Του Charles Kenny Την ώρα που η Ουάσιγκτον αναρωτιέται πώς θα ενθαρρύνει τις δημοκρατικές
μεταρρυθμίσεις στη Βόρεια Κορέα, τη Βιρμανία και το Ιράν και πώς θα
ενισχύσει τις νέες δημοκρατίες στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, είναι
σαφές τι δεν πρέπει να κάνει: εισβολή. Όσον αφορά τα ατομικά και
πολιτικά δικαιώματα, στις χώρες στις οποίες έχουν εισβάλει οι ΗΠΑ
(Αφγανιστάν, Ιράκ) είναι περίπου τα ίδια, όπως σε χώρες όπου δεν έχουν
εισβάλει (το Ιράν και τη Βιρμανία, αντίστοιχα).
Όπως αποδεικνύεται, η ήπια εξουσία μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματική. Ειδικότερα, η εκπαίδευση των μελλοντικών ηγετών στις ΗΠΑ θα μπορούσε να είναι ένας από τους πιο ισχυρούς και οικονομικά αποδοτικούς τρόπους να διαδοθεί η δημοκρατία. Το 2008, περίπου 1 στους 5 από τους 3,3 εκατομμύρια εγγεγραμμένους αλλοδαπούς φοιτητές παγκοσμίως, σπούδαζαν στις ΗΠΑ και ενώ αυτό είναι ακόμα ένα μικρό μερίδιο του παγκόσμιου πληθυσμού των 7 δισ. κατοίκων, οι φοιτητές που μορφώνονται στο εξωτερικό έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις χώρες καταγωγής τους. Αν μη τι άλλο, πολλοί από αυτούς καταλήγουν σε πολύ σημαντικές θέσεις. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ηγετών αναπτυσσόμενων χωρών στα μέσα της τελευταίας δεκαετίας είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό. Πριν από μερικά χρόνια, μια λίστα του υπουργείου Εξωτερικών των ανώτερων αξιωματούχων της κυβέρνησης σε όλο τον κόσμο που έχουν σπουδάσει στις ΗΠΑ περιλάμβανε πάνω από 40 προέδρους και περίπου 30 πρωθυπουργούς. Το σύνολο μπορεί να ξεπερνά τους 200.
Το που και τι μαθαίνουν αυτοί οι σπουδαστές, φαίνεται να έχει επίδραση που διαρκεί. Εξετάζοντας το υπόβαθρο περισσότερων από 900 προέδρων και πρωθυπουργών στις αναπτυσσόμενες χώρες από το 1960, η Marion Mercer της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Παρισιού διαπίστωσε ότι περίπου τα δύο τρίτα αυτών είχαν ζήσει την εμπειρία της μετανάστευσης, γεγονός που φάνηκε να έχει σημαντική επίδραση στις μετέπειτα σταδιοδρομία τους. Όταν οι ηγέτες που είχαν περάσει χρόνο στο εξωτερικό ως στρατιωτικοί ακόλουθοι ή για στρατιωτική εκπαίδευση ανέλαβαν την εξουσία, ήταν πιο πιθανό να περιορίσουν τη δημοκρατία, ιδιαίτερα σε αυταρχικά καθεστώτα. Τα στοιχεία κάθε άλλο παρά ταιριαστά είναι: ο Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας, για παράδειγμα, σπούδασε οφθαλμολογία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές , το έργο της Mercer δείχνει πως οι σπουδές στο εξωτερικό μπορεί να αποτελέσουν μια ισχυρή θετική δύναμη για δημοκρατική ηγεσία.
Πέρα από την επίδραση στους παγκόσμιους πολιτικούς ηγέτες, ο Antonio Spilimbergo, οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, διαπίστωσε ότι οι χώρες που διαθέτουν μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων που είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό ήταν πιο πιθανό να είναι δημοκρατικές σε σύγκριση με τις χώρες όπου υπήρχαν λιγότερα άτομα με εκπαίδευση στο εξωτερικό -αλλά μόνο αν αυτοί οι πρώην φοιτητές του εξωτερικού είχαν φοιτήσει σε δημοκρατικές χώρες . Αυτή η (μερική) σχέση ισχύει ακόμη και αν πολλοί αλλοδαποί φοιτητές δεν επιστρέφουν στο σπίτι. Οι μισοί τουλάχιστον ξένοι φοιτητές στις ΗΠΑ μένουν μετά την αποφοίτηση , τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά εξακολουθούν να μιλούν με τους φίλους και την οικογένεια στο σπίτι –οι οποίοι ακούν προσεκτικά, αν μη τι άλλο επειδή πολλοί από τους μετανάστες στέλνουν πίσω πολλά χρήματα.
Άλλες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι οι μετανάστες δεν πρέπει να επιστρέψουν στην πατρίδα τους για να έχουν αντίκτυπο στη δημοκρατία. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από το Ινστιτούτο της Βόννης για τη Μελέτη της Εργασίας , στα χωριά της Μολδαβίας που έχουν στείλει περισσότερους μετανάστες προς την ΕΕ , το κομμουνιστικό κόμμα λαμβάνει ολοένα μικρότερο μερίδιο των ψήφων. Σε ανάλογου μεγέθους χωριά που έχουν στείλει περισσότερους μετανάστες στη Ρωσία βλέπουμε το αντίθετο μοτίβο. Μία αύξηση 10% της μετανάστευσης προς τη Δύση, μειώνει το μερίδιο του κομμουνιστικού κόμματος κατά 6%. Σε δείγμα 195 χωρών, ανάλυση που δημοσιεύτηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα δείχνει αντίστοιχα ότι οι συνολικές μεταναστευτικές ροές, συνδέονται με την ενίσχυση της οικονομικής και πολιτικής ελευθερίας στις χώρες προέλευσης.
Αυτή η πρόσφατη υποτροφία υποδηλώνει δύο πράγματα: οι εμπειρίες των φοιτητών μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις αντιλήψεις για τη δημοκρατία και τη διακυβέρνηση και όσοι έχουν λάβει εκπαίδευση στο εξωτερικό συνθέτουν μια ομάδα απίστευτης επιρροής για τη χώρα καταγωγής τους, ανεξάρτητα από το πού ζουν. Σε όρους εθνικής ασφάλειας, αυτό σημαίνει υψηλή απόδοση στις προσπάθειες για την αύξηση του αριθμού των αλλοδαπών φοιτητών που σπουδάζουν σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ -και δείχνει ότι η πρόσφατη πολιτική πηγαίνει σε εντελώς λάθος κατεύθυνση. Το ποσοστό των αλλοδαπών φοιτητών που σπουδάζουν στις ΗΠΑ μειώθηκε από 23% σε 18% μεταξύ 2000 και 2009, μια μείωση που αποδίδεται κυρίως στους πιο αυστηρούς όρους μετανάστευσης.
Οι ΗΠΑ θέλουν αυτοί οι μελλοντικοί ηγέτες να έρχονται στη χώρα. Μαζί με τη χαλάρωση των όρων για έκδοση βίζα, οι ΗΠΑ πρέπει να προσφέρουν μεγαλύτερη οικονομική στήριξη για προγράμματα υποτροφιών και να τα υπολογίζουν ως μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μορφή εξωτερικής βοήθειας. Μόνο το πρόγραμμα Fulbright έχει συνεισφέρει στην εκπαίδευση 29 αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων. Με χρηματοδότηση ύψους 243 εκατ. δολαρίων από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, που συμπληρώνεται από 80 εκατ. δολάρια σε υπεράκτιες και ιδιωτικές συνεισφορές, υπάρχουν περίπου 3.000 σπουδαστές στις ΗΠΑ, αλλά και περισσότεροι από 4.000 Αμερικανοί πολίτες στο εξωτερικό. Αυτό καθιστά το πρόγραμμα σημαντικά φθηνότερο σε σχέση με άλλες προσπάθειες των ΗΠΑ να κάνουν φίλους στο εξωτερικό –είναι περίπου 20.000 δολάρια πιο φθηνό ανά εγγεγραμμένο στα Σώματα Ειρήνης, για παράδειγμα. Σε ετήσια βάση, το τίμημα αντιστοιχεί περίπου στο 0,2% της κόστους της στρατιωτικής προσπάθειας να προαχθούν η ασφάλεια και η δημοκρατία στο Αφγανιστάν και το Ιράκ το 2011
Όπως αποδεικνύεται, η ήπια εξουσία μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματική. Ειδικότερα, η εκπαίδευση των μελλοντικών ηγετών στις ΗΠΑ θα μπορούσε να είναι ένας από τους πιο ισχυρούς και οικονομικά αποδοτικούς τρόπους να διαδοθεί η δημοκρατία. Το 2008, περίπου 1 στους 5 από τους 3,3 εκατομμύρια εγγεγραμμένους αλλοδαπούς φοιτητές παγκοσμίως, σπούδαζαν στις ΗΠΑ και ενώ αυτό είναι ακόμα ένα μικρό μερίδιο του παγκόσμιου πληθυσμού των 7 δισ. κατοίκων, οι φοιτητές που μορφώνονται στο εξωτερικό έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις χώρες καταγωγής τους. Αν μη τι άλλο, πολλοί από αυτούς καταλήγουν σε πολύ σημαντικές θέσεις. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ηγετών αναπτυσσόμενων χωρών στα μέσα της τελευταίας δεκαετίας είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό. Πριν από μερικά χρόνια, μια λίστα του υπουργείου Εξωτερικών των ανώτερων αξιωματούχων της κυβέρνησης σε όλο τον κόσμο που έχουν σπουδάσει στις ΗΠΑ περιλάμβανε πάνω από 40 προέδρους και περίπου 30 πρωθυπουργούς. Το σύνολο μπορεί να ξεπερνά τους 200.
Το που και τι μαθαίνουν αυτοί οι σπουδαστές, φαίνεται να έχει επίδραση που διαρκεί. Εξετάζοντας το υπόβαθρο περισσότερων από 900 προέδρων και πρωθυπουργών στις αναπτυσσόμενες χώρες από το 1960, η Marion Mercer της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Παρισιού διαπίστωσε ότι περίπου τα δύο τρίτα αυτών είχαν ζήσει την εμπειρία της μετανάστευσης, γεγονός που φάνηκε να έχει σημαντική επίδραση στις μετέπειτα σταδιοδρομία τους. Όταν οι ηγέτες που είχαν περάσει χρόνο στο εξωτερικό ως στρατιωτικοί ακόλουθοι ή για στρατιωτική εκπαίδευση ανέλαβαν την εξουσία, ήταν πιο πιθανό να περιορίσουν τη δημοκρατία, ιδιαίτερα σε αυταρχικά καθεστώτα. Τα στοιχεία κάθε άλλο παρά ταιριαστά είναι: ο Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας, για παράδειγμα, σπούδασε οφθαλμολογία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές , το έργο της Mercer δείχνει πως οι σπουδές στο εξωτερικό μπορεί να αποτελέσουν μια ισχυρή θετική δύναμη για δημοκρατική ηγεσία.
Πέρα από την επίδραση στους παγκόσμιους πολιτικούς ηγέτες, ο Antonio Spilimbergo, οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, διαπίστωσε ότι οι χώρες που διαθέτουν μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων που είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό ήταν πιο πιθανό να είναι δημοκρατικές σε σύγκριση με τις χώρες όπου υπήρχαν λιγότερα άτομα με εκπαίδευση στο εξωτερικό -αλλά μόνο αν αυτοί οι πρώην φοιτητές του εξωτερικού είχαν φοιτήσει σε δημοκρατικές χώρες . Αυτή η (μερική) σχέση ισχύει ακόμη και αν πολλοί αλλοδαποί φοιτητές δεν επιστρέφουν στο σπίτι. Οι μισοί τουλάχιστον ξένοι φοιτητές στις ΗΠΑ μένουν μετά την αποφοίτηση , τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά εξακολουθούν να μιλούν με τους φίλους και την οικογένεια στο σπίτι –οι οποίοι ακούν προσεκτικά, αν μη τι άλλο επειδή πολλοί από τους μετανάστες στέλνουν πίσω πολλά χρήματα.
Άλλες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι οι μετανάστες δεν πρέπει να επιστρέψουν στην πατρίδα τους για να έχουν αντίκτυπο στη δημοκρατία. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από το Ινστιτούτο της Βόννης για τη Μελέτη της Εργασίας , στα χωριά της Μολδαβίας που έχουν στείλει περισσότερους μετανάστες προς την ΕΕ , το κομμουνιστικό κόμμα λαμβάνει ολοένα μικρότερο μερίδιο των ψήφων. Σε ανάλογου μεγέθους χωριά που έχουν στείλει περισσότερους μετανάστες στη Ρωσία βλέπουμε το αντίθετο μοτίβο. Μία αύξηση 10% της μετανάστευσης προς τη Δύση, μειώνει το μερίδιο του κομμουνιστικού κόμματος κατά 6%. Σε δείγμα 195 χωρών, ανάλυση που δημοσιεύτηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα δείχνει αντίστοιχα ότι οι συνολικές μεταναστευτικές ροές, συνδέονται με την ενίσχυση της οικονομικής και πολιτικής ελευθερίας στις χώρες προέλευσης.
Αυτή η πρόσφατη υποτροφία υποδηλώνει δύο πράγματα: οι εμπειρίες των φοιτητών μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις αντιλήψεις για τη δημοκρατία και τη διακυβέρνηση και όσοι έχουν λάβει εκπαίδευση στο εξωτερικό συνθέτουν μια ομάδα απίστευτης επιρροής για τη χώρα καταγωγής τους, ανεξάρτητα από το πού ζουν. Σε όρους εθνικής ασφάλειας, αυτό σημαίνει υψηλή απόδοση στις προσπάθειες για την αύξηση του αριθμού των αλλοδαπών φοιτητών που σπουδάζουν σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ -και δείχνει ότι η πρόσφατη πολιτική πηγαίνει σε εντελώς λάθος κατεύθυνση. Το ποσοστό των αλλοδαπών φοιτητών που σπουδάζουν στις ΗΠΑ μειώθηκε από 23% σε 18% μεταξύ 2000 και 2009, μια μείωση που αποδίδεται κυρίως στους πιο αυστηρούς όρους μετανάστευσης.
Οι ΗΠΑ θέλουν αυτοί οι μελλοντικοί ηγέτες να έρχονται στη χώρα. Μαζί με τη χαλάρωση των όρων για έκδοση βίζα, οι ΗΠΑ πρέπει να προσφέρουν μεγαλύτερη οικονομική στήριξη για προγράμματα υποτροφιών και να τα υπολογίζουν ως μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μορφή εξωτερικής βοήθειας. Μόνο το πρόγραμμα Fulbright έχει συνεισφέρει στην εκπαίδευση 29 αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων. Με χρηματοδότηση ύψους 243 εκατ. δολαρίων από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, που συμπληρώνεται από 80 εκατ. δολάρια σε υπεράκτιες και ιδιωτικές συνεισφορές, υπάρχουν περίπου 3.000 σπουδαστές στις ΗΠΑ, αλλά και περισσότεροι από 4.000 Αμερικανοί πολίτες στο εξωτερικό. Αυτό καθιστά το πρόγραμμα σημαντικά φθηνότερο σε σχέση με άλλες προσπάθειες των ΗΠΑ να κάνουν φίλους στο εξωτερικό –είναι περίπου 20.000 δολάρια πιο φθηνό ανά εγγεγραμμένο στα Σώματα Ειρήνης, για παράδειγμα. Σε ετήσια βάση, το τίμημα αντιστοιχεί περίπου στο 0,2% της κόστους της στρατιωτικής προσπάθειας να προαχθούν η ασφάλεια και η δημοκρατία στο Αφγανιστάν και το Ιράκ το 2011