Η ομφαλοσκόπηση έχει γίνει ξανά της μόδας διεθνώς. Την περίοδο
του Μεσοπολέμου οι κεντρικοί πυλώνες συγκρότησης του δυτικού κόσμου,
ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία, απείχαν εμφατικά από τις διεθνείς εξελίξεις.
Για λόγους που είχαν να κάνουν κυρίως με τις οικονομικές δυσχέρειες που
αντιμετώπιζαν εξαιτίας του Κραχ στις ΗΠΑ του 1929, έκλεισαν τα μάτια
απέναντι σε κομβικές εξελίξεις. Ο εγκλωβισμός της Ιταλίας στο τέλμα του
φασισμού και της Γερμανίας στον εφιάλτη του ναζισμού όχι μόνο δεν
κινητοποίησε τα αντανακλαστικά των νικητριών του Μεγάλου Πολέμου, αλλά
τις οδήγησε σε μια ατελέσφορη προσπάθεια να κατευνάσουν το θηρίο με
κινήσεις που ανέδιδαν αφέλεια.
Ποιος, αλήθεια, μπορεί να ξεχάσει τη δήλωση του Βρετανού πρωθυπουργού Νέβιλ Τσάμπερλεν, ο οποίος, επιστρέφοντας από τη Συνδιάσκεψη του Μονάχου το 1938, δήλωσε βέβαιος για τις καλές προθέσεις του Χίτλερ και ότι η Βρετανία μπορεί να εμπιστευθεί τον επικεφαλής των ναζί! Στο περιθώριο των δηλώσεων αυτών τόσο ο Αντονι Εντεν όσο και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ εξέφραζαν την ευθεία αντίθεσή τους απέναντι σε αυτή την α-πολίτικη προσέγγιση. Οπως επίσης ουδείς πρέπει να ξεχνά την αποθέωση της πολιτικής αφέλειας της Δύσης κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου που ρέμβαζε αενάως όταν η φασιστική Ιταλία και η ναζιστική Γερμανία στήριζαν ανοιχτά τους φασίστες στασιαστές του Φράνκο και η Σοβιετική Ενωση επέβαλλε με τον πλέον απόλυτο τρόπο την παρουσία της στη δημοκρατική κυβέρνηση της Μαδρίτης. Οταν λοιπόν το 1939 η Βρετανία και η Γαλλία κήρυσσαν τον πόλεμο σε Γερμανία και Ιταλία, δεν ήταν πλέον μια πράξη εκφοράς ενός άμεσου προληπτικού πλήγματος, αλλά μια αναγκαστική πράξη άμυνας που είχε καθυστερήσει πολύ και έλαβε χώρα όταν μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού χώρου είχε γίνει ήδη έρμαιο των βουλιμικών διαθέσεων του Αξονα.
Μπορεί το χθες να συγκριθεί με το σήμερα; Ναι, ως προς τα αργά αντανακλαστικά των δυτικών δυνάμεων απέναντι σε διαφορετικού είδους προβλήματα. Η Γαλλία, για λόγους που δεν μπορούν να εξηγηθούν ορθολογικά, έχει αποδεχθεί έναν ρόλο ολιστικής υποστήριξης προς τη γερμανική πρωτοκαθεδρία στον ευρωπαϊκό χώρο, ενώ ο φυσικός της χώρος ανάπτυξης, αυτός της μεσογειακής ζώνης, βιώνει μια ανεπανάληπτη καθίζηση σε κοινωνικοπολιτικές και δημοσιονομικές δομές.
Η Βρετανία έχει αποτραβηχτεί στο εσωτερικό της, αρνούμενη τον φυσικό ρόλο της, που δεν είναι άλλος από την ανάδειξη μιας άλλης πρότασης εξέλιξης της Ευρώπης από αυτή που προκρίνει η Γερμανία από την εποχή της Wiedervereinigung (επανένωση), ενώ και η ίδια η Γερμανία δείχνει εγκλωβισμένη σε έναν άρρυθμο μοναχικό χορό της λιτότητας, με την υπερβατική σημειολογία του όρου, με βήματα αυτοσχεδιασμού που δεν οδηγούν πουθενά παρά μόνο σε αέναους κύκλους γύρω από τον ίδιο της τον κορμό.
Τέλος οι ΗΠΑ, η ατμομηχανή της Δύσης, έχουν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες συστημικής ανοικοδόμησης της οικονομίας τους. Ο Ομπάμα παλεύει δημιουργικά, αλλά, όπως έδειξαν τα πρόσφατα γεγονότα του λουκέτου του κράτους, με φόντο το νομοσχέδιο Obamacare, έχει να αντιμετωπίσει το Tea Party που δεν έχει το παραμικρό πρόβλημα να απορυθμίσει πλήρως τις πολιτικές εξελίξεις. Εχει όμως να αντιμετωπίσει και την κόπωση που πλήττει ολοένα μεγαλύτερα τμήματα της αμερικανικής κοινωνίας ως προς το ποσοστό ώσμωσης του κράτους με τα διεθνή δρώμενα. Ετσι η Ουάσινγκτον δείχνει να πιστεύει ότι η κρίση στην Ευρώπη είναι διαχειρίσιμη, ενώ η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική και πολύ πιο σοβαρή για τον πυρήνα συνοχής του δυτικού κόσμου.
Ενώ οι κύριοι δυτικοί δρώντες αναδεικνύουν μια δομική εσωστρέφεια, η Νότια Ευρώπη φλερτάρει με τον Τρίτο Κόσμο, η Υποσαχάρια Αφρική έχει γίνει πεδίο προνομιακής δραστηριοποίησης των σουνιτών τζιχαντιστών, η Μέση Ανατολή και ο αραβικός κόσμος αρένα σύγκρουσης σουνίτικων και σιιτικών ένοπλων ομάδων, η φιλελεύθερη αστική δημοκρατία όμηρος των νεοφιλελεύθερων ιδεολογημάτων, ενώ το αβγό του φιδιού, φασισμός - ναζισμός, επωάζεται στα ανήλιαγα σημεία των πολιτειακών χασμάτων του ευρωπαϊκού χώρου κ.α. Και τα μαύρα σύννεφα συνεχίζουν να μαζεύονται πάνω από τα θνητά κεφάλια μας...
Σπύρος Ν. Λίτσας
Ποιος, αλήθεια, μπορεί να ξεχάσει τη δήλωση του Βρετανού πρωθυπουργού Νέβιλ Τσάμπερλεν, ο οποίος, επιστρέφοντας από τη Συνδιάσκεψη του Μονάχου το 1938, δήλωσε βέβαιος για τις καλές προθέσεις του Χίτλερ και ότι η Βρετανία μπορεί να εμπιστευθεί τον επικεφαλής των ναζί! Στο περιθώριο των δηλώσεων αυτών τόσο ο Αντονι Εντεν όσο και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ εξέφραζαν την ευθεία αντίθεσή τους απέναντι σε αυτή την α-πολίτικη προσέγγιση. Οπως επίσης ουδείς πρέπει να ξεχνά την αποθέωση της πολιτικής αφέλειας της Δύσης κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου που ρέμβαζε αενάως όταν η φασιστική Ιταλία και η ναζιστική Γερμανία στήριζαν ανοιχτά τους φασίστες στασιαστές του Φράνκο και η Σοβιετική Ενωση επέβαλλε με τον πλέον απόλυτο τρόπο την παρουσία της στη δημοκρατική κυβέρνηση της Μαδρίτης. Οταν λοιπόν το 1939 η Βρετανία και η Γαλλία κήρυσσαν τον πόλεμο σε Γερμανία και Ιταλία, δεν ήταν πλέον μια πράξη εκφοράς ενός άμεσου προληπτικού πλήγματος, αλλά μια αναγκαστική πράξη άμυνας που είχε καθυστερήσει πολύ και έλαβε χώρα όταν μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού χώρου είχε γίνει ήδη έρμαιο των βουλιμικών διαθέσεων του Αξονα.
Μπορεί το χθες να συγκριθεί με το σήμερα; Ναι, ως προς τα αργά αντανακλαστικά των δυτικών δυνάμεων απέναντι σε διαφορετικού είδους προβλήματα. Η Γαλλία, για λόγους που δεν μπορούν να εξηγηθούν ορθολογικά, έχει αποδεχθεί έναν ρόλο ολιστικής υποστήριξης προς τη γερμανική πρωτοκαθεδρία στον ευρωπαϊκό χώρο, ενώ ο φυσικός της χώρος ανάπτυξης, αυτός της μεσογειακής ζώνης, βιώνει μια ανεπανάληπτη καθίζηση σε κοινωνικοπολιτικές και δημοσιονομικές δομές.
Η Βρετανία έχει αποτραβηχτεί στο εσωτερικό της, αρνούμενη τον φυσικό ρόλο της, που δεν είναι άλλος από την ανάδειξη μιας άλλης πρότασης εξέλιξης της Ευρώπης από αυτή που προκρίνει η Γερμανία από την εποχή της Wiedervereinigung (επανένωση), ενώ και η ίδια η Γερμανία δείχνει εγκλωβισμένη σε έναν άρρυθμο μοναχικό χορό της λιτότητας, με την υπερβατική σημειολογία του όρου, με βήματα αυτοσχεδιασμού που δεν οδηγούν πουθενά παρά μόνο σε αέναους κύκλους γύρω από τον ίδιο της τον κορμό.
Τέλος οι ΗΠΑ, η ατμομηχανή της Δύσης, έχουν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες συστημικής ανοικοδόμησης της οικονομίας τους. Ο Ομπάμα παλεύει δημιουργικά, αλλά, όπως έδειξαν τα πρόσφατα γεγονότα του λουκέτου του κράτους, με φόντο το νομοσχέδιο Obamacare, έχει να αντιμετωπίσει το Tea Party που δεν έχει το παραμικρό πρόβλημα να απορυθμίσει πλήρως τις πολιτικές εξελίξεις. Εχει όμως να αντιμετωπίσει και την κόπωση που πλήττει ολοένα μεγαλύτερα τμήματα της αμερικανικής κοινωνίας ως προς το ποσοστό ώσμωσης του κράτους με τα διεθνή δρώμενα. Ετσι η Ουάσινγκτον δείχνει να πιστεύει ότι η κρίση στην Ευρώπη είναι διαχειρίσιμη, ενώ η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική και πολύ πιο σοβαρή για τον πυρήνα συνοχής του δυτικού κόσμου.
Ενώ οι κύριοι δυτικοί δρώντες αναδεικνύουν μια δομική εσωστρέφεια, η Νότια Ευρώπη φλερτάρει με τον Τρίτο Κόσμο, η Υποσαχάρια Αφρική έχει γίνει πεδίο προνομιακής δραστηριοποίησης των σουνιτών τζιχαντιστών, η Μέση Ανατολή και ο αραβικός κόσμος αρένα σύγκρουσης σουνίτικων και σιιτικών ένοπλων ομάδων, η φιλελεύθερη αστική δημοκρατία όμηρος των νεοφιλελεύθερων ιδεολογημάτων, ενώ το αβγό του φιδιού, φασισμός - ναζισμός, επωάζεται στα ανήλιαγα σημεία των πολιτειακών χασμάτων του ευρωπαϊκού χώρου κ.α. Και τα μαύρα σύννεφα συνεχίζουν να μαζεύονται πάνω από τα θνητά κεφάλια μας...
Σπύρος Ν. Λίτσας
