Το ΑΕΠ των χωρών της υποσαχάριας
Αφρικής φαίνεται να εκτοξεύεται, εν μέσω διεθνούς κρίσης, καθώς οι
κυβερνήσεις επικαιροποιούν με μεγάλη καθυστέρηση τις στατιστικές
μεθόδους για τον υπολογισμό των οικονομικών μεγεθών
Αναλυτές, ακαδημαϊκοί και άνθρωποι
των επιχειρήσεων ερμηνεύουν διαφορετικά τα στοιχεία έκθεσης του Διεθνούς
Νομισματικού Ταμείου για το 2012, που δείχνουν ότι -παρά τη διεθνή
οικονομική κρίση- πολλές οικονομίες της υποσαχάριας Αφρικής εμφανίζουν
ραγδαία αύξηση του ΑΕΠ τους, η οποία μάλιστα αναμένεται να ενταθεί τα
επόμενα χρόνια.
Η αισιόδοξη ερμηνεία εξηγεί ότι πολλές χώρες, και όχι μόνο
εκείνες που διαθέτουν πλουτοπαραγωγικές πηγές, μετέχουν σ' αυτή την
έκρηξη και -κατ' επέκτασιν- η Αφρική δεν είναι πια «η απελπισμένη
ήπειρος» που περιέγραφε σε αφιέρωμά του ο «Economist» τον Μάιο του 2000.
Η πιο μετριοπαθής άποψη υπογραμμίζει την ατέλεια των στατιστικών
πρακτικών σε πολλές αφρικανικές χώρες και διατηρεί επιφυλάξεις για το τι
μπορεί να κρύβει η αλματώδης ανάπτυξη στην Αφρική.
Πράγματι, κατεγράφησαν σημαντικές επιτυχίες στην Αφρική και πολλές οικονομίες της αναπτύσσονται με σταθερούς ρυθμούς από τη δεκαετία του 1990. Μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνει ότι 17 από τις 59 οικονομίες, που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη πρόοδο, βρίσκονται σήμερα στην αφρικανική ήπειρο. Παρά το ευρύτερο περιβάλλον της διεθνούς κρίσης, το ΑΕΠ της ηπείρου συνολικά παρουσιάζει άνοδο κατά σχεδόν 5% το χρόνο από το 2000 και αναμένεται να ανεβεί ακόμη ψηλότερα.Επιπλέον, προσφέρονται πολλές ευκαιρίες σε επενδυτές, την ώρα μάλιστα που η κατάσταση στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι αντίθετα αποθαρρυντική. Σε μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αφρικής αναδεικνύεται η Κίνα, καθώς ο όγκος των σινοαφρικανικών εμπορικών συναλλαγών έφθασε πέρυσι τα 200 δισ. δολάρια.
Ταυτόχρονα, δεν είναι υπερβολή να συνυπολογίσει κανείς αυτό που σχηματικά αποτυπώνεται στην έκφραση, πως «για να κατανοήσουμε το μέλλον της ηπείρου, πρέπει να ξαναγράψουμε το παρελθόν της». Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γκάνας, καθώς κάποια στιγμή, μεταξύ 1993 και 2006, το ΑΕΠ της χώρας διπλασιάστηκε, γεγονός που πέρασε... απαρατήρητο από τους στατιστικολόγους.
Σύμφωνα με την ερμηνεία οικονομολόγων, πολλές αφρικανικές χώρες υπολόγιζαν χαμηλότερα το ΑΕΠ τους, εξαιτίας ατελών στατιστικών πρακτικών και της ανεπάρκειάς τους να καταγράψουν τις βελτιώσεις σε τομείς, όπως η υγεία, η εκπαίδευση ή η πρόσβαση σε καθαρό νερό.
Δεν είναι λίγες οι χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ισημερινής Γουινέας, της Γουινέας-Μπισάου, της Νιγηρίας, της Σενεγάλης και της Ζάμπιας, που χρησιμοποιούν ξεπερασμένες μεθόδους για τον υπολογισμό του ΑΕΠ. Τώρα που αρχίζουν την επικαιροποίηση των μεθόδων τους, οι οικονομίες τους θα φανούν σαν να εκρήγνυνται ξαφνικά, αλλά στην πραγματικότητα οι νέοι αριθμοί θα καταγράψουν απλώς την ανάπτυξη που κανείς δεν συνειδητοποίησε ότι υφίστατο.Πρόσφατα η Νιγηρία ανακοίνωσε ότι θα αναβαθμίσει τους υπολογισμούς της και συντηρητικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι η προς τα πάνω αναθεώρηση θα αυξήσει το ΑΕΠ κατά 100-150 δισ. δολάρια. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει το συνολικό ΑΕΠ της υποσαχάριας Αφρικής κατά περισσότερο από 15%.
Οπως διαπίστωσε η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, μόνο εννέα αφρικανικές χώρες χρησιμοποιούν έτος βάσης που να ανταποκρίνεται στους διεθνείς κανόνες. Μία ομάδα 19 χωρών αναφέρει στοιχεία ΑΕΠ, χρησιμοποιώντας γραμμή βάσης που είναι τουλάχιστον μία δεκαετία παλαιότερη!
Πέρα όμως από αριθμητικά μοντέλα και την ακρίβεια των μετρήσεων, οι καλύτερες μέρες για την Αφρική προκύπτουν από ένα... πακέτο ενδείξεων: το πλήθος των αυτοκινήτων στους δρόμους των μεγάλων πόλεων, τα αστραφτερά εμπορικά κέντρα και τα εν εξελίξει προγράμματα για την κατασκευή έργων υποδομής.
Κατασκευάζονται αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικά δίκτυα, αεροδρόμια, φράγματα, μονάδες παραγωγής ενέργειας, αγωγοί και εργοστάσια, ενώ σε μεγαλουπόλεις -όπως το Λάγος, το Ναϊρόμπι και η Αντίς Αμπέμπα- κάνουν την εμφάνισή τους βιομηχανικά πάρκα και ειδικά οριοθετημένες οικονομικές ζώνες.Την ίδια ώρα, συντελείται μια επανάσταση στον τομέα των επικοινωνιών. Σήμερα στην Αφρική υπάρχουν 650 εκατ. χρήστες κινητών τηλεφώνων, περισσότεροι από τους καταγεγραμμένους χρήστες στη Βόρεια Αμερική. Μάλιστα, καθώς η Αφρική εκσυγχρονίζεται με καθυστέρηση, μπορεί να αντιπαρέλθει με ταχύτητα τη βιομηχανική εποχή και να περάσει κατ' ευθείαν στο ψηφιακό μέλλον. Η ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία δίνει ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα, ενισχύει την κοινωνία των πολιτών και δρομολογεί κοινωνικοπολιτικές μεταρρυθμίσεις.
Το όχημα της προόδου οδηγεί μια νέα μεσαία τάξη, που η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης εκτιμά ότι αριθμεί πάνω από 310 εκατ. ανθρώπους. Η οικονομία της Αφρικής ανέρχεται σήμερα στα 2 τρισ. δολάρια και υπάρχουν μια σειρά λόγοι γι' αυτή την άνοδο:
1 Αποτελεί μια τεράστια αναπτυσσόμενη αγορά με μεγάλη δυναμική.
2 Παρουσιάζει άνοδο το εσωτερικό εμπόριο.
3 Σύντομα θα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό εργατικού δυναμικού στον κόσμο.
4 Παραπάνω από το 60% των δυνητικά καλλιεργήσιμων εκτάσεων διεθνώς βρίσκονται στην αφρικανική ήπειρο.
5 Είναι λαμπρός ο ορίζοντας των ξένων επενδύσεων, στο πλαίσιο μιας -σε διεθνές επίπεδο- δύσκολης οικονομικής συγκυρίας.
Είναι άραγε η Αφρική η «ήπειρος του μέλλοντος», όπως διατείνονται οικονομολόγοι, σχολιάζοντας την ανάπτυξη σε μεμονωμένες χώρες της; Η όποια ευφορία, οφείλει -τηρουμένων των αναλογιών- να λάβει υπ' όψιν τις ιδιαιτερότητες αυτής της ανάπτυξης και το μέλλον θα δείξει...
(Πηγές: Spiegel, www.foreignaffairs.com-www.FT.com)
