Οι ΗΠΑ αναγκάζονται να εμπλακούν εκ νέου στη Μέση
Ανατολή, με τη χερσαία εμπλοκή να ακολουθεί στη μία ή την άλλη μορφή,
αργά ή γρήγορα, την επέκταση των βομβαρδισμών κατά των τζιχαντιστών από
το Ιράκ στη Συρία. Η πολιτική Ομπάμα, που έδινε προτεραιότητα στην Κίνα
και τη Ρωσία, στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και την Ευρασία, προέβλεπε
απεμπλοκή από τη Μέση Ανατολή και εξ αποστάσεως διπλωματική-πολιτική
παρέμβαση των ΗΠΑ στη διαμόρφωση των περιφερειακών ισορροπιών. Η
πολιτική αυτή μετά την προέλαση των τζιχαντιστών αποδείχθηκε ανεπαρκής
για την περιφρούρηση των ζωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα μια
επέμβαση κατεπείγοντος χαρακτήρα χωρίς όμως ευρύτερο στρατηγικό
ορίζοντα.Οι ΗΠΑ απέκτησαν συνολική στρατηγική για τη Μέση Ανατολή για πρώτη φορά το 1958 με το Δόγμα Αϊζενχάουερ. Το Δόγμα, που διατυπώθηκε δύο χρόνια μετά το «πισώπλατο μαχαίρωμα» των ΗΠΑ στη Γαλλία και την Αγγλία -που τις άφησαν έκθετες στο τελεσίγραφο του Χρουστσόφ το 1956 για άμεση απόσυρση των δυνάμεών τους από τη διώρυγα του Σουέζ- όριζε ως κατευθυντήρια γραμμή πλεύσης της Ουάσιγκτον στην ευρύτερη Μέση Ανατολή την αποτροπή της επέκτασης του διεθνούς κομμουνισμού.
Η επιλογή αποδείχθηκε ολέθρια για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, καθώς κατέστρεψε κάθε δίαυλο επικοινωνίας και γέφυρα προσέγγισης με εθνικιστικά ριζοσπαστικά κινήματα, όπως ο νασερισμός στην Αίγυπτο και το Μπάαθ στη Συρία και στο Ιράκ, τα οποία αναζήτησαν τη στήριξη της Μόσχας. Επόμενο συνολικής εμβέλειας δόγμα ήταν το Δόγμα Κάρτερ για τη Μέση Ανατολή, που διατυπώθηκε στη «σκιά» της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν και της ταπεινωτικής για τις ΗΠΑ παρατεταμένης κράτησης ως ομήρων των διπλωματών της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Τεχεράνη. Σε αντίθεση με το Δόγμα Αϊζενχάουερ, δεν υπήρχαν ιδεολογικές αναφορές αλλά η σπάνια στην αμερικανική ρητορική γλώσσα της ρεαλπολιτίκ: Το νέο δόγμα έλεγε το αυτονόητο, ότι δηλαδή οι ΗΠΑ θα κάνουν ό,τι χρειασθεί για να υπερασπίσουν τα ζωτικά τους συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοδυτικής Ασίας.
Το σοκ της 11.9.2001 με την τρομοκρατική επίθεση στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον έστρωσε το χαλί για να προωθήσουν τη θέση τους οι νεοσυντηρητικοί, να επιβάλουν μια επέμβαση χωρίς όρια και περιορισμούς με στόχους την αναδόμηση των καθεστώτων και αν χρειασθεί την επαναχάραξη συνόρων. Ετσι φθάσαμε στην εισβολή στο Ιράκ την άνοιξη του 2003.
Ο Ομπάμα στην προεκλογική εκστρατεία του 2008 δεσμεύθηκε για τερματισμό της χερσαίας εμπλοκής των ΗΠΑ στο Ιράκ, που ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2011, ενώ η κυρίως αμερικανική πολυεθνική στρατιωτική δύναμη θα έχει εγκαταλείψει το Αφγανιστάν μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου. Σήμερα οι ΗΠΑ εμπλέκονται εκ νέου στη Μέση Ανατολή, γιατί οι τζιχαντιστές δημιουργούσαν τετελεσμένα που θα μπορούσαν να ανατραπούν μόνον με επέμβαση χερσαίων δυνάμεων του Ιράν και να τεθούν υπό έλεγχο μόνον με χερσαίες δυνάμεις της Τουρκίας.
Με δεδομένο ότι στις ΗΠΑ δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση εμπλοκή της Αγκυρας και στην παρούσα φάση ούτε της Τεχεράνης, και καθώς οι πέντε χώρες που συνεργάζονται στους βομβαρδισμούς κατά των τζιχαντιστών στη Συρία δεν μπορούν ούτε θέλουν να εμπλέξουν χερσαίες δυνάμεις, η Ουάσιγκτον επιστρέφει στο πεδίο της σύγκρουσης πριν διαμορφώσει στρατηγική.
Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
kapopoulos@pegasus.gr
