ΤΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟ ΕΑΜ ΠΕΡΙΜΕΝΕ Ο ΤΣΟΡΤΣΙΛ ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1944 Η φιλία ήταν προσωρινή

Του ΦΟΙΒΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ πίστευε ότι είχε πληρώσει ακριβό τίμημα στον Στάλιν ώστε να επαναφέρει την Ελλάδα υπό βρετανική επιρροή στο μεταπολεμικό κόσμο.

  Ομως για να το πετύχει αυτό θα έπρεπε να εξουδετερώσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τις εσωτερικές ελληνικές δυνάμεις που είχαν αναπτυχθεί στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και αμφισβητούσαν το βρετανικό ιμπεριαλισμό, τη βρετανική επιρροή στην Ελλάδα. Ηδη από τις 7 Νοεμβρίου 1944 ο Τσόρτσιλ είχε σημειώσει για τον Ιντεν:
«Περιμένω οπωσδήποτε μια σύγκρουση με το ΕΑΜ και δεν πρέπει να την αποφύγουμε υπό τον όρο ότι έχουμε διαλέξει προσεκτικά το έδαφος».

«Πυροβόλησε»
Και την επόμενη ημέρα, ο Τσόρτσιλ τηλεγράφησε στο Βρετανό πρεσβευτή στην Αθήνα: «Βρετανικές δυνάμεις θα πρέπει οπωσδήποτε να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν το νόμο και την τάξη ακόμα και πυροβολώντας αν χρειαστεί».Ο Τσόρτσιλ βιαζόταν να εξουδετερώσει τους αντιπάλους του στην Ελλάδα για να προασπίσει τα διεθνή συμφέροντα της πατρίδας του.

Οπως δήλωσε τον Φεβρουάριο του 1945 στη Γιάλτα ενώπιον των Αμερικανών και Ρώσων συναδέλφων του: «Η Μεγάλη Βρετανία διεξάγει πολλά χρόνια δύσκολο αγώνα για τη διατήρηση της ακεραιότητας της Βρετανικής Αυτοκρατορίας».Οταν άρχιζε η Δεκεμβριανή σύγκρουση ο Βρετανός πρεσβευτής Λίπερ πρότεινε την αντικατάσταση του Γεωργίου Παπανδρέου, ώστε μια νέα κυβέρνηση να μπορέσει «να συγκαλέσει μια διάσκεψη με την Αριστερά, σε μια προσπάθεια να σταματήσει ο εμφύλιος πόλεμος». Αλλά ο Τσόρτσιλ αμέσως σημείωσε: «Είναι φυσικά πολύ επιθυμητό να σταματήσει ο εμφύλιος πόλεμος. Αλλά είναι πολύ πιο σημαντικό να κερδίσουμε μια αποφασιστική νίκη για το νόμο και την τάξη στην πρωτεύουσα».
Από την άλλη πλευρά, «η ηγεσία της Αριστεράς δεν ζει με αυταπάτες, παρ' όλες τις ενδείξεις περί του αντιθέτου, γνωρίζει ότι η φιλία» με την Αγγλία είναι προσωρινή, επιβαλλόμενη από το πνεύμα της Αντιχιτλερικής Συμμαχίας.

Ετσι στις 9 Νοεμβρίου, ο Γ. Σιάντος, γραμματέας του ΚΚΕ, τηλεγράφησε προς τις κομματικές οργανώσεις Στερεάς-Θεσσαλίας:«Αντίδραση σκοπεύει να δημιουργήσει συνθήκες πρόσφορες για ένα πραξικόπημα και δικτατορία. Επαγρυπνείτε. Ο ΕΛΑΣ θα παραμείνει στις θέσεις του μέχρι προϋποθέσεις για μια ομαλή εξέλιξη της κατάστασης εξασφαλισθούν. Θα αποστρατευθεί μόνο όταν οι δυνάμεις από την Αίγυπτο αφοπλισθούν και ένας νέος στρατός σχηματισθεί κάτω από διοίκηση ανθρώπων που χαίρουν της εμπιστοσύνης του μαχόμενου λαού...».

 Στο μεταξύ η εύθραυστη ισορροπία στο χώρο της Αντιχιτλερικής Συμμαχίας ανάμεσα στη Σοβιετική Ενωση και την Αγγλία έχει κάπως κλονιστεί μετά τις πληροφορίες που διαρρέουν στον Τύπο για τη μελλοντική δημιουργία ενός «Δυτικού μπλοκ» υπό βρετανική ηγεσία.

Στις 19 Νοεμβρίου, ο Βρετανός πρεσβευτής στη Μόσχα μετέδωσε στο Φορέιν Οφις ότι «οι περισσότερες σοβιετικές εφημερίδες της 18ης Νοεμβρίου αναφέρουν ανταπόκριση από την Αθήνα που περιέχει απαισιόδοξα νέα, σύμφωνα με τα οποία οι δημοκρατικοί κύκλοι στην Ελλάδα φοβούνται όλο και περισσότερο την επιβολή στρατιωτικού νόμου που θα δώσει την ευκαιρία στους αντιδραστικούς κύκλους του στρατού να κηρύξουν μια δικτατορία υπό την αιγίδα μιας μοναρχικής παλινόρθωσης».

Στο ίδιο τηλεγράφημα ο πρεσβευτής Κλαρκ Κερ επισήμανε ότι «αυτή είναι η πρώτη αναφορά που έχω δει μέχρι τώρα στο σοβιετικό Τύπο για την εσωτερική κατάσταση στην Ελλάδα».
Και αυτή η αναφορά στο μοσχοβίτικο Τύπο για την Ελλάδα ερχόταν περίπου ένα μήνα μετά τις συνομιλίες Τσόρτσιλ-Στάλιν στη Μόσχα. Την ίδια μέρα (19 Νοεμβρίου) που ο Κερ ενημέρωσε το Φορέιν Οφις, η εφημερίδα «Πράβντα», ημερήσιο δημοσιογραφικό όργανο του σοβιετικού καθεστώτος, δημοσίευσε άρθρο κατά του αφοπλισμού της βελγικής αντίστασης.

«Αμφιβάλλουμε -έγραψε η "Πράβντα"- αν ο αφοπλισμός των πιο αποφασιστικών και επίμονων εχθρών της Χιτλερικής Γερμανίας θα είναι προς όφελος του Βελγίου». Αν και οι Ρώσοι δεν αναφέρονταν στην Ελλάδα και εστίαζαν την προσοχή τους στο Βέλγιο, οι αναλογίες ήταν προφανείς. Ολα έδειχναν ότι οι Σοβιετικοί εξέφραζαν μια γενικότερη θέση. Στις 21 Νοεμβρίου ο «Ριζοσπάστης», που κυκλοφορούσε πλέον ελεύθερα, αναδημοσίευσε το άρθρο της «Πράβντα», με τίτλο: «Κρίσεις από τη Μόσχα. Επικίνδυνο να αφοπλιστούν οι Οργανώσεις Αντίστασης».
 
Παραίτηση Οθωναίου
Στο μεταξύ, στις 11 Νοεμβρίου, ο στρατιωτικός διοικητής του ΕΛΑΣ Στ. Σαράφης επέστρεψε στην Αθήνα έπειτα από πρόσκληση του στρατηγού Οθωναίου, αλλά τη Δευτέρα 13 Νοεμβρίου ο Οθωναίος παραιτήθηκε από τη θέση του αρχιστρατήγου των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Ο παραιτηθείς δημοκρατικός στρατηγός είχε συναντηθεί με τον Παπανδρέου και του είχε αναπτύξει τα σχέδιά του «για τη συγκρότηση του Εθνικού Στρατού».

Ο Οθωναίος πρόβαλε τέσσερις όρους ώστε να ευοδωθούν τα σχέδιά του. Μεταξύ αυτών ήταν και η απόλυτη δικαιοδοσία του Ελληνα αρχιστρατήγου επί των ελληνικών μονάδων. Ο Σκόμπι θα διοικούσε μόνο τις αγγλικές μονάδες. Αλλά οι Αγγλοι δεν συμφώνησαν. Ο Σκόμπι πρότεινε τη χρησιμοποίηση αξιωματικών πιστών στο βασιλιά Γεώργιο και τους Αγγλους.
Στις 19 Νοεμβρίου γιορτάστηκαν τα 26 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ. Πραγματοποιήθηκε μεγάλη συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος, όπου κύριος ομιλητής ήταν ο Σιάντος, που μίλησε πολύ προσεκτικά για τους «Αγγλους συμμάχους» και την ανάγκη να συγκροτηθεί ένας ενιαίος εθνικός στρατός με κανονική στρατολογία και ν' αποκλειστούν από τις γραμμές του «οι φασίστες και οι προδότες».

Το βράδυ της ίδιας μέρας έγινε κομματική συγκέντρωση στο «Μαξίμ», όπου οι συγκεντρωθέντες πήγαν «με πολιτικά και οπλισμένοι». Ο επικεφαλής της φρουράς των γραφείων του Κόμματος -όπως έγραψε ένας εκ των παρισταμένων- «κάθισε μαζί μας με το αυτόματο κάτω από την καμπαρντίνα του, που εξακολουθούσε να φοράει μέσα στην αίθουσα».

Αρκετές μέρες πριν μπει ο Δεκέμβρης η κατάσταση έδειχνε πλέον να είναι έκρυθμη, τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα προσπαθούσαν να ενισχύσουν τη θέση τους εν όψει του ενδεχομένου μιας γενικευμένης σύγκρουσης.