ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: Πάνος ΧαρίτοςΗ ανθρωπιστική κρίση που βιώνουν οι κάτοικοι της Συρίας και του Ιράκ αποτυπώθηκε με τον πλέον δραματικό τρόπο το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης στα ανοιχτά της Κύπρου, όταν ένα πλοιάριο βρέθηκε να πλέει ακυβέρνητο με μηχανική βλάβη νοτίως της Πάφου.
Οι επιβαίνοντες, 345 άτομα, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά, είχαν πληρώσει 10.000 δολάρια έκαστος για ένα εισιτήριο στην ελπίδα και την ασφάλεια που θα τους παρείχε η αποβίβαση στην Ιταλία.Μετά τη διάσωσή τους από κυπριακό φορτηγό πλοίο και τη μεταφορά τους στην Κύπρο, αρνήθηκαν να αποβιβαστούν λέγοντας πως «εμείς δεν πληρώσαμε για να έρθουμε εδώ. Ο προορισμός μας είναι η Ιταλία κι εκεί θέλουμε να πάμε».
Τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν προς αυτούς. Επρόκειτο για μια από τις λίγες φορές που μετανάστες οι οποίοι επιχειρούν με παράνομο τρόπο να μεταβούν σε κάποιον τόπο αξιώνουν την ολοκλήρωση του σχεδίου τους από τις αρχές της χώρας όπου το ταξίδι τους διακόπηκε πρόωρα.
Ο φόβος τους βεβαίως δεν ήταν άλλος από το ότι η Κύπρος απέχει ελάχιστα από τη Συρία.
Ο φόβος της απέλασης και η έλλειψη εμπιστοσύνης στις χώρες που αποτελούν πύλη εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ο λόγος που αρνήθηκαν να αποβιβαστούν από το πλοίο μέχρι που τελικά τους αποβίβασε βιαίως η κυπριακή αστυνομία.Έστω κι αν η είδηση πέρασε στα ψιλά των ελληνικών μέσων ενημέρωσης, πρόκειται για μια από τις ελάχιστα καταγεγραμμένες προσπάθειες απευθείας ματάβασης (από τη Συρία) σε ευρωπαϊκό προορισμό.Η πλειονότητα των προσφύγων μεταβαίνουν στην Αίγυπτο ή τη Λιβύη κι από εκεί στη Μάλτα. Εναλλακτικός δίαυλος είναι το Αιγαίο και η Ελλάδα μέσω Τουρκίας, ωστόσο οι ιστορίες που ταξιδεύουν για την «τουρκική ποιότητα μεταφοράς» και την ελληνική υποδοχή δεν γοητεύουν. Έτσι, ακόμα κι αν οι Αιγύπτιοι ή Λίβυοι λαθρέμποροι των θαλασσών δεν θεωρούνται αξιόπιστοι, προτιμούνται διότι, εφόσον καταφέρουν να φτάσουν στον προορισμό τους, θα βρίσκονται στα ενδότερα της Ευρώπης και όχι στα ανατολικά σύνορά της.
Η ανθρωπιστική κρίση υπό το πρίσμα των πολεμικών εξελίξεων
Ο πολυετής εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες εξελίξεις στο Ιράκ, έχουν δημιουργήσει ένα ασφυκτικό περιβάλλον για τους κατοίκους των χωρών αυτών.Μέχρι πρότινος, οι εσωτερικώς εκτοπισμένοι από την ένοπλη αντιπαράθεση στη Συρία ήταν περισσότεροι από όσους είχαν αναζητήσει καταφύγιο στο εξωτερικό.Η ανάληψη στρατιωτικής δράσης από χώρες της Δύσης και του αραβικού κόσμου, αναμένεται να κορυφώσουν το ανθρωπιστικό δράμα στη Συρία και δευτερευόντως στο Ιράκ.Η προσέγγιση του Ισλαμικού Κράτους για όσους δεν ανήκουν στο σουνιτικό σκέλος του μουσουλμανικού κόσμου ήταν άκρως επιθετική, ωστόσο σε κάποιες περιοχές υπήρχε μια σιωπηρή ανοχή κυρίως λόγω των δεσμών συνύπαρξης που είχαν αναπτύξει οι τοπικές κοινωνίες.Πλέον αυτό δεν ισχύει για κανέναν. Η τακτική που ακολουθούν εδώ και δύο εβδομάδες ακόμα και για τους σουνίτες δεν αφήνει περιθώρια παρεξήγησης.«Ή πολεμάτε δίπλα μας ή είστε εχθροί μας»
Επίσης μέχρι τώρα υπήρχε μια απόσταση μεταξύ των θέσεων των τζιχαντιστών και του άμαχου πληθυσμού. Οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί τους έχουν εξαναγκάσει να αναζητήσουν ασφαλή καταφύγια στις κατοικημένες συνοικίες, ώστε να περιορίσουν τις απώλειες στις τάξεις τους.Αυτό έχει αποτέλεσμα την ευκολότερη καταγραφή των αλλόθρησκων, οι οποίοι πλεόν κατηγορούνται και για κατασκοπεία και εκτελούνται με συνοπτικές διαδικασίες.
Οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, στους οποίους συμμετέχουν ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, Κατάρ, Γαλλία, Δανία και Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν μέχρι στιγμής δύο στόχους.Ο κυρίαρχος είναι η οικονομική αποδυνάμωση των τζιχαντιστών. Με δεδομένο ότι εδώ και περίπου επτά μήνες διαχειρίζονται τις πετρελαιοπηγές στο ανατολικό και βόρειο τμήμα της Συρίας, που αποφέρουν περίπου δύο εκατομμύρια δολάρια ημερησίως από τη λαθραία εξαγωγή μέσω Τουρκίας, θα χρειαστεί χρόνος για τον οικονομικό στραγγαλισμό τους.Για την ευκολία με την οποία οι τζιχαντιστές συγκεντρώνουν χρήματα είναι χαρακτηριστικό πως μέχρι προ τριμήνου είχαν καταφέρει εισπράττουν μεγάλα ποσά από το καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ για την παροχή ρεύματος στη Δαμασκό από εργοστάσιο ηλκτρισμού που βρισκόταν στις περιοχές ελέγχου τους.
Ως δευτερεύων στόχος των αεροπορικών βομβαρδισμών έχει τεθεί ο περιορισμός της μετακίνησης δυνάμεων των ένοπλων του Ισλαμικού Κράτους, ώστε να ισχυροποιηθούν οι πυλώνες αντίστασης από τις υπό ανασυγκρότηση κουρδικές δυνάμεις στη Συρία και τη διατήρηση των θεσεων που κατέχει ο Ελεύθερος Στρατός της Συρίας (FSA).
Η αντίδραση των τζιχαντιστών
Η απάντηση στη στρατιωτική τακτική των συμμαχικών δυνάμεων από πλευράς τζιχαντιστών ήταν άμεση επιδεικνύοντας ευελιξία και προσαρμοστικότητα.Σταμάτησαν να μετακινούνται σε μεγάλες ομάδες και χρησιμοποιούν το οδικό δίκτυο μόνο όταν υπάρχει κίνηση από πλευράς πολιτών και συνταξιδεύουν με αυτούς.Ακόμα και κάτω από σφοδρότατους βομβαρδισμούς μαχητικών αεροσκαφών, κατάφεραν να εκδιώξουν τους Κούρδους μαχητές από δεκάδες χωριά στα σύνορα Συρίας - Τουρκίας και να καταλάβουν την περιοχή.Επίσης κατάφεραν να μεταφέρουν μεγάλο αριθμό ενόπλων από το Ιράκ στη Συρία για να ενισχύσουν το εκεί μέτωπο, αφού κατανοούν πως η χαοτική κατάσταση στη χώρα προσφέρει περισσότερες πιθανότητες για επιτυχία από ό,τι στο Ιράκ, όπου παρά ταύτα διατηρούν μεγάλο μέρος ελέγχου στο ανατολικό και βόρειο τμήμα.Σύμφωνα με διαρροές από εκτιμήσεις ξένων μυστικών υπηρεσιών, το Ισλαμικό Κράτος θα επιχειρήσει την αποσταθεροποίηση του κλίματος στην Ιορδανία, ωστόσο, αν και το σχέδιό τους προέβλεπε ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση εδώ και καιρό, μέχρι στιγμής οι ιορδανικές υπηρεσίες ασφαλείας τις έχουν αποτρέψει.Το ίδιο ισχύει και για τον Λίβανο, αν και στην περίπτωση αυτή έχουν καταφέρει μικρής κλίμακας δραστηριότητα, κυρίως στην κοιλάδα Μπεκάα.Αναφορικά με τις δηλώσεις του Ιρακινού πρωθυπουργού σε σχέση με τρομοκρατικά χτυπήματα σε Παρίσι και Νέα Υόρκη που φέρεται να σχεδίαζαν οι τζιχαντιστές, η είδηση, αν και παλαιότερη, είδε το φως της δημοσιότητας μόλις αυτή την εβδομάδα.Πιο συγκεκριμένα, πριν από περίπου επτά μήνες, όταν επιχειρήθηκε η ανακατάληψη της περιφέρειας της Μοσούλης από τις δυνάμεις του Ιράκ, οι αρχές βρήκαν σε ένα σακίδιο μέλους του Ισλαμικού Κράτους που έχασε τη ζωή του στη μάχη 160 εξωτερικές μνήμες αποθήκευσης ψηφιακού υλικού (USB Stick) τις οποίες και παρέδωσαν στις ιρακινές υπηρεσίες πληροφοριών.Από την ανάλυση προέκυψαν στοιχεία για τη χρηματοδότηση του ISIS, ονόματα εκπαιδευτών, μελών, καθώς και πληροφορίες για επικείμενους στόχους.Τα στοιχεία δόθηκαν τότε από την κυβέρνηση του Αλ Μαλίκι στο κλιμάκιο της CIA στη Βαγδάτη καθώς και τις υπηρεσίες ασφάλειας της Τεχεράνης, ενώ, σύμφωνα με ανεπίσημη πηγή, φέρεται να ενημερώθηκαν και κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, καθώς και το καθεστώς Άσαντ.
Αν και στην πραγματικότητα το ISIS θα επιθυμούσε να προβεί σε χτυπήματα σε Αμερική και Ευρώπη, για την ώρα εκτιμάται πως οι δυνατότητές του για κάτι τέτοιο είναι περιορισμένες. Ακόμα κι αν συνέβαινε, θα οφειλόταν πιθανότατα στην ανάληψη πρωτοβουλίας και δράσης από άτομα (όπως στην περίπτωση του εβραϊκού μουσείου στο Βέλγιο) και όχι σε κάποιο υπαρκτό δίκτυο.
Αυτό ωστόσο που ανησυχεί αναφορικά με το Ισλαμικό Κράτος είναι η στροφή που εμφανίζει και η ένταξη στις τάξεις του οργανώσεων από την Αλγερία μέχρι τη Χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο κι από την Υεμένη μέχρι τις Φιλιππίνες, έστω κι αν κάποιες εκ των περιπτώσεων αυτών έχουν καθαρά επικοινωνιακή λογική για την αναβάθμισή τους ως μέλους μιας ευρύτερης συμμαχίας, της οποίας το μέλλον θα κριθεί από τη διατήρηση της οικονομικής της επιφάνειας.
Χαρίτος Πάνος
