Οι εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία κινδυνεύουν να αποτελέσουν μια
τομή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ισορροπίες, καθώς μια αστάθεια
μακράς διαρκείας φαίνεται να είναι η ορατή προοπτική για τον ανατολικό
μας γείτονα.Από την ανακήρυξη της Δημοκρατίας από τον Κεμάλ το
1923 μέχρι και το 2010 υπήρχε ένα σταθερό δεδομένο για την Αθήνα: με τον
έναν ή τον άλλο τρόπο, είτε ως απόλυτος κυρίαρχος στο προσκήνιο, είτε
από το παρασκήνιο ως Βαθύ Κράτος, είτε ως στεγανό τμήμα της εκτελεστικής
εξουσίας που δεν υπόκειται στη νομιμοποίηση της λαϊκής βούλησης η
Στρατιωτική Ηγεσία ως βασικός εκφραστής του Κεμαλικού Κατεστημένου όριζε
τις εσωτερικές, τις περιφερειακές και τις διεθνείς ισορροπίες της
Τουρκίας.Με την αποκάλυψη και τη δικαστική διερεύνηση των συνωμοσιών Εργκενεκόν και Βαριοπούλα, που περιελάμβαναν και προβοκάτσιες σε βάρος της Ελλάδας, οι στρατηγοί έγιναν ισοβίτες, και το κύρος των Ενόπλων Δυνάμεων καταβαραθρώθηκε καθώς από εγγυητής του κοσμικού κράτους παρουσιάστηκε στην κοινή γνώμη σαν παρακρατικός μηχανισμός εκτός νομιμότητας και στα όρια πρακτικών του υποκόσμου.
Σήμερα η πολιτική ηγεμονία-κυριαρχία του Ερντογάν πλήττεται ανεπανόρθωτα χωρίς στη θέση του κατεδαφισθέντος κεμαλικού κατεστημένου να έχει οικοδομηθεί μια ευρύτερης αποδοχής θεσμική συνταγματική και πολιτική νέα τάξη. Κανείς δεν νοσταλγεί τους στρατηγούς, αλλά πολλοί είναι αυτοί που φοβούνται ότι ο Ερντογάν απεργάζεται σχέδια ενισχυμένης προσωπικής εξουσίας που παραπέμπουν περισσότερο στον Ναζαρμπάγιεφ του Καζακστάν και στον Αλίεφ του Αζερμπαϊτζάν παρά σε μιά υπερενισχυμένη προεδρία γαλλικού τύπου.
Σκοπιμότητες
Το πολιτικό Ισλάμ, τουλάχιστον σε επίπεδο μηχανισμών, βρίσκεται σε οριακή αντοχή της ενότητάς του λόγω της μετωπικής σύγκρουσης Ερντογάν-Γκιουλέν, ενώ μετά την απαγόρευση του αλκοόλ και της δαιμονοποίησης του καλλωπισμού των γυναικών, η εξέγερση της πλατείας Ταξίμ και οι αποκαλύψεις για διαφθορά παρουσιάζονται από τον πρωθυπουργό σαν συνωμοσία της Δύσης και του Ισραήλ. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε την πτώση της λίρας και τα ιστορικά χαμηλά στο χρηματιστήριο, τότε διαπιστώνουμε ότι η αστάθεια στη γειτονική μας χώρα μπορεί να πάρει μορφή συνολικής κρίσης, με την εξωτερική πολιτική να υπηρετεί πλέον όσο ποτέ εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες.
Με το γυαλί να έχει ραγίσει οριστικά μεταξύ Αγκυρας από τη μία μεριά και Ουάσιγκτον και Τελ Αβίβ από την άλλη, με τη Ρωσία, το Ιράκ και το Ιράν να είναι εξοργισμένοι με την πολιτική Ερντογάν στη Συρία αλλά και σε σχέση με το Βόρειο Ιράκ, και τέλος με την ευρωπαϊκή προοπτική να έχει ναυαγήσει έστω και με τη μορφή ειδικής σχέσης, η αστάθεια μακράς διαρκείας στο εσωτερικό του ανατολικού μας γείτονα πλαισιώνεται από μια πρωτοφανή στη σύγχρονη ιστορία της χώρας περιφερειακή απομόνωση ή καλύτερα μια στρατηγική δύσπνοια.
Εκεί που συναντώνται η εσωτερική αστάθεια και η περιφερειακή απομόνωση είναι το Κουρδικό: Αν ο Ερντογάν προσπαθεί να συνδυάσει τις παραχωρήσεις στο ΡΚΚ εντός συνόρων με την επικυριαρχία-κηδεμονία στην Αυτόνομη Κουρδική Οντότητα στο Βόρειο Ιράκ, ο σιιτικός άξονας Τεχεράνης - Βαγδάτης - Δαμασκού μπορεί με εργαλείο το δεύτερο Κουρδιστάν στη Βορειοανατολική Συρία, και χωρίς να δυσαρεστηθούν ιδιαίτερα οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, να προκαλέσει νέα ανάφλεξη στο Κουρδικό στη νοτιοανατολική Τουρκία.
Ασταθής και απρόβλεπτος γείτονας για την Ελλάδα η Τουρκία για άγνωστη χρονική διάρκεια.
kapopoulos@pegasus.gr
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
