Την αυγή της 17ης Δεκεμβρίου 2013 ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας είχαν περικυκλώσει πολυτελείς κατοικίες στην Αγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη. «Θα σε συλλάβουν», φέρεται να προειδοποίησε ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ερντογάν Μπαϊρακτάρ, τον στενό συνεργάτη του Μεχμέτ Αλί Καχραμάν. Λίγα λεπτά νωρίτερα είχε πληροφορηθεί για τη μεγάλη επιχείρηση της αστυνομίας. «Αν μπορείς, σκάσ' το» του είπε. Δεν μπόρεσε, ήταν ήδη αργά.
Η είδηση της σύλληψης «επιφανών ανδρών», μεταξύ των οποίων ήταν και οι γιοι τριών υπουργών (Εσωτερικών, Περιβάλλοντος και Οικονομικών), στο πλαίσιο μιας υπόθεσης διαφθοράς, είχε συγκλονίσει την τουρκική κοινή γνώμη. Ακολούθησαν συλλήψεις επιχειρηματιών, τραπεζικών στελεχών, δημάρχων και άλλων δημόσιων λειτουργών. «Με συνέλαβαν στο υπνοδωμάτιό μου. Οταν είδα τους δημοσιογράφους να περιμένουν στην είσοδο του σπιτιού μου, κατάλαβα ότι γινόταν απόπειρα πραξικοπήματος» δήλωσε πριν από λίγο καιρό ο επιχειρηματίας Ρεζά Ζαράμπ, γνωστός ως τότε στις κοσμικές στήλες με την ιδιότητα του συζύγου της δημοφιλούς τουρκάλας τραγουδίστριας Εμπρού Γκιουντές.
Οι τουρκικές εφημερίδες δημοσίευσαν αποσπάσματα από το κατηγορητήριο και η υπόθεση ήρθε ξανά στην επικαιρότητα καθώς πριν από λίγες ημέρες οι βουλευτές του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) κατέθεσαν πρόταση μομφής κατά του πρωθυπουργού, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με την αιτιολογία ότι, ενώ γνώριζε για την υπόθεση διαφθοράς, καταχράστηκε την εξουσία του παρεμποδίζοντας το έργο της Δικαιοσύνης. Ωστόσο, μετά την απαγωγή δεκάδων τούρκων πολιτών (οδηγών φορτηγών και υπαλλήλων του τουρκικού προξενείου στη Μοσούλη) από την οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε» (ISIS), η αντιπολίτευση απέσυρε την πρόταση μομφής.
Τα σενάρια συνωμοσίας
Εναν χρόνο μετά τα επεισόδια στο πάρκο Γκεζί και ενώ η αντίστροφη μέτρηση για τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου έχει αρχίσει, όσα συμβαίνουν στην Τουρκία εξακολουθούν να ερμηνεύονται ως σενάρια συνωμοσίας. Η κυβέρνηση βλέπει σατανικά σχέδια σκοτεινών κέντρων εξουσίας, εντός και εκτός της χώρας, που επιβουλεύονται τον τουρκικό λαό, ενώ επιχειρηματίες, οι οποίοι κατηγορούνται για ξέπλυμα μαύρου χρήματος και χρηματισμό υπουργών, περιγράφονται ως φιλάνθρωποι και καλοί πατριώτες.
Το φωτεινό παράδειγμα του πολλά υποσχόμενου πλούσιου κράτους με την αλματώδη ανάπτυξη χάνει σταδιακά τη λάμψη του από τους καπνούς και τα χημικά που πνίγουν τους δρόμους της Τουρκίας. Μια νοσηρή αίσθηση εκδικητικότητας και αδικίας πολώνει την τουρκική κοινωνία. Το «λόμπι του επιτοκίου», η δράση του παράλληλου ή βαθέος κράτους, οι τρομοκρατικές οργανώσεις που μπαινοβγαίνουν από τα σύνορα κατά το δοκούν και οι δυνάμεις που κρύβονται στην άλλη άκρη του Ατλαντικού συνθέτουν το πλέγμα ισχύος της Τουρκίας, το οποίο αποκαλύπτεται το τελευταίο χρονικό διάστημα. Πώς, όμως, η Τουρκία από αγαπημένο παιδί της Δύσης μετατράπηκε σε πεδίο συγκρούσεων; Με τη βοήθεια αναλυτών και γνωστών τούρκων δημοσιογράφων προσπαθούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα.
Ποιος κυβερνά την Τουρκία;
Ολοι στην Τουρκία περιγράφουν τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως τον αδιαμφισβήτητο «ηγεμόνα». Ακόμη και όσοι τον κατακρίνουν αναγνωρίζουν τη χαρισματική προσωπικότητά του. Τόσο στην αντιπολίτευση όσο και στο εσωτερικό του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) δεν ξεχωρίζει κάποια ηγετική φυσιογνωμία εφάμιλλη του πρωθυπουργού. Ισως αυτή να είναι και μία από τις αιτίες που δεν έχει δοθεί ακόμη μια ξεκάθαρη απάντηση για το ποια θα είναι η επόμενη μέρα στο AKP, όταν ο σημερινός πρωθυπουργός καθήσει στον προεδρικό θώκο. Η κόρη του Ερντογάν, Σουμεγέ, που έχει σπουδάσει στο εξωτερικό, φαίνεται να έχει μια ξεχωριστή, νευραλγική - θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε - θέση στην πρωθυπουργική αυλή καθώς, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, στις διάφορες κρίσιμες περιόδους, μόνο εκείνη κατάφερε να συγκρατήσει τον πατέρα της.
Ο Ερντογάν δεν είναι πλέον απλώς ο πρωθυπουργός της Τουρκίας. Οι υποστηρικτές του τον αποκαλούν παγκόσμιο ηγέτη και τον έχουν τοποθετήσει δίπλα στους προέδρους Ομπάμα και Πούτιν. Ο δεσμός τύπου Πούτιν-Μεντβέντεφ, που είχε με τον φίλο και συνοδοιπόρο του, πρόεδρο Γκιουλ, θεωρείται ότι έχει διαρρηχθεί, παρότι αρκετοί προσπαθούν να πείσουν για το αντίθετο. Ο Γκιουλ είχε θέσει πολλές φορές το τελευταίο διάστημα κομψά τις αντιρρήσεις του σε θέματα στα οποία ο πρωθυπουργός εμφανιζόταν ανένδοτος.
Αν δεν μεταβληθούν οι συνθήκες που ωθούν τον Γκιουλ μετά το τέλος της θητείας του να μην έχει πολιτικά σχέδια για το μέλλον, τότε τη θέση του Ερντογάν (όταν εκείνος γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας) αναμένεται να πάρει ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου. Μάλιστα, ως μελλοντικό υπουργό Εξωτερικών βλέπουν τον σημερινό αρχηγό της Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΜİT), Χακάν Φιντάν.
«Βιβλία πιο επικίνδυνα από βόμβες»
Το κίνημα Γκιουλέν, η κυβέρνηση Ερντογάν και το πολιτικό κίνημα των Κούρδων αποτελούν σήμερα τους τρεις πυλώνες ισχύος της Τουρκίας σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και ερευνητή Αχμέτ Σικ. «Η δύναμη των Κούρδων πηγάζει από τις ισχυρές ένοπλες δυνάμεις της, το AKP έχει την κυβερνητική πλειοψηφία και την ευρεία λαϊκή στήριξη, ενώ το κίνημα Γκιουλέν διαθέτει το know how» αναφέρει ο Σικ. Μετά τις επιχειρήσεις του Δεκεμβρίου ωστόσο, όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Νεντίμ Σενέρ, το κίνημα Γκιουλέν έχασε το προνόμιο να αποτελεί μια κρυφή δύναμη. Ο πόλεμος των γκιουλενιστών με το AKP πιστεύεται ότι διεξήχθη με σκοπό τον έλεγχο της Υπηρεσίας Πληροφοριών.
Τους τελευταίους μήνες γίνονται ευρείες εκκαθαρίσεις στο δικαστικό και αστυνομικό σώμα. Η κυβέρνηση με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να απαλλαγεί από τα μέλη του κινήματος που έχουν διεισδύσει σε νευραλγικές υπηρεσίες του κράτους. «Γελάνε και τα κοράκια» είχε πει παλαιότερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Χουσεΐν Τσελίκ, για τους συγκεκριμένους ισχυρισμούς, τους οποίους χαρακτήριζε «παρανοϊκούς». Το 2011, όταν αποφάσισε ο Σικ να γράψει για τον «στρατό του Ιμάμη» (Γκιουλέν), το βιβλίο του κατασχέθηκε - προτού ολοκληρωθεί και εκδοθεί -
και ο ίδιος οδηγήθηκε στη φυλακή με την κατηγορία συμμετοχής στην τρομοκρατική οργάνωση Εργκενεκόν. «Υπάρχουν κάποια βιβλία που είναι πιο επικίνδυνα και από βόμβα» είχε σχολιάσει τότε ο πρωθυπουργός. Το βραβείο Ελευθερίας του Τύπου «Γκιγέρμο Κάνο» της UNESCO απονεμήθηκε πρόσφατα στον Αχμέτ Σικ.
Την ίδια περίοδο ο δημοσιογράφος Νεντίμ Σενέρ, που έχει κερδίσει πολλά βραβεία στην Τουρκία και στο εξωτερικό για το δημοσιογραφικό και το συγγραφικό του έργο, έγραψε δύο βιβλία για την υπόθεση της δολοφονίας του αρμένιου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ. Αποκάλυψε τους πράκτορες της MİT που είχαν απειλήσει τον Ντινκ και πίστευε πως έχουν ευθύνη στη δολοφονία του. Επίσης, αποκάλυψε ότι τα ίδια άτομα είχαν λάβει μέρος στην εξιχνίαση της υπόθεσης Εργκενεκόν. Σήμερα, δηλώνει στο BHmagazino πως ήταν όλοι «γκιουλενιστές». Ο Σενέρ οδηγήθηκε στη φυλακή, ενώ τον Μάρτιο του 2012, έπειτα από έναν χρόνο κράτησης, αποφυλακίστηκε - μαζί με τον Αχμέτ Σικ.
Το «βαθύ» κράτος
Ο ιμάμης Φετουλάχ Γκιουλέν, που από το 1999 ζει αυτοεξόριστος στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, αποτελεί την προσωποποίηση του Σατανά για την κυβέρνηση και θεωρείται αρχηγός του νέου βαθέος ή παράλληλου κράτους στην Τουρκία. Το γεγονός ότι πρώην υψηλόβαθμα στελέχη της CIA και πρώην πρέσβεις των ΗΠΑ τού έχουν δώσει συστατικές επιστολές για να αποκτήσει δικαίωμα παραμονής στις ΗΠΑ είναι μία μόνο από τις αιτίες που στην Τουρκία θεωρείται όργανο των αμερικανικών συμφερόντων. «Ηταν τόσο ισχυρός, ώστε οι μεγαλύτεροι τούρκοι επιχειρηματίες ένιωθαν την υποχρέωση να τον επισκεφθούν στην Πενσιλβάνια» αναφέρει ο Νεντίμ Σενέρ.
Με τη λογική ότι το κράτος έχει συνέχεια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι και το βαθύ κράτος έχει συνέχεια. Ο δημοσιογράφος Τιμούρ Σοϊκάν, που για χρόνια κάλυπτε τα πεπραγμένα του βαθέος κράτους, σημειώνει ότι, εκτός από την πολιτική, η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα στο παλιό και στο σημερινό παράλληλο κράτος έγκειται στις μεθόδους που αναπτύσσουν. «Παλιά τραβούσε κάποιος τη σκανδάλη πολύ πιο εύκολα, σημειώνονταν πολλές δολοφονίες. Σήμερα, ωστόσο, οι άνθρωποι οδηγούνται στη φυλακή με τηλεφωνικές υποκλοπές, πλαστά αποδεικτικά στοιχεία και πλεκτάνες που στήνονται εις βάρος τους. Συντάσσονται κατηγορητήρια με βάση τις προθέσεις τους» λέει χαρακτηριστικά.
Το γεγονός ότι εξαρθρώθηκε η Εργκενεκόν και έκλεισε η ιστορία των πραξικοπημάτων δεν σημαίνει ότι θα εκδημοκρατιστεί η Τουρκία, λέει ο δημοσιογράφος Αχμέτ Σικ. «Στήθηκε πλεκτάνη εις βάρος του στρατεύματος» είχε πει μάλιστα ο σύμβουλος του πρωθυπουργού και βουλευτής του AKP, Γιαλτσίν Ακντογάν, φωτογραφίζοντας τους γκιουλενιστές. «Το κίνημα, αν δεν είχε τη στήριξη της κυβέρνησης, δεν θα είχε καταφέρει να υλοποιήσει όσα του προσάπτονται σήμερα» εξηγεί ο Σικ.
Ο Ερντογάν και το κεφάλαιο
Στην Τουρκία, εξηγούν οι συνομιλητές μας, το κεφάλαιο ήταν σε θέση να ασκήσει επιρροή στην πολιτική ως και την πρώτη περίοδο διακυβέρνησης του AKP. Ο Ερντογάν, όμως, έφερε τα πάνω κάτω και σε αυτόν τον τομέα.
Διαμόρφωσε τη δική του επιχειρηματική ελίτ. «Κάποιοι μιντιακοί όμιλοι αλλάζουν ιδιοκτησία επειδή το επιθυμεί ο πρωθυπουργός. Εκείνος αποφασίζει για τις επενδύσεις που πρόκειται να γίνουν στην Τουρκία. Προτεραιότητα στους δημόσιους διαγωνισμούς έχουν αυτοί που επιθυμεί ο πρωθυπουργός. Συνεπώς, δεν μπορούμε πλέον να πούμε ότι το κεφάλαιο διαμορφώνει την πολιτική, αλλά, αντίθετα, ο Ερντογάν καθορίζει το πεδίο δράσης των επιχειρηματιών» εξηγεί ο Νεντίμ Σενέρ. Επιχειρηματίες που δεν ήταν γνωστοί πριν από δέκα χρόνια σήμερα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή χάρη στις πολιτικές του πρωθυπουργού, αναφέρει ο Τζενγκίζ Τσαντάρ. Και συνεχίζει λέγοντας πως εκείνοι ήταν οι επιχειρηματίες που συζητήθηκαν την περίοδο μετά τη 17η Δεκεμβρίου και στην πλειονότητά τους δραστηριοποιούνται στον κατασκευαστικό τομέα και στα μίντια.
Ενα από τα πρόσωπα που ήρθαν ξανά στην επικαιρότητα με τις αποκαλύψεις των τελευταίων μηνών ήταν ο επιχειρηματίας Γιασίν Αλ Καντί. Ο Νεντίμ Σενέρ τον περιγράφει στο νέο βιβλίο του σχετικά με τη ζωή και τη δράση του ως «φιλάνθρωπου τρομοκράτη», καθώς το 2006, όταν αποκαλύφθηκαν οι σχέσεις Αλ Καντί - Ερντογάν, ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει πως είναι οικογενειακοί φίλοι και είχε εγγυηθεί για την εντιμότητα του επιχειρηματία, ο οποίος πίσω από ιδρύματα-μαϊμού φέρεται να χρηματοδοτούσε την Αλ Κάιντα. «Λόγω της συγκεκριμένης ιδιότητάς του, με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, πάγωσαν οι τραπεζικές καταθέσεις του το διάστημα 2001-2012. Εξακολουθεί, ωστόσο, να βρίσκεται στη μαύρη λίστα των ΗΠΑ. Οσοι συνεργάζονται μαζί του μπαίνουν αυτομάτως στο μικροσκόπιο των αμερικανικών αρχών» εξηγεί ο Σενέρ.
Τον Φεβρουάριο του 2013, σε ένα ταξίδι του Αλ Καντί στην Τουρκία και ενώ τον συνόδευε η πρωθυπουργική φρουρά, είχε ένα περίεργο ατύχημα με διερχόμενο όχημα της αστυνομίας στην περιοχή Μέρτερ στην Κωνσταντινούπολη. Ο Σενέρ, που έχει ερευνήσει και στο παρελθόν τις σχέσεις του μυστηριώδους επιχειρηματία με το περιβάλλον του πρωθυπουργού, πιστεύει ότι το ατύχημα προκλήθηκε εσκεμμένα από τους αστυνόμους που ήθελαν να αποκαλυφθεί η παρουσία του Γιασίν Αλ Καντί στην Τουρκία.
Η παραδοσιακή, όπως αποκαλείται, μπουρζουαζία που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του τουρκικού κράτους τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης της Δημοκρατίας, έπειτα από χρόνια έφθασε στο σημείο να είναι αυτόνομη και να χαράσσει τη δική της πολιτική. Τα μεγαλύτερα τζάκια, που συμμετέχουν στον Σύνδεσμο Τούρκων Βιομηχάνων και Επιχειρηματιών (TÜSİAD), θα μπορούσαμε να πούμε ότι ανήκουν στους κόλπους των αντιπολιτευόμενων-κεμαλικών.
Οι τοποθετήσεις τους είναι πάντα βαρυσήμαντες. Και οι παρεμβάσεις τους έχουν πολλές φορές πολιτικές επιπτώσεις. Ιδιαίτερη βαρύτητα στην TÜSİAD έχει η οικογένεια Κοτς.
Η TUSKON (Συνομοσπονδία Επιχειρηματιών και Βιομηχάνων Τουρκίας) αποτελεί επίσης μια από τις ισχυρές ενώσεις της Τουρκίας. Συμμετέχουν σε αυτήν οι εταιρείες που πρόσκεινται στο κίνημα Γκιουλέν. Ο πρόεδρος της ΤUSKON, Ριζανούρ Μεράλ, είχε δηλώσει ότι μετά τις επιχειρήσεις του Δεκεμβρίου του 2013 δέχονται αφόρητες πιέσεις επειδή υποστηρίζουν τον Φετουλάχ Γκιουλέν. «Αν επιχειρήσει το κεφάλαιο να μετατρέψει σε "ντιζάιν" την πολιτική - όπως είναι η προσφιλής έκφραση αυτή την εποχή στην Τουρκία -, πρέπει να γνωρίζει ότι θα χάσει τεράστια ποσά» αναφέρει ο Αχμέτ Σικ. Οι δυσβάσταχτοι φόροι που είχαν επιβληθεί στον Αϊντίν Ντογάν το 2008 αποτέλεσαν παράδειγμα για όσα μπορεί να υποστούν οι επιχειρηματικοί κύκλοι που τα βάζουν με την κυβέρνηση.
Υπόθεση Οτσαλάν
Δεκαπέντε χρόνια μετά, τα αίτια της παράδοσης του πρώην αρχηγού του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, από τους αμερικανούς πράκτορες στην Τουρκία παραμένουν μυστήριο. «Oı ΗΠΑ ήραν με αυτόν τον τρόπο αυτό που φαινόταν ως το σημαντικότερο εμπόδιο στον δρόμο της Τουρκίας προς την ΕΕ και κατ' επέκταση στην ενσωμάτωση στο δυτικό σύστημα, στο οποίο ανήκουν οι ΗΠΑ, προκειμένου να δημιουργήσουν πιο στενούς δεσμούς συνεργασίας» ερμηνεύει ο γνωστός αναλυτής Τζενγκίζ Τσαντάρ.
Ο Οτσαλάν χρησιμοποιεί το κράτος ή το κράτος τον Οτσαλάν; Ο τουρκικός Τύπος παρουσιάζει τον «Απο» ως μια ιδιαίτερα σημαντική φιγούρα των ειρηνευτικών συνομιλιών. Περιγράφονται συχνά η διαύγεια της κρίσης του και οι ασφαλείς προβλέψεις του, ενώ οι επικριτές του Ερντογάν κατηγορούν το AKP για τη «νεκρανάσταση» του πρώην αρχηγού του PKK. «Ο Οτσαλάν δεν ασκεί επιρροή μόνο στους Κούρδους που ζουν εντός της τουρκικής επικράτειας, αλλά είναι σημαντικός και για τον κουρδικό πληθυσμό του Βορείου Ιράκ και της Συρίας» επισημαίνει ο Τσαντάρ.
Συνεπώς, θεωρούν πως ορθά η κυβέρνηση αποφάσισε να διαπραγματευτεί μαζί του για την επίλυση του Κουρδικού.
Εντονη ανησυχία προκαλεί στους κόλπους των κεμαλικών η πιθανότητα
μελλοντικής «χάρης» στον πρώην αρχηγό του PKK με τη μορφή μετατροπής της
ποινής του σε κατ' οίκον περιορισμό και της πλήρους ελευθερίας του
αργότερα. Από την άλλη, η κυβέρνηση διαψεύδει αυτά τα σενάρια. Τις
τελευταίες εβδομάδες σημειώνονται επεισόδια σε πολλές πόλεις της
Τουρκίας μεταξύ κούρδων ανταρτών και δυνάμεων του κράτους. Πολλοί
πιστεύουν ότι με αυτόν τον τρόπο οι Κούρδοι αντιδρούν για τα φυλάκια που
χτίζονται στις ανατολικές επαρχίες της Τουρκίας και προσπαθούν να
πιέσουν την κυβέρνηση ώστε να επιταχυνθούν οι διαπραγματεύσεις.
Τεταμένες σχέσεις
Τα νεοοθωμανικά όνειρα της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή έπεσαν για άλλη μια φορά στο κενό. Το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας για τις εξελίξεις στην Ουκρανία και η απροθυμία των ΗΠΑ να εμπλακούν περισσότερο στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας άφησε εκτεθειμένη την Τουρκία που υπολόγιζε στην πτώση του Ασαντ. Εβδομήντα τέσσερις τούρκοι πολίτες έχασαν τη ζωή τους από τρομοκρατικές ενέργειες που προέρχονταν από τη Συρία. Πάνω από ένα εκατομμύριο υπολογίζεται ότι είναι οι πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο στην Τουρκία, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων έχει εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα. Ο τοπικός πληθυσμός είναι τρομοκρατημένος από τους μαχητές του απελευθερωτικού αγώνα που χρησιμοποιούν σαν ξέφραγο αμπέλι τα σύνορα και επιστρέφουν όποτε επιθυμούν στην Τουρκία. Εχει γραφτεί στον τουρκικό Τύπο ακόμη και το όνομα του οδηγού του ασθενοφόρου που μεταφέρει τους τραυματισμένους αντάρτες από το πεδίο της μάχης στα τουρκικά νοσοκομεία. Το υπουργείο Εξωτερικών και το Γενικό Επιτελείο Στρατού διαψεύδουν τα δημοσιεύματα. Πρόσφατα, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι συμπεριέλαβε την Αλ Νούσρα (παρακλάδι της Αλ Κάιντα) στη λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις.
Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις θεωρείται ότι έχουν ψυχρανθεί μετά τη συνάντηση Ερντογάν -Ομπάμα τον Μάιο του 2013. Η αμερικανική πλευρά ήταν ενοχλημένη από την τουρκική ενίσχυση των αντικαθεστωτικών δυνάμεων της Συρίας, καθώς μεταξύ αυτών υπάρχουν ακραίοι τζιχαντιστές. Ο Ερντογάν, σύμφωνα με δημοσιεύματα, κούνησε το δάχτυλο στον Ομπάμα, ενώ βρισκόταν στον Λευκό Οίκο, λέγοντάς του πως οι δυνάμεις του Ασαντ με τη χρήση χημικών όπλων παραβίασαν την κόκκινη γραμμή που είχαν θέσει οι ΗΠΑ.
Ο γνωστός αμερικανός δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς υποστηρίζει πως το αέριο σαρίν χρησιμοποιήθηκε στην πραγματικότητα από τους αντικαθεστωτικούς στη Συρία και ισχυρίζεται πως πίσω από την ενέργεια αυτή κρύβεται η Τουρκία, η οποία ήθελε να ωθήσει τις ΗΠΑ να επέμβουν στη Συρία. Οι αμερικανικές και τουρκικές αρχές διαψεύδουν τον βραβευμένο με Πούλιτζερ δημοσιογράφο που είχε αποκαλύψει στο παρελθόν τη σφαγή των Βιετναμέζων στο Μάι Λάι και τα βασανιστήρια που υπέστησαν οι Ιρακινοί στο Αμπου Γκράιμπ. Το γεγονός ότι ο Χερς υποστήριζε πως οι Αμερικανοί είχαν υποκλέψει τις συνομιλίες των Τούρκων σε συνδυασμό με τη διαρροή της περίφημης «σύσκεψης του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών» στο Διαδίκτυο - λίγες ημέρες νωρίτερα -, δημιούργησε σε πολλούς ερώτημα σχετικά με το αν εμπλέκονται οι ΗΠΑ σε όσα συμβαίνουν στην Τουρκία το τελευταίο χρονικό διάστημα.
Η επόμενη μέρα
Αν ναι, τότε ποιος είναι ο απώτερος στόχος; Η ανατροπή του Ερντογάν; Οι σοβαροί αναλυτές αποφεύγουν να δώσουν μια ξεκάθαρη απάντηση για την αμερικανική εμπλοκή, καθώς δεν υπάρχουν απτά στοιχεία. Ωστόσο, λέει ο Τσαντάρ, οι ΗΠΑ μπορεί να επηρεάσουν τις εξελίξεις σε μια χώρα είτε παρεμβαίνοντας σε αυτή είτε μη παρεμβαίνοντας: «Αν μου θέτατε το ερώτημα "επιθυμούν οι ΗΠΑ, με αυτά τα δεδομένα, να συνεχίσουν με τον Ερντογάν;", θα σας απαντούσα πως "όχι, δεν επιθυμούν". Δεύτερο ερώτημα: "Σκέφτονται ότι θα πρέπει να αποδυναμωθεί πρώτα ο Ερντογάν για να αναδυθεί μια καινούργια εναλλακτική και να βρεθεί ένας καινούργιος ηγέτης προκειμένου να εξασφαλίσουν πιο αρμονική συμμαχία με την Τουρκία;". Σε αυτό θα σας απαντούσα "ναι"».
Οπως σημειώνει ο πρώην πρέσβης της ΕΕ στην Τουρκία, Μαρκ Πιερινί, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ είναι δυσαρεστημένες. Παρ' όλα αυτά, η Τουρκία, που περιβάλλεται από καθεστώτα που προκαλούν ανησυχία, όπως η Συρία, το Ιράν και η Ρωσία, θα αποτελέσει έναν αποδεκτό εταίρο για τη Δύση. Και έτσι, για άλλη μια φορά, θα επικρατήσει η ρεαλπολιτίκ.
Τζούρης Βασίλης
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Ιουνίου 2014
