Η αναπαράσταση του Κράτους στη
σκέψη των πολιτών του σχετίζεται με την ιστορική διαδρομή και τον τρόπο
συγκρότησής του κατά τους περασμένους αιώνες. Προφανώς, ο τρόπος
πρόσληψης του Κράτους από τους πολίτες έχει μεγάλη σημασία για τη
συμπεριφορά τους απέναντί του.
Επίσης, έχει μεγάλη σημασία η σχέση μεταξύ του πολιτικού και του
διοικητικού συστήματος του Κράτους και ο τρόπος που το πολιτικό σύστημα
αντιλαμβάνεται τη σχέση του με το διοικητικό σύστημα και με τους
πολίτες. Προφανώς την ίδια σημασία έχει και το αντίθετο, δηλαδή, με ποιο
τρόπο το διοικητικό σύστημα αντιλαμβάνεται τη σχέση του με το πολιτικό
σύστημα και με τους πολίτες.
Στην περίπτωση της χώρας μας, προφανώς για ιστορικούς λόγους, δύσκολα ανιχνεύσιμους ακόμη και από τους ειδικούς, οι πολίτες αντιλαμβάνονται το Κράτος πολύ περισσότερο ως πάροχο και δυνάστη και λιγότερο ως εγγυητή των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του συνόλου της κοινωνίας. Ειδικότερα, οι πολίτες αντιλαμβάνονται το Κράτος όχι τόσο ως πάροχο δημοσίων αγαθών, αλλά κυρίως ως πάροχο προσόδων είτε άμεσων (επιδοτήσεις, προνοιακές παροχές) είτε έμμεσων (διευκολύνσεις για απόκτηση προνομίων, φορολογική ασυλία) με μια δαιδαλώδη πολυνομία, που εκτρέφει την ανομία και διογκώνει τη διαφθορά.
Αυτό συμβαίνει διότι το Κράτος στη χώρα μας παρέχει πολύ περισσότερο προσόδους σε άτομα, επιχειρήσεις ή κοινωνικές ομάδες, παρά δημόσια αγαθά στο σύνολο της κοινωνίας (Παιδεία, Υγεία, υποδομές κ.ά.). Οι πολίτες, ενώ θεωρούν το πολιτικό σύστημα ως πάροχο προσόδων και προσωπικών εξυπηρετήσεων με αντάλλαγμα την ψήφο τους, αντιμετωπίζουν το διοικητικό σύστημα ως δυνάστη που απαιτεί από αυτούς συμμόρφωση με στοιχειώδεις κανόνες (π.χ. πολεοδομία). Προσπαθούν έτσι να το «εξευμενίσουν» με προσωπικά «δώρα» για να «παραβλέψει» τις πιθανές μικρές ή μεγάλες παρανομίες τους.
Από την άλλη πλευρά και το Κράτος αντιμετωπίζει τους πολίτες περισσότερο ως «υπηκόους» και λιγότερο ως ελεύθερους πολίτες, από τους οποίους εξαρτάται, λογοδοτεί και χρηματοδοτείται. Το Κράτος εξαρτάται και λογοδοτεί ως πολιτικό σύστημα μέσω των εκλογών και χρηματοδοτείται ως διοικητικό σύστημα μέσω της φορολογίας. Συχνά το πολιτικό προσωπικό με την αλαζονική συμπεριφορά του δημιουργεί την αίσθηση ότι έχει εγκατασταθεί μόνιμα στην εξουσία, ενώ το διοικητικό προσωπικό συχνά αντιμετωπίζει τους πολίτες, όχι ως χρηματοδότες του, αλλά ως «υπόδουλους» στη διοικητική του αυθεντία. Ως πραγματικός δυνάστης, πολλές φορές, καθυστερεί από ολιγωρία ή υστεροβουλία προκειμένου οι πολίτες να «λαδώσουν» τα γρανάζια του για να προχωρήσει. Παράλληλα, το πολιτικό προσωπικό αντιμετωπίζει πολλές φορές το διοικητικό προσωπικό, όχι ως «υπηρέτη» της κοινωνίας, αλλά των δικών του πολιτικών ή/και ιδιοτελών συμφερόντων, ευνοώντας τους πιστούς και τους υπάκουους. Το διοικητικό προσωπικό, επίσης, συμπεριφέρεται απέναντι στο πολιτικό προσωπικό συχνά με «υποκριτικό τρόπο», προκειμένου να εξασφαλίσει τη μακροημέρευσή του και τα μικρά ή μεγάλα προνόμια της θέσης του.
Το μεγάλο ερώτημα είναι, αν μέσα σ' αυτή την παθογένεια υπάρχει κάποια πλευρά που «κερδίζει» συστηματικά. Συνήθως, κερδίζει το πολιτικό σύστημα, το οποίο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τους κανόνες αυτού του παιγνίου, διαιωνίζοντας την εξουσία του. Ομως, το κέρδος είναι πρόσκαιρο γιατί, όπως φάνηκε, η παθογένεια των συμπεριφορών όλων των πλευρών συνέβαλε ώστε η χώρα μας να διολισθήσει στην πιο μεγάλη κρίση στην ιστορία της, σε ειρηνική περίοδο.
Η σημερινή οικονομική κρίση θα υποχωρήσει αργά ή γρήγορα. Ομως, αν μαζί μ' αυτήν δεν «υποχωρήσουν» και οι παθογενείς συμπεριφορές, δυστυχώς η χώρα μας δεν θα μπορέσει να γίνει ποτέ μια «ευνομούμενη ευρωπαϊκή χώρα». Ισως η οικονομική δυσπραγία βοηθήσει στην αλλαγή. Το πολιτικό σύστημα αδυνατεί πλέον να συνεχίσει τις παροχές προσόδων και το διοικητικό σύστημα, λόγω της αναδιάρθρωσής του, δεν έχει πολλά περιθώρια να δυναστεύει τους πολίτες. Εξάλλου, οι περισσότεροι πολίτες δεν περιμένουν πλέον παροχές από το πολιτικό προσωπικό, ούτε έχουν την οικονομική δυνατότητα να δίνουν «δώρα» στο διοικητικό προσωπικό για να ικανοποιήσουν τις νόμιμες ή όχι απαιτήσεις τους.
