Σε μια ανάλογη κατάσταση βρίσκεται σήμερα και το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα, έστω κι αν δεν ζούμε πια στον Ψυχρό Πόλεμο. Ο συστημικός ανταγωνισμός άλλωστε δεν σταματά, αντιθέτως εντείνεται σε συνθήκες πολυπολικότητας. Το σύνολο της Ευρώπης βρίσκεται αντιμέτωπο με μια πολιτική κρίση που μετατρέπεται ραγδαία σε οικονομικοκοινωνική. Αν εξαιρέσει κανείς τη Γερμανία, όπου οι πολιτικές ηγεσίες προέβλεψαν ορθά τις εξελίξεις και επέβαλαν βαθιές δημοσιονομικές τομές σε μια χρονική στιγμή που οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές κοινωνίες συνέχιζαν να απορροφούν τα γερμανικά εξαγώγιμα προϊόντα, η υπόλοιπη ευρωζώνη βρίσκεται μισό βήμα πριν από το κενό.
Η Γαλλία δίνει μια υποτονική μάχη, πασπαλισμένη με ερωτικά σκάνδαλα, για να αντιμετωπίσει τα δομικά δημοσιονομικά της ζητήματα· η Βρετανία βρίσκεται εδώ και χρόνια σε μια sui generis συνθήκη εφαρμογής ενός δικού της μνημονίου, δίχως όμως να έχει απολέσει την εθνική κυριαρχία της· η Ιταλία βρίσκεται ήδη στη δίνη της κρίσης και διατηρείται εκτός ελέγχου τρόικας με δημιουργική λογιστική, ενώ στην Ισπανία οι εξαγγελίες του ιβηρικού success story ευημερούν και οι άνθρωποι δυστυχούν, με την κυβέρνηση της χώρας να έχει δηλώσει επισήμως ότι η κρίση τελείωσε, ενώ τα μικροαστικά και τα μεσοαστικά κομμάτια βρίσκονται αντιμέτωπα με ανείπωτη φτώχεια, χαοτική ανεργία και δομική περιθωριοποίηση.
Ολα αυτά εξελίσσονται σε ένα πλαίσιο υποτιθέμενης εφαρμογής του φιλελεύθερου μοντέλου που στην πραγματικότητα αποτελούν πειραματισμούς της σύγχρονης νεοφιλελεύθερης τριαδικότητας· Σχολή του Σικάγου, Washington Consensus και Τρίτος Δρόμος του Γκίντενς. Η υποχώρηση του φιλελεύθερου αριστοτελικού μέτρου δίνει την ευκαιρία σε έξαλλες και αντικοινωνικές νεοφιλελεύθερες απόψεις να κερδίζουν χώρο προβολής, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας να έχει εθιστεί σε ριζοσπαστικές θέσεις και να αναζητεί πολιτική εκπροσώπηση από τα ακροδεξιά μορφώματα. Τα φιλελεύθερα - κεντροδεξιά κόμματα της Ευρώπης είναι υπόλογα απέναντι στην εξέλιξη αυτή. Κι αυτό γιατί η αδυναμία τους να απομονώσουν τις ακραίες νεοφιλελεύθερες τάσεις στο εσωτερικό τους -τάσεις που προέρχονται είτε από την άκρα Αεξιά είτε από την ανανεωτική Αριστερά της δεκαετίας του '70, που στη συνέχεια βαπτίσθηκε στην γκιντεσιανή κολυμβήθρα του Τρίτου Δρόμου και επανέκαμψε αυτοβαπτιζόμενη ως δήθεν πολιτικό κέντρο- τα οδηγεί στο να απολέσουν την επαφή τους με την κοινωνία.
Η λιτότητα που επικρατεί σήμερα στην Ευρώπη, αποτέλεσμα της γερμανικής εμμονής περί της μη αύξησης του πληθωρισμού, και οι αντιαναπτυξιακές πολιτικές που ακολουθούν τη λιτότητα και που προκρίνουν μια ουτοπική άποψη περί ανταγωνισμού οδηγούν σε αύξηση της κοινωνικοπολιτικής αστάθειας. Υπάρχει εναλλακτικό μοντέλο; Ναι, υπάρχει το μοντέλο διοίκησης Ομπάμα που έχει οδηγήσει σε πολύ μεγάλο ποσοστό τις ΗΠΑ έκτος της κρίσης του 2008.
Το επερχόμενο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, με την επικίνδυνη ενίσχυση των ακροδεξιών, ρατσιστικών σχημάτων, είτε θα αναγκάσει τις αυθεντικές φιλελεύθερες ευρωπαϊκές δυνάμεις που δεν είναι ευρωφεντεραλιστικές ή ευρωσκεπτικιστικές, αλλά ευρωρεαλιστικές, που πιστεύουν στο έθνος-κράτος και όχι στην ιδεαλιστική ρητορεία της «περισσότερης Ευρώπης», στην ελεύθερη οικονομία και τη δημιουργικότητα του ανθρώπου, που αντιλαμβάνονται την αξία της εθνικής κυριαρχίας και που δεν επιθυμούν να δουν την Ευρώπη να οδεύει στις επικίνδυνες στενωπούς του φασισμού και του νεοναζισμού να ανασυγκροτηθούν και να επανασυνδεθούν με την κοινωνία είτε θα τις οδηγήσει στο ιστορικό τους τέλος, με τις κοινωνίες της Ευρώπης να τους στρέφουν την πλάτη.
ΣΠύρος Ν. Λίτσας
