ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΛ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ-Το Μνημόνιο ενεργειακής συνεργασίας και ο ρόλος Τουρκίας-ΙταλίαςΗ πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης στην Κομισιόν, για να φθάσει στην ευρωπαϊκή αγορά το αέριο του «Λεβιάθαν»
Η πρόταση της Αθήνας, σε συνεργασία με τη Λευκωσία, για την ένταξη στα
«Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος» (PCI) του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου
Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας συμπεριλήφθη οριστικά στα σχέδια της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής με εξουσιοδοτική πράξη, που αυτή εξέδωσε στις 14 Οκτωβρίου.
«Το Βήμα» παρουσίασε χθες για πρώτη φορά τον σχετικό επίσημο χάρτη, που
κατέθεσε η ελληνική κυβέρνηση στην Κομισιόν, συμπεριλαμβανομένων όλων
των εναλακτικών οδών, ώστε το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου να φθάσει
στην ευρωπαϊκή αγορά. Ουσιαστικά, όπως δείχνει και ο σχετικός χάρτης, ο
αγωγός που θα εκκινεί από το ισραηλινό κοίτασμα «Λεβιάθαν» θα περνά από
την Κύπρο και απ' εκεί στην Ανατολική Κρήτη.
Στη συνέχεια προτείνονται τρεις εναλλακτικές:
1. πορεία προς την Πελοπόννησο και από εκεί σύνδεση με τον Διαδριατικό Αγωγό (ΤΑΡ)
2. πορεία προς τη Βόρεια Ελλάδα και από εκεί προς τη Βουλγαρία, μέσω του αγωγού IGB ή της διασύνδεσης του Σιδηροκάστρου
3. προς τη Ρεβυθούσα, όπου υπάρχει ο σταθμός LNG.
Τα πλεονεκτήματα και η έγκριση
Σύμφωνα με τις πηγές του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), «η ένταξη του συγκεκριμένου έργου στα PCI προσφέρει τρία πλεονεκτήματα: ταχύτερη διαδικασία αδειοδότησης, δυνατότητα υποβολής αιτήματος για χρηματοδότηση στην ΕΕ και ευκολότερη πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση, από τη στιγμή που το έργο αποκτά ευρωπαϊκή διάσταση και η αδειοδοτική διαδικασία θα είναι ευέλικτη». Το επόμενο κρίσιμο στάδιο θα είναι η έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Κεντρικό ρόλο στη διαδικασία των διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας διαδραματίζουν ο αρμόδιος Επίτροπος Γκίντερ Έτινγκερ (σ.σ. δεν αποκλείεται να βρεθεί στην Αθήνα στις αρχές Δεκεμβρίου) και ο Επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Κομισιόν Φίλιπ Λόου.
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα
Όπως είχε επισημάνει και κατά την υπογραφή του τριμερούς μνημονίου ενεργειακής συνεργασίας Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας ο κ. Γ. Μανιάτης, η πρόταση που τελικά κατατέθηκε αποτελεί συγκερασμό δύο παράλληλων αγωγών: του «East Med» που είχε προτείνει η ΔΕΠΑ και του «Trans-Med» που είχε προτείνει το Υπουργείο Ενέργειας της Κύπρου. Είχε μάλιστα προσθέσει ότι ο αγωγός δεν είναι σε καμία περίπτωση ανταγωνιστικός, αλλά συμπληρωματικός των σχεδίων για κατασκευή τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό της Κύπρου - καθώς μάλιστα οι εξαγώγιμες ποσότητες υπολογίζονται σε 16-18 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Άλλωστε, δεξαμενόπλοια LNG θα μπορούσαν μελλοντικά να μεταφέρουν αέριο προς τον σταθμό της Ρεβυθούσας.
«Κλειδί» το Ισραήλ
Πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν το παρασκήνιο παραδέχονται ότι το έργο του αγωγού δεν είναι εύκολο για τεχνικούς, οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι το «κλειδί» για το τι τελικά θα γίνει κρατάει το Ισραήλ, το οποίο προς το παρόν αποφεύγει να δεσμευθεί. Η πρόσφατη απόφαση του ισραηλινού Ανωτάτου Δικαστηρίου, με την οποία δεν θα απαιτείται τελικά η έγκριση της Κνεσέτ για τις εξαγωγές αερίου από το «Λεβιάθαν» (σε ποσοστό έως 40%, σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής Τζέμαχ) ήταν καλό νέο. Ωστόσο, έγκυροι αναλυτές εκτιμούν ότι το Ισραήλ δεν θα βιαστεί. Εταιρείες που εμπλέκονται στο θέμα των υδρογονανθράκων, όπως η Delek, έχουν εκφραστεί θετικά για την κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία, μια ενεργειακή αγορά τόσο μεγάλη που ουδείς μπορεί να αγνοήσει.
Η δέσμευση Νετανιάχου
Στην πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στο Ισραήλ, ο Ισραηλινός ομόλογός του, Βενιαμίν Νετανιάχου, φέρεται να τόνισε ότι όσο είναι αυτός Πρωθυπουργός του Ιστραήλ, το ισραηλινό αέριο δεν θα πάει στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερτογάν. Καθώς όμως η κατασκευή των υποδομών θα πάρει χρόνο, πολλά θα μπορούσαν να μεταβληθούν ώς τότε. Επιπλέον, οι αναλυτές πιστεύουν πως «όταν διακυβεύονται τόσο μεγάλα συμφέροντα, το Ισραήλ δεν μπορεί να αγνοήσει τον πιθανό ‘κίνδυνο χώρας’. Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και στην Κύπρο υπάρχουν η οικονομική κρίση και το Κυπριακό». Την επιρροή των γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών στην επιλογή των οδών εξαγωγής υδρογονανθράκων επισημαίνει με σαφήνεια και η έγκυρη αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών για την Ενέργεια, σε πρόσφατη αναθεωρημένη έκθεσή της για την Ανατολική Μεσόγειο (15.8.2013).
Ο ανταγωνισμός και η Eni
Φυσικά θα υπάρξει και ανταγωνισμός. Ήδη, προς την κατεύθυνση αυτή ενεργοποιείται η Ιταλία, που έχει σαφή οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, λόγω της παρουσίας της Eni τόσο στην Αίγυπτο όσο και στην Κύπρο. Σε πρόσφατη μελέτη της, μάλιστα, η ιταλική εταιρεία ουσιαστικά «ακύρωσε» τον αγωγό λόγω οικονομικής μη βιωσιμότητας, λέγοντας ότι θα πρέπει να ανακαλυφθούν πολύ πλούσια κοιτάσματα και μιλώντας για ανάγκη επενδύσεων 20 δις δολαρίων για την υποθαλάσσια σύνδεση Κύπρου-Κρήτης. Η Eni τάσσεται, λένε ενημερωμένες πηγές, υπέρ του LNG είτε στην Κύπρο είτε στην υγροποίησή της στις δικές της εγκαταστάσεις στην Αίγυπτο.
Η Λευκωσία επίσης προωθεί τον LNG και διπλωματικές πηγές από το νησί μιλούν για πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την κατασκευή τερματικού σταθμού στο Βασιλικό. Αναβαθμισμένος εμφανίζεται στο πλαίσιο αυτό ο ρόλος του γαλλικού κολοσσού Total. Παράλληλα η Λευκωσία, μετά από τα αποτελέσματα της πρώτης επιβεβαιωτικής γεώτρησης της Noble Energy στο Οικόπεδο 12, που έδειξαν μικρότερο κοίτασμα, κινείται τόσο προς την ισραηλινή όσο και προς την αιγυπτιακή πλευρά, με σκοπό να διασφαλίσει εκ των προτέρων επιπλέον ποσότητες αερίου, που θα καθιστούσαν τον τερματικό LNG οικονομικά βιώσιμο.
Από το Βήμα της Κυριακής
Στη συνέχεια προτείνονται τρεις εναλλακτικές:
1. πορεία προς την Πελοπόννησο και από εκεί σύνδεση με τον Διαδριατικό Αγωγό (ΤΑΡ)
2. πορεία προς τη Βόρεια Ελλάδα και από εκεί προς τη Βουλγαρία, μέσω του αγωγού IGB ή της διασύνδεσης του Σιδηροκάστρου
3. προς τη Ρεβυθούσα, όπου υπάρχει ο σταθμός LNG.
Τα πλεονεκτήματα και η έγκριση
Σύμφωνα με τις πηγές του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), «η ένταξη του συγκεκριμένου έργου στα PCI προσφέρει τρία πλεονεκτήματα: ταχύτερη διαδικασία αδειοδότησης, δυνατότητα υποβολής αιτήματος για χρηματοδότηση στην ΕΕ και ευκολότερη πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση, από τη στιγμή που το έργο αποκτά ευρωπαϊκή διάσταση και η αδειοδοτική διαδικασία θα είναι ευέλικτη». Το επόμενο κρίσιμο στάδιο θα είναι η έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Κεντρικό ρόλο στη διαδικασία των διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας διαδραματίζουν ο αρμόδιος Επίτροπος Γκίντερ Έτινγκερ (σ.σ. δεν αποκλείεται να βρεθεί στην Αθήνα στις αρχές Δεκεμβρίου) και ο Επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Κομισιόν Φίλιπ Λόου.
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα
Όπως είχε επισημάνει και κατά την υπογραφή του τριμερούς μνημονίου ενεργειακής συνεργασίας Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας ο κ. Γ. Μανιάτης, η πρόταση που τελικά κατατέθηκε αποτελεί συγκερασμό δύο παράλληλων αγωγών: του «East Med» που είχε προτείνει η ΔΕΠΑ και του «Trans-Med» που είχε προτείνει το Υπουργείο Ενέργειας της Κύπρου. Είχε μάλιστα προσθέσει ότι ο αγωγός δεν είναι σε καμία περίπτωση ανταγωνιστικός, αλλά συμπληρωματικός των σχεδίων για κατασκευή τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό της Κύπρου - καθώς μάλιστα οι εξαγώγιμες ποσότητες υπολογίζονται σε 16-18 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Άλλωστε, δεξαμενόπλοια LNG θα μπορούσαν μελλοντικά να μεταφέρουν αέριο προς τον σταθμό της Ρεβυθούσας.
«Κλειδί» το Ισραήλ
Πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν το παρασκήνιο παραδέχονται ότι το έργο του αγωγού δεν είναι εύκολο για τεχνικούς, οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι το «κλειδί» για το τι τελικά θα γίνει κρατάει το Ισραήλ, το οποίο προς το παρόν αποφεύγει να δεσμευθεί. Η πρόσφατη απόφαση του ισραηλινού Ανωτάτου Δικαστηρίου, με την οποία δεν θα απαιτείται τελικά η έγκριση της Κνεσέτ για τις εξαγωγές αερίου από το «Λεβιάθαν» (σε ποσοστό έως 40%, σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής Τζέμαχ) ήταν καλό νέο. Ωστόσο, έγκυροι αναλυτές εκτιμούν ότι το Ισραήλ δεν θα βιαστεί. Εταιρείες που εμπλέκονται στο θέμα των υδρογονανθράκων, όπως η Delek, έχουν εκφραστεί θετικά για την κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία, μια ενεργειακή αγορά τόσο μεγάλη που ουδείς μπορεί να αγνοήσει.
Η δέσμευση Νετανιάχου
Στην πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στο Ισραήλ, ο Ισραηλινός ομόλογός του, Βενιαμίν Νετανιάχου, φέρεται να τόνισε ότι όσο είναι αυτός Πρωθυπουργός του Ιστραήλ, το ισραηλινό αέριο δεν θα πάει στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερτογάν. Καθώς όμως η κατασκευή των υποδομών θα πάρει χρόνο, πολλά θα μπορούσαν να μεταβληθούν ώς τότε. Επιπλέον, οι αναλυτές πιστεύουν πως «όταν διακυβεύονται τόσο μεγάλα συμφέροντα, το Ισραήλ δεν μπορεί να αγνοήσει τον πιθανό ‘κίνδυνο χώρας’. Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και στην Κύπρο υπάρχουν η οικονομική κρίση και το Κυπριακό». Την επιρροή των γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών στην επιλογή των οδών εξαγωγής υδρογονανθράκων επισημαίνει με σαφήνεια και η έγκυρη αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών για την Ενέργεια, σε πρόσφατη αναθεωρημένη έκθεσή της για την Ανατολική Μεσόγειο (15.8.2013).
Ο ανταγωνισμός και η Eni
Φυσικά θα υπάρξει και ανταγωνισμός. Ήδη, προς την κατεύθυνση αυτή ενεργοποιείται η Ιταλία, που έχει σαφή οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, λόγω της παρουσίας της Eni τόσο στην Αίγυπτο όσο και στην Κύπρο. Σε πρόσφατη μελέτη της, μάλιστα, η ιταλική εταιρεία ουσιαστικά «ακύρωσε» τον αγωγό λόγω οικονομικής μη βιωσιμότητας, λέγοντας ότι θα πρέπει να ανακαλυφθούν πολύ πλούσια κοιτάσματα και μιλώντας για ανάγκη επενδύσεων 20 δις δολαρίων για την υποθαλάσσια σύνδεση Κύπρου-Κρήτης. Η Eni τάσσεται, λένε ενημερωμένες πηγές, υπέρ του LNG είτε στην Κύπρο είτε στην υγροποίησή της στις δικές της εγκαταστάσεις στην Αίγυπτο.
Η Λευκωσία επίσης προωθεί τον LNG και διπλωματικές πηγές από το νησί μιλούν για πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την κατασκευή τερματικού σταθμού στο Βασιλικό. Αναβαθμισμένος εμφανίζεται στο πλαίσιο αυτό ο ρόλος του γαλλικού κολοσσού Total. Παράλληλα η Λευκωσία, μετά από τα αποτελέσματα της πρώτης επιβεβαιωτικής γεώτρησης της Noble Energy στο Οικόπεδο 12, που έδειξαν μικρότερο κοίτασμα, κινείται τόσο προς την ισραηλινή όσο και προς την αιγυπτιακή πλευρά, με σκοπό να διασφαλίσει εκ των προτέρων επιπλέον ποσότητες αερίου, που θα καθιστούσαν τον τερματικό LNG οικονομικά βιώσιμο.
Από το Βήμα της Κυριακής
