Βρυξέλλες: «Διαβήματα» προς την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλα
τα επίπεδα εκδηλώνει, σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», η Άγκυρα,
αξιώνοντας το ξεπάγωμα νέων τουρκικών διαπραγματευτικών κεφαλαίων και
ζητώντας από τις Βρυξέλλες και τη Ρώμη να ασκήσουν την επιρροή τους για
«ελευθέρωση» των κεφαλαίων που έχουν μπλοκάρει μονομερώς η Κυπριακή
Δημοκρατία και η Γαλλία, αντίστοιχα.Σύμφωνα με έγκυρη κοινοτική πηγή, το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών
υποδεικνύει προς την ΕΕ ότι «πρέπει να τερματιστεί η πρακτική παγώματος
διαπραγματευτικών κεφαλαίων, η οποία οδήγησε στο μπλοκάρισμα 17
κεφαλαίων για πολιτικούς λόγους, και να προωθηθούν άμεσα όσα κεφάλαια
είναι έτοιμα προς διαπραγμάτευση, στη βάση αυστηρώς τεχνικών κριτηρίων».
Παράλληλα, η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι έχει επιτελέσει το καθήκον της στο Κυπριακό, «ενεργώντας καταλυτικά» στην επανέναρξη των συνομιλιών, και ότι η ενταξιακή της πορεία πρέπει να αποσυνδεθεί πλήρως από το πρόβλημα, ενώ διατυπώνει έντονη δυσφορία για τη στάση που «διαχρονικά» τηρεί η Κυπριακή Δημοκρατία.
Το τουρκικό ΥΠΕΞ υποστηρίζει, μάλιστα, ότι εάν δεν ξεπαγώσουν άμεσα νέα διαπραγματευτικά κεφάλαια, τότε η ενταξιακή διαδικασία κινδυνεύει να οδηγηθεί σε ένα νέο άτυπο αδιέξοδο, όπως αυτό που είχε «βιώσει» για 40 και πλέον μήνες (Ιούνιος 2010-Νοέμβριος 2013), διάστημα εντός του οποίου δεν είχε ανοίξει κανένα διαπραγματευτικό κεφάλαιο.
Παράλληλα, η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι έχει επιτελέσει το καθήκον της στο Κυπριακό, «ενεργώντας καταλυτικά» στην επανέναρξη των συνομιλιών, και ότι η ενταξιακή της πορεία πρέπει να αποσυνδεθεί πλήρως από το πρόβλημα, ενώ διατυπώνει έντονη δυσφορία για τη στάση που «διαχρονικά» τηρεί η Κυπριακή Δημοκρατία.
Το τουρκικό ΥΠΕΞ υποστηρίζει, μάλιστα, ότι εάν δεν ξεπαγώσουν άμεσα νέα διαπραγματευτικά κεφάλαια, τότε η ενταξιακή διαδικασία κινδυνεύει να οδηγηθεί σε ένα νέο άτυπο αδιέξοδο, όπως αυτό που είχε «βιώσει» για 40 και πλέον μήνες (Ιούνιος 2010-Νοέμβριος 2013), διάστημα εντός του οποίου δεν είχε ανοίξει κανένα διαπραγματευτικό κεφάλαιο.
Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η Κομισιόν (αλλά και η ιταλική προεδρία) είναι έντονα υποστηρικτικές της προσπάθειας για ενίσχυση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Οι Βρυξέλλες τάσσονται αναφανδόν υπέρ του ξεπαγώματος των κεφαλαίων «Σύστημα Απονομής Δικαιοσύνης και Θεμελιώδη Δικαιώματα» και «Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Ασφάλεια», τα οποία έχει μπλοκάρει μονομερώς η Κυπριακή Δημοκρατία.
Όλες οι ενδείξεις και οι πληροφορίες παραπέμπουν σε άσκηση πιέσεων τους προσεχείς μήνες, για ξεπάγωμα των δύο επίμαχων κεφαλαίων, κάτι που η Λευκωσία γνωρίζει «από πρώτο χέρι» και επιχειρεί να αποτρέψει επιστρατεύοντας, ως απάντηση, την πρόταση για επιστροφή των Βαρωσίων στους νομίμους κατοίκους τους. Σε κάθε περίπτωση, «είναι στο χέρι της» Κυπριακής Δημοκρατίας να διατηρήσει τα τουρκικά διαπραγματευτικά κεφάλαια στο ψυγείο, καθώς ως γνωστόν έχει δικαίωμα άσκησης βέτο.
Με βάση το υφιστάμενο σκηνικό, αρμόδια πηγή στις Βρυξέλλες επεσήμανε στον Φ» ότι τα δεδομένα γύρω από την προοπτική ξεπαγώματος νέων διαπραγματευτικών κεφαλαίων δεν επιτρέπουν αισιόδοξες προβλέψεις, καθώς συνδέονται τόσο με την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου όσο και με τις εξελίξεις στο Κυπριακό, αλλά και με τη «διάθεση» του Φρανσουά Ολάντ. Ειδικότερα:
• Εφαρμογή Πρωτοκόλλου: Οι Βρυξέλλες υποδεικνύουν ότι εάν και εφόσον η Τουρκία αποφασίσει να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο, ανοίγοντας τα λιμάνια της και προς την Κυπριακή Δημοκρατία, τότε θα ενεργοποιηθούν οι διαδικασίες για ξεπάγωμα των 8 διαπραγματευτικών κεφαλαίων που είχαν παγώσει το 2006, με ομόφωνη απόφαση της Ε.Ε. και των κρατών-μελών της. Πρόκειται για τα κεφάλαια «Ελεύθερη Κυκλοφορία Αγαθών», «Δικαίωμα Εγκατάστασης και Ελευθερία Παροχής Υπηρεσιών», «Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες», «Γεωργία και Αγροτική Ανάπτυξη», «Αλιεία», «Πολιτική Μεταφορών», «Τελωνειακή Ένωση» και «Εξωτερικές Σχέσεις». Ωστόσο, η Τουρκία διαμηνύει προς την Ε.Ε. ότι απορρίπτει -τουλάχιστον επί του παρόντος- οποιαδήποτε σκέψη για «μονομερή εφαρμογή του Πρωτοκόλλου» και συνδέει την υλοποίηση της εν λόγω υποχρέωσής της με τη νομιμοποίηση των κατεχομένων λιμανιών της Κύπρου και συνεπώς με την ταϊβανοποίηση και την αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος. Η Τουρκία θα μπορούσε βεβαίως να πει «ναι» στην πρόταση Αναστασιάδη για συμπερίληψη και της επιστροφής των Βαρωσίων στο «πακέτο», κάτι που επίσης θα οδηγούσε σε ξεπάγωμα διαπραγματευτικών κεφαλαίων. Ωστόσο, τουρκικοί κύκλοι έχουν επανειλημμένα διαμηνύσει προς την Ε.Ε. ότι η επιστροφή των Βαρωσίων είναι μέρος μιας συνολικής διευθέτησης του Κυπριακού, θέση που αποδέχεται και υιοθετεί και ο Επίτροπος Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε.
• Λύση Κυπριακού: Σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού θα δρομολογούνταν άμεσα οι διαδικασίες για ξεπάγωμα 14 συνολικά διαπραγματευτικών κεφαλαίων. Των 8 προαναφερθέντων κεφαλαίων που πάγωσαν λόγω άρνησης της Τουρκίας να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο και άλλων 6 κεφαλαίων που μπλόκαρε μονομερώς η Κυπριακή Δημοκρατία το 2009, με απόφαση του τότε ΥΠΕΞ Μάρκου Κυπριανού (επί διακυβέρνησης Χριστόφια). Πρόκειται για τα κεφάλαια «Ελεύθερη Διακίνηση Εργαζομένων», «Σύστημα Απονομής Δικαιοσύνης και Θεμελιώδη Δικαιώματα», «Δικαιοσύνη, Ελευθερία και Ασφάλεια», «Παιδεία και Πολιτισμός», «Εξωτερική Πολιτική, Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας» και «Ενέργεια». Ωστόσο, η Τουρκία επεσήμανε προς την Ε.Ε. ότι η ίδια κάνει το καθήκον της στο Κυπριακό, έχοντας διαδραματίσει «καταλυτικό ρόλο» στην επανέναρξη των συνομιλιών. Ισχυρίζεται μάλιστα ότι η ενταξιακή της πορεία δεν μπορεί να εξαρτάται από τις διαπραγματεύσεις των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο και «πρέπει να αποσυνδεθεί οριστικά από το κυπριακό πρόβλημα»!
• «Η διάθεση» του κ. Ολάντ: Σε μεγάλο βαθμό, οι Βρυξέλλες και η Άγκυρα επενδύουν τις ελπίδες τους στο πρόσωπο του Φρανσουά Ολάντ, ευελπιστώντας ότι θα μπορούσε να ξεπαγώσει κάποια από τα κεφάλαια που είχε παγώσει μονομερώς ο προκάτοχός του Νικολά Σαρκοζί. Ο κ. Ολάντ είχε δώσει δείγματα γραφής προς αυτή την κατεύθυνση, συναινώντας στο ξεπάγωμα του κεφαλαίου «Περιφερειακή Πολιτική» τον Νοέμβριο 2013. Η στάση του Γάλλου Προέδρου δημιουργεί προσδοκίες στην Τουρκία αλλά και στην Κομισιόν ότι θα συναινέσει, εν τέλει, στην άρση του βέτο που είχε προβάλει ο Νικολά Σαρκοζί για ξεπάγωμα των κεφαλαίων «Οικονομική και Νομισματική Ένωση», «Δημοσιονομικές και Προϋπολογιστικές Προβλέψεις» και «Θεσμικά Όργανα». Σε πρώτη φάση, οι Βρυξέλλες και η Άγκυρα επικεντρώνουν τις ενέργειές τους στο ξεπάγωμα του κεφαλαίου «Οικονομική και Νομισματική Ένωση», κάτι που εξαρτάται απόλυτα από τον Φρανσουά Ολάντ, καθώς μόνο η Γαλλία είχε μπλοκάρει το εν λόγω κεφάλαιο.
Σημειώνεται ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις αποτελούνται από 35 κεφάλαια. Η Τουρκία έχει μέχρι στιγμής ανοίξει 14 διαπραγματευτικά κεφάλαια και έχει κλείσει μόλις 1 εξ αυτών.
Η Άγκυρα αναμένει βήματα από ΕΕ
Τόσο σε διπλωματικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο, η Άγκυρα ζητά από τις
Βρυξέλλες «συγκεκριμένες ενέργειες» για ξεπάγωμα των 6 κεφαλαίων που
μπλόκαρε μονομερώς η Κυπριακή Δημοκρατία το 2009.
Πρώτα στη λίστα βρίσκονται τα κεφάλαια «Σύστημα Απονομής Δικαιοσύνης και Θεμελιώδη Δικαιώματα» και «Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Ασφάλεια».
Ανάλογη επισήμανση προκειμένου να ασκηθούν πιέσεις από την ΕΕ προς την Κυπριακή Δημοκρατία περιελήφθη και στην τουρκική θέση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας. Επισημαίνεται ότι «δυστυχώς το κεφάλαιο 23, Σύστημα Απονομής Δικαιοσύνης και Θεμελιώδη Δικαιώματα, και το κεφάλαιο 24, Δικαιοσύνη, Ελευθερία, Ασφάλεια, τα οποία είναι στενά συνδεδεμένα με τη διαδικασία των πολιτικών μεταρρυθμίσεων, είναι ακόμη μονομερώς μπλοκαρισμένα. Εκφράζουμε εκτίμηση στις εκκλήσεις της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για άνοιγμα αυτών των κεφαλαίων, αλλά αναμένουμε συγκεκριμένα βήματα», σημειώνεται χαρακτηριστικά στο τουρκικό έγγραφο.
Πρώτα στη λίστα βρίσκονται τα κεφάλαια «Σύστημα Απονομής Δικαιοσύνης και Θεμελιώδη Δικαιώματα» και «Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Ασφάλεια».
Ανάλογη επισήμανση προκειμένου να ασκηθούν πιέσεις από την ΕΕ προς την Κυπριακή Δημοκρατία περιελήφθη και στην τουρκική θέση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας. Επισημαίνεται ότι «δυστυχώς το κεφάλαιο 23, Σύστημα Απονομής Δικαιοσύνης και Θεμελιώδη Δικαιώματα, και το κεφάλαιο 24, Δικαιοσύνη, Ελευθερία, Ασφάλεια, τα οποία είναι στενά συνδεδεμένα με τη διαδικασία των πολιτικών μεταρρυθμίσεων, είναι ακόμη μονομερώς μπλοκαρισμένα. Εκφράζουμε εκτίμηση στις εκκλήσεις της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για άνοιγμα αυτών των κεφαλαίων, αλλά αναμένουμε συγκεκριμένα βήματα», σημειώνεται χαρακτηριστικά στο τουρκικό έγγραφο.
Τρεις επιλογές του Ταγίπ Ερντογάν
Τουρκικοί κύκλοι αλλά και κύκλοι της Κομισιόν υποστηρίζουν ότι κάποια πρόοδος έχει σημειωθεί στην «Κοινωνική Πολιτική και Απασχόληση» και ότι εάν επισπευσθεί η εκπλήρωση των οροδεικτών, τότε το κεφάλαιο αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να ανοίξει το δεύτερο εξάμηνο του 2014, επί ιταλικής προεδρίας.
Αντίθετα, στο επίπεδο του «Ανταγωνισμού», η Κυβέρνηση Ερντογάν επιλέγει να «εξυπηρετεί» εταιρείες που πρόσκεινται στο κυβερνών κόμμα, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, κόντρα στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Προβλήματα εντοπίζονται και στην υλοποίηση των κριτηρίων επί του κεφαλαίου «Δημόσιες Προμήθειες».
Πηγή στην έδρα της ΕΕ ανέφερε στον «Φ» ότι «είτε η Τουρκία θα πρέπει να εφαρμόσει τα κριτήρια για άνοιγμα ενός εκ των τριών ελεύθερων κεφαλαίων -με πιθανότερο την Κοινωνική Πολιτική και Απασχόληση- είτε θα πρέπει να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο ή να συμβάλει ενεργώς στη λύση του Κυπριακού ή τέλος να ελπίζει σε κάποιο καινούργιο δώρο από τον πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, προκειμένου να ανοίξουν νέα διαπραγματευτικά κεφάλαια».
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει τρεις επιλογές, οι οποίες είναι «πολιτικά
ανέξοδες» και θα μπορούσαν να προσφέρουν λύσεις στην παρούσα φάση,
κόντρα στη δυστοκία που υπάρχει για το άνοιγμα τουρκικών κεφαλαίων.
Τρία διαπραγματευτικά κεφάλαια, «Κοινωνική Πολιτική και Απασχόληση», «Ανταγωνισμός» και «Δημόσιες Προμήθειες» δεν μπλοκάρονται από κανένα κράτος-μέλος και ως εκ τούτου θα μπορούσαν να ανοίξουν, εάν και εφόσον η Άγκυρα εκπληρώσει τα απαραίτητα «τεχνικά κριτήρια» (οροδείκτες-benchmarks).
Ωστόσο, οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην τουρκική νομοθεσία, ώστε να εναρμονιστεί με το κοινοτικό κεκτημένο στα τρία προαναφερθέντα πεδία πολιτικής, φέρονται να προβληματίζουν την τουρκική Κυβέρνηση, η οποία επιδεικνύει πρωτοφανή καθυστέρηση και δυσχεραίνει ουσιαστικά η ίδια το άνοιγμα των εν λόγω κεφαλαίων.
Τρία διαπραγματευτικά κεφάλαια, «Κοινωνική Πολιτική και Απασχόληση», «Ανταγωνισμός» και «Δημόσιες Προμήθειες» δεν μπλοκάρονται από κανένα κράτος-μέλος και ως εκ τούτου θα μπορούσαν να ανοίξουν, εάν και εφόσον η Άγκυρα εκπληρώσει τα απαραίτητα «τεχνικά κριτήρια» (οροδείκτες-benchmarks).
Ωστόσο, οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην τουρκική νομοθεσία, ώστε να εναρμονιστεί με το κοινοτικό κεκτημένο στα τρία προαναφερθέντα πεδία πολιτικής, φέρονται να προβληματίζουν την τουρκική Κυβέρνηση, η οποία επιδεικνύει πρωτοφανή καθυστέρηση και δυσχεραίνει ουσιαστικά η ίδια το άνοιγμα των εν λόγω κεφαλαίων.
Τουρκικοί κύκλοι αλλά και κύκλοι της Κομισιόν υποστηρίζουν ότι κάποια πρόοδος έχει σημειωθεί στην «Κοινωνική Πολιτική και Απασχόληση» και ότι εάν επισπευσθεί η εκπλήρωση των οροδεικτών, τότε το κεφάλαιο αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να ανοίξει το δεύτερο εξάμηνο του 2014, επί ιταλικής προεδρίας.
Αντίθετα, στο επίπεδο του «Ανταγωνισμού», η Κυβέρνηση Ερντογάν επιλέγει να «εξυπηρετεί» εταιρείες που πρόσκεινται στο κυβερνών κόμμα, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, κόντρα στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Προβλήματα εντοπίζονται και στην υλοποίηση των κριτηρίων επί του κεφαλαίου «Δημόσιες Προμήθειες».
Πηγή στην έδρα της ΕΕ ανέφερε στον «Φ» ότι «είτε η Τουρκία θα πρέπει να εφαρμόσει τα κριτήρια για άνοιγμα ενός εκ των τριών ελεύθερων κεφαλαίων -με πιθανότερο την Κοινωνική Πολιτική και Απασχόληση- είτε θα πρέπει να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο ή να συμβάλει ενεργώς στη λύση του Κυπριακού ή τέλος να ελπίζει σε κάποιο καινούργιο δώρο από τον πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, προκειμένου να ανοίξουν νέα διαπραγματευτικά κεφάλαια».
Ανταπόκριση: Παύλος Ξανθούλης, Βρυξέλλες
