Η Ρωσια και η Κινα δειχνουν οτι αντιλαμβανονται πολυ καλα την αποψη αυτη. Παραλληλα δειχνουν οτι αντιλαμβανονται πολυ καλα την στρατηγικη σημασια της Κεντρικης και Νοτιου Αμερικης, οι καλες σχεσεις με αρκετες χωρες της οποιας μονον ωφελη μπορουν να αποφερουν, δεδομενης της δραστηριοτητας που αναπτυσσουν γενικα και ειδικοτερα σε Διεθνεις Οργανισμους. Δεν ειναι αλλωστε τυχαιο το γεγονος οτι στην ιδια κατευθυνση, η Ρωσια εχει εδω και καιρο ξεκινησει διαπραγματευσεις με χωρες της περιοχης οπως η Βενεζουελα, και η Νικαραγουα, για την συναψη συμφωνιων με σκοπο την παροχη λιμενικων διευκολυνσεων στα πλοια του Ρωσικου στολου, ενω για τον ιδιο λογο εχει αναθερμανει τις σχεσεις της με την Κουβα.
Οι συζητησεις και οι προσπαθειες για την κατασκευη Διωρυγας στη Νικαραγουα δεν ειναι νεο γεγονος. Ξεκινουν στις αρχες του 19ου αιωνα. Ως πρωτη σημαντικη ημερομηνια πρεπει να θεωρειται το 1825, οταν η νεοσυστατη τοτε Δημοκρατια της Κεντρικης Αμερικης προκειμενου να προχωρησει στην κατασκευη της Διωρυγας, προσλαμβανει ειδικους επιστημονες για τον σχεδιασμο της, ενω ταυτοχρονα απευθυνεται και στις ΗΠΑ με σκοπο την εξευρεση πορων για την χρηματοδοτηση του εργου.
Αξιωματουχοι των ΗΠΑ ειχαν θεωρησει το εγχειρημα αυτο μεγαλης σημασιας. Μαλιστα ο τοτε Αμερικανος υπουργος των εξωτερικων Henry Clay παρουσιασε μια σχετικη προταση για την συμμετοχη των ΗΠΑ στο Κογκρεσο, το οποιο ομως το 1826 την απερριψε. Δευτερη σημαντικη ημερομηνια η 26η Αυγουστου του 1849, οταν η κυβερνηση της Νικαραγουα συναπτει συμφωνια με τον Αμερικανο επιχειρηματια Cornelius Vanderbilt στην εταιρεια του οποιου δινει αποκλειστικη αδεια για την κατασκευη διωρυγας σε χρονικη περιοδο 12 ετων.
Ωστοσο ο εμφυλιος πολεμος που ειχε στο μεταξυ ξεσπασει στη Νικαραγουα και μια εισβολη του Αμερικανου δικηγορου και δημοσιογραφου με τυχοδιωκτικες τασεις, William Walker, εμποδισαν τελικα την ολοκληρωση των εργασιων για την κατασκευη της διωρυγας. (Για την ιστορια σημειωνεται οτι ο Walker οργανωνε ιδιωτικες στρατιωτικες εκστρατειες στη Λατινικη Αμερικη με σκοπο την ιδρυση Αγγλοφωνων αποικιων υπο τον ελεγχο του. Καταφερε δε να γινει Προεδρος της Νικαραγουα απο το 1856 ως το 1857).
Τριτη σημαντικη ημερομηνια το 1850 οταν οι ΗΠΑ και η Μεγαλη Βρεταννια συναπτουν την συνθηκη Clayton-Bulwer(απο τα ονοματα των δυο διαπραγματευτων). Στις σχετικες διαπραγματευσεις ενα απο τα κεντρικα θεματα θα ειναι και οι ρυθμισεις σχετικα με την υπο κατασκευη, Διωρυγα στη Νικαραγουα. Ειναι σημαντικη εν προκειμενω η εκδοση τοτε απο την Αμερικανικη Γεωλογικη Εταιρεια μιας μελετης που αναφερεται στην φυσικη και γεωλογικη κατασταση στην περιοχη της ζωνης που ειχε επιλεγει για την κατασκευη της Διωρυγας.
Μερικα χρονια αργοτερα, το 1888, θα εισαχθει στην Βουλη των Αντιπροσωπων των ΗΠΑ νομοσχεδιο σχετικα με την κατασκευη της Διωρυγας της Νικαραγουα, στο οποιο περιλαμβανεται και η συσταση της Αμερικανικης Επιτροπης για την Διωρυγα.
Τεταρτη σημαντικη ημερομηνια το 1899. Τοτε ενω ηταν σε εξεληξη οι διαπραγματευσεις αναμεσα στις ΗΠΑ και τον προεδρο της Νικαραγουα Zelaya, στο Κογκρεσο ξεκινησαν οι εργασιες για την εξεταση του νομοσχεδιου Spooner που ηταν σαφως υπερ της αμερικανικης στηριξης και εμπλοκης στη κατασκευη της Διωρυγας του Παναμα. Η αρμοδια Αμερικανικη Επιτροπη, χωρις να παραγνωριζει την σημασια της Διωρυγας στη Νικαραγουα συνεστηνε την αγορα ολων των δικαιωματων της γαλλικης εταιρειας για την κατασκευη της Διωρυγας του Παναμα, σε τιμη, ομως, που δεν θα υπερεβαινε τα 40 εκατομ. δολλαρια. Η αγορα αυτη θα πραγματοποιηθει τελικα το 1904.
Μεγαλο ενδιαφερον εχουν οι προσπαθειες για την ασκηση πιεσης στα μελη του Κογκρεσου προκειμενου να ψηφισουν υπερ της Διωρυγας του Παναμα. Το 1898 ο επικεφαλης του Γαλλικου Συνδικατου για την Διωρυγα αυτη, Phillippe Varilla προσελαβε για τον σκοπο αυτο, τον William Cromwell. Το 1902 ο Cromwell διοχετευσε στην εφημεριδα New York Sun ενα ρεπορταζ σχετικα με την εκρηξη του ηφαιστιου Μοτομπο και των σεισμικων δονησεων που αυτη προκαλεσε. Η ειδηση αυτη που διανεμηθηκε και σε ειδικα φυλλαδια στους βουλευτες και γερουσιαστες, δημιουργησε σοβαρες ανησυχιες στο Αμερικανικο Κογκρεσο για το μελλον και την ασφαλεια της Διωρυγας στη Νικαραγουα, με αποτελεσμα το σωμα να ψηφισει υπερ της Διωρυγας του Παναμα.
Ως αποτελεσμα της αποφασης αυτης οι ΗΠΑ θα συναψουν Συμφωνιες, συμφωνα με τις οποιες αναγνωριζονται τα αμερικανικα κυριαρχικα δικαιωματα επι της Διωρυγας και επι μιας ζωνης γυρω απο αυτην. Οι Συμφωνιες αυτες θα ισχυσουν ως το 1977, οταν ο νεοεκλεγεις Προεδρος Carter θα υπογραψει νεες συμφωνιες με τον τοτε Δικτατορα του Παναμα Torrijos, συμφωνα με τις οποιες οι ΗΠΑ παραιτουνται των αρχικων κυριαρχικων δικαιωματων τους και η Διωρυγα παραχωρειται σταδιακα στον Παναμα εναντι μιας νεας Συμφωνιας που ρυθμιζει τα της παρουσιας τους εκει. Η διαδικασια θα ολοκληρωθει το 1999. Στο ενδιαμεσο διαστημα οι αρχικες Συμφωνιες θα αποτελεσουν αρκετες φορες σημειο τριβης αναμεσα στις δυο χωρες με αποκορυφωμα τα γεγονοτα του 1964 οταν ξεσπασαν αντιαμερικανικες διαδηλωσεις στον Παναμα με αρκετα θυματα. Ο φοβος για συνεχεια των κινητοποιησεων αυτων και των επιπτωσεων τους στη λειτουργια της Διωρυγας οδηγησε τοτε τις ΗΠΑ νε αποφασισουν την διεξαγωγη διαπραγματευσεων για τη συναψη νεας συμφωνιας για την θεση τους σε σχεση με την Διωρυγα του Παναμα.
Πρωτη σημαντικη ημερομηνια εδω το 1967 οταν η τοτε Κυβερνηση L. Johnson εφθασε σε Συμφωνια με την Κυβερνηση του Παναμα για το μελλοντικο καθεστως της Διωρυγας. Μια διαρροη ομως των κειμενων της συμφωνιας στην εφημεριδα The Chicago Tribune εκανε τον Προεδρο Johnson να μη την στειλει στο Κογκρεσο για κυρωση φοβουμενος επιπτωσεις στις επικειμενες Προεδρικες εκλογες. Δευτερη σημαντικη ημερομηνια το 1974 οταν ο τοτε υπουργος Εξωτερικων των ΗΠΑ Henry Kissinger, εφθασε σε νεα βελτιωμενη συμφωνια με τον ομολογο του Υπουργο του Παναμα Juan Tack χωρις ομως αλλη προοδο. Τελικα το βαρος θα σηκωσει απο το 1976 η Κυβερνηση Καρτερ η οποια θα πετυχει την υπογραφη, κυρωση, μετα απο εντονη συζητηση και διεργασιες, της συμφωνιας που ισχυει και σημερα. Ειναι χαρακτηριστικη η περιγραφη του τοτε Υπουργου Εξωτερικων των ΗΠΑ Cyrus Vance στο βιβλιο του Δυσκολες αποφασεις (Hard Choices) οπου αναφερει οτι το θεμα των νεων Συμφωνιων για τη Διωρυγα του Παναμα κατεδειξε την πολυ στενη σχεση αναμεσα στις εσωτερικες πολιτικες των ΗΠΑ και την εξωτερικη πολιτικη, αφου η συζητηση για την κυρωση των συμφωνιων αντικατοπτριζει τις σημαντικες πολιτικες διαφορες που ειχαν αναδειχθει απο την εποχη του πολεμου στο Βιετναμ, του Ουωτεργκαιητ, του πληθωρισμου και της κρισης σχετικα με την ενεργεια. Για την Ιστορια αναφερεται οτι αντιθετοι στην κυρωση των συμφωνιων ηταν οι Γερουσιαστες Dole, DeConcini και Allen ενω υπερ οι Γερουσιαστες Nunn, Church και Sarbanes.
Παρα την λειτουργια της Διωρυγας του Παναμα η ιδεα για την κατασκευη της διωρυγας της Νικαραγουα επανεξετασθηκε αρκετες φορες και απο τις ΗΠΑ και απο την Νικαραγουα. Καθοριστικης σημασιας το ετος 2006 οταν ο τοτε προεδρος της Νικαραγουα Enrique Bolanios σε μια Συνοδο των υπουργων Αμυνας των χωρων του Δυτικου Ημισφαιριου δηλωσε οτι η Νικαραγουα θα πραγματοποιουσε το σχεδιο κατασκευης της διωρυγας διοτι η περιοχη της Κεντρικης Αμερικης χρειαζεται δυο Διωρυγες. Εξισου σημαντικο, ομως, και το 2009 οταν ο τοτε Προεδρος της Ρωσιας Μεντβεντεφ ανεφερε οτι η χωρα του θα ενδιαφεροταν για το σχεδιο αυτο.
Το 2012 η κυβερνηση της Νικαραγουας συνηψε συμφωνια με την Εταιρεια HKND που εχει εδρα το Χονγκ Κονγκ με σκοπο την κατασκευη της διωρυγας στη Νικαραγουα. Ειναι σε ολους γνωστο οτι πισω απο την εταιρεια αυτη βρισκεται η Κινα. Συμφωνα με τη μελετη σκοπιμοτητας που η Εταιρεια αυτη συνεταξε, η κατασκευη αυτης της διωρυγας θα ηταν μια σημαντικη εναλλακτικη λυση στην αντιμετωπιση της διαρκως αυξανομενης θαλασσιας κυκλοφοριας και των καθυστερησεων που προκαλουνται στην Διωρυγα του Παναμα αν και εκει βρισκονται σε εξελιξη εργασιες αναβαθμισης. Η τελικη αποφαση για την κατασκευη της Διωρυγας στη Νικαραγουα προβλεπει οτι οι εργασιες θα αρχισουν τον φετεινο Δεκεμβριο και θα ολοκληρωθουν το 2019. Σημερα η μονη εναλλακτικη λυση για την διεθνη ναυσιπλοια ειναι ο Πορθμος του Μαγγελανου, αναμεσα στη Χιλη και τη Γη του Πυρος, ενα περασμα μαγευτικο μεν απο πλευρας περιβαλλοντος, αλλα απο τα πλεον δυσκολα λογω της θεσης, του μηκους του και των παλλοιριακων ρευματων. Με την κατασκευη της Διωρυγας στη Νικαραγουα, η Κεντρικη και Νοτια Αμερικη θα «προσφερουν» τρεις θαλασσιες οδους που ενωνουν τον Ατλαντικο με τον Ειρηνικο Ωκεανο. Η στρατηγικη και γεωπολιτικη σημασια αυτης της νεας πραγματικοτητας ειναι χωρις αμφιβολια τεραστια.
Με δεδομενη την σημασια που αποδιδουν οι ΗΠΑ στην γεωπολιτικη και με δεδομενο το ενδιαφερον που ανεκαθεν επεδεικνυαν για τις εξελιξεις στην Κεντρικη και Νοτια Αμερικη ανεξαρτητα απο λανθασμενες επιλογες που κατα καιρους χαρακτηριζαν την αμερικανικη πολιτικη στην περιοχη, ειναι αποριας αξιο το οτι σημερα δεν μετεχουν σε ενα τετοιο σημαντικο εγχειρημα. Ειναι επισης αξιον αποριας και το γεγονος οτι η Ελλαδα μια χωρα με σημαντικη ναυτικη παραδοση και τεραστιο εμπορικο στολο επισης δεν εχει δειξει το ενδιαφερον της για την διωρυγα της Νικαραγουα. Ας φροντισει για την συμμετοχη της στο εγχειρημα αυτο πριν ειναι αργα.
* Ο Γιωργος Δημητρακόπουλος είναι πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Koινοβουλίου
(mignatiou.com, 28/04/2014)
