Του Θεόδωρου Καρυώτη
Τον Ιούνιο του 2012 η τρικομματική τότε κυβέρνηση στην προγραμματική συμφωνία περιλάμβανε και μια σημαντική πρόταση για την ΑΟΖ. Πιο συγκεκριμένα, στο Μέρος «Ε» αναφέρονται τα εξής:
Ε. Ζητήματα Εξωτερικής Πολιτικής
“1. Συστηματική προετοιμασία για ανακήρυξη ΑΟΖ στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς πρακτικής, ώστε να επισπευσθεί η εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου.”
Σήμερα, 16 μήνες αργότερα, η νέα προγραμματική συμφωνία, της δικομματικής πλέον κυβέρνησης, δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στην ΑΟΖ. Υπάρχει μόνο μια πρόταση που αναφέρει: «Νέα πεδία όπως η ενεργειακή διπλωματία αξιοποιούνται εντατικά». Αυτό προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση και γεννά μεγάλα ερωτηματικά για τη στροφή τους αυτή, διότι ο Βαγγέλης Βενιζέλος και ο Αντώνης Σαμαράς υπήρξαν από του πιο θερμούς υποστηρικτές της ΑΟΖ. Χωρίς να καταφύγω σε υποθέσεις για τους λόγους της «παράλειψης» αυτής, εσκεμμένης ή όχι, θα προσπαθήσω να αποκωδικοποιήσω τις πράξεις του Υπουργείου Εξωτερικών. Όταν Βενιζέλος έγινε, ουσιαστικά, Υπουργός της ΑΟΖ άρχισε να κάνει, πολύ σωστά επαφές με την Αίγυπτο, τη Κύπρο, τη Λιβύη, την Αλβανία και την Ιταλία. Ωστόσο, μια προσεκτική παρατήρηση μας οδηγεί στη διαπίστωση ότι ο ίδιος κάνει λόγο για
θαλάσσιες ζώνες και όχι για ΑΟΖ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι θαλάσσιες ζώνες περιλαμβάνουν την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα αλλά δεν προκαλούν τη Τουρκία. Η Ελλάδα προσπαθεί να κάνει οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών χωρίς να ανακηρύξει ΑΟΖ, ενώ αν έκανε λόγο για οριοθέτηση ΑΟΖ με αυτά τα παράκτια κράτη θα έπρεπε, πριν υπογραφεί κάποια συμφωνία, να υπάρξει ανακήρυξη ΑΟΖ. Η θέση της χώρας στο θέμα που έχει προκύψει με την Αλβανία είναι σωστή και πρέπει οι Αλβανοί να αποδεχτούν την συμφωνία που ακύρωσε το Συνταγματικό τους Δικαστήριο. Με την Ιταλία τα πράγματα έπρεπε να είναι πολύ εύκολα όχι μόνο γιατί και τα δύο κράτη είναι μέλη της ΕΕ αλλά γιατί υπάρχει οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία από το 1977. Είναι σημαντικό να τονίσουμε εδώ ότι η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ πάντα συμπίπτουν. Δυστυχώς οι Ιταλοί δεν θέλουν η ΑΟΖ να συμπίπτει με την υφαλοκρηπίδα και ζητούν η δική τους ΑΟΖ να είναι μεγαλύτερη της υφαλοκρηπίδας τους.
Με τη Λιβύη συνεχίζει να υπάρχει το πρόβλημα της Γαύδου διότι θέλουν η οριοθέτηση να ξεκινά από τη Κρήτη. Με την Αίγυπτο τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα για δύο λόγους: Ο πρώτος σχετίζεται με τι δικαιώματα δίνουν στο Καστελόριζο και τη Στρογγύλη και ο δεύτερος με το πως θα επιτευχθεί η τριεθνής οριοθέτηση ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο. Εδώ έχουμε και ένα κακό προηγούμενο που πολύ δύσκολα θα το ξεπεράσουμε. Δυστυχώς, ανακαλύψαμε καθυστερημένα τι συνέβη το 2003 κατά την διάρκεια των συζητήσεων για οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στην Αίγυπτο και την κυβέρνηση Κληρίδη. Ο τότε κύπριος Υπουργός Νίκος Ρολάνδης μας εκμυστηρεύτηκε, 9 χρόνια αργότερα, ότι η κυβέρνηση Σημίτη παρενέβη στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και τους ζήτησε να μην λάβουν υπόψη το Καστελόριζο σε αυτή την οριοθέτηση διότι κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε πρόβλημα με την Τουρκία.. Έτσι, η οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στη Κύπρο και την Αίγυπτο χαράχτηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να μη φαίνεται η παρουσία του Καστελόριζου και της Στρογγύλης σε αυτό τον οριοθετημένο χάρτη.
Τα τελευταία δύο χρόνια είχαμε ενθαρρυνθεί από τη στάση του Σαμαρά και του Βενιζέλου και είχαμε συγκεκριμένους λόγους για την αισιοδοξία μας. Πρώτα ο Σαμαράς στην πρώτη του επίσκεψη σε τουρκικό έδαφος ανέφερε για πρώτη φορά στον Ερντογάν το θέμα της ΑΟΖ. Μετά ο Βενιζέλος έδωσε, πρόσφατα, εντολή στον Πρέσβη Αποστολίδη να αρχίσει, για πρώτη φορά στα τελευταία 30 χρόνια, να αναφέρει και το θέμα της ΑΟΖ στις συζητήσεις (τις διερευνητικές επαφές, όπως αποκαλούνται επίσημα) με τους τούρκους συναδέλφους του.
Εδώ και 30 χρόνια τώρα προσπαθώ να πείσω τους συμπατριώτες μου για την αξία αυτής της έννοιας, δηλαδή της ΑΟΖ, που τόσο βοηθάει τα εθνικά μας συμφέροντα στην περιοχή. Ξεκίνησα, λοιπόν, έναν ανηφορικό δρόμο, γράφοντας και δημοσιεύοντας βιβλία και άρθρα στα ελληνικά και αγγλικά, προφανώς εις ώτα μη ακουόντων. Όταν ξεκίνησα να γράφω για την ΑΟΖ δεν γνώριζα καθόλου για τον τεράστιο ορυκτό πλούτο που βρίσκεται κάτω από τις θάλασσές μας. Απλώς, ήθελα να δείξω τα θαλάσσια σύνορα της πατρίδας μας και κυρίως την αξία της ΑΟΖ για την αλιεία μας. Πέρασαν πολλά χρόνια για να καταλάβω ότι η αρχική αντίθεση της Τουρκίας στο ζήτημα της ΑΟΖ ήταν το θέμα της αλιείας και όχι το πετρέλαιο. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που η Τουρκία πολέμησε την ΑΟΖ καθώς και το Άρθρο 121 της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας του 1982 που δίνει πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ σε νησιά.
Νόμισα ότι κάτι είχε αλλάξει τα τελευταία δύο χρόνια και περίμενα υπομονετικά την ώρα που θα πέρναγε από την Ελληνική Βουλή ο νόμος για την ανακήρυξη της ΑΟΖ. Αλλά, ξαφνικά, και απροειδοποίητα το σκηνικό άλλαξε εντελώς με αποτέλεσμα στην προγραμματική συμφωνία των δύο κομμάτων να μην υπάρχει καν η λέξη ΑΟΖ. Είναι προφανές ότι υπάρχει πλέον άλλος σχεδιασμός.Ζω στην Ουάσιγκτον για 45 χρόνια τώρα και έτσι γλύτωσα από την κατάθλιψη που μαστίζει τους συμπατριώτες μου τα τελευταία χρόνια. Σήμερα ήρθε η ώρα και της δικής μου κατάθλιψης.
Τον Ιούνιο του 2012 η τρικομματική τότε κυβέρνηση στην προγραμματική συμφωνία περιλάμβανε και μια σημαντική πρόταση για την ΑΟΖ. Πιο συγκεκριμένα, στο Μέρος «Ε» αναφέρονται τα εξής:
Ε. Ζητήματα Εξωτερικής Πολιτικής
“1. Συστηματική προετοιμασία για ανακήρυξη ΑΟΖ στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς πρακτικής, ώστε να επισπευσθεί η εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου.”
Σήμερα, 16 μήνες αργότερα, η νέα προγραμματική συμφωνία, της δικομματικής πλέον κυβέρνησης, δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στην ΑΟΖ. Υπάρχει μόνο μια πρόταση που αναφέρει: «Νέα πεδία όπως η ενεργειακή διπλωματία αξιοποιούνται εντατικά». Αυτό προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση και γεννά μεγάλα ερωτηματικά για τη στροφή τους αυτή, διότι ο Βαγγέλης Βενιζέλος και ο Αντώνης Σαμαράς υπήρξαν από του πιο θερμούς υποστηρικτές της ΑΟΖ. Χωρίς να καταφύγω σε υποθέσεις για τους λόγους της «παράλειψης» αυτής, εσκεμμένης ή όχι, θα προσπαθήσω να αποκωδικοποιήσω τις πράξεις του Υπουργείου Εξωτερικών. Όταν Βενιζέλος έγινε, ουσιαστικά, Υπουργός της ΑΟΖ άρχισε να κάνει, πολύ σωστά επαφές με την Αίγυπτο, τη Κύπρο, τη Λιβύη, την Αλβανία και την Ιταλία. Ωστόσο, μια προσεκτική παρατήρηση μας οδηγεί στη διαπίστωση ότι ο ίδιος κάνει λόγο για
θαλάσσιες ζώνες και όχι για ΑΟΖ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι θαλάσσιες ζώνες περιλαμβάνουν την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα αλλά δεν προκαλούν τη Τουρκία. Η Ελλάδα προσπαθεί να κάνει οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών χωρίς να ανακηρύξει ΑΟΖ, ενώ αν έκανε λόγο για οριοθέτηση ΑΟΖ με αυτά τα παράκτια κράτη θα έπρεπε, πριν υπογραφεί κάποια συμφωνία, να υπάρξει ανακήρυξη ΑΟΖ. Η θέση της χώρας στο θέμα που έχει προκύψει με την Αλβανία είναι σωστή και πρέπει οι Αλβανοί να αποδεχτούν την συμφωνία που ακύρωσε το Συνταγματικό τους Δικαστήριο. Με την Ιταλία τα πράγματα έπρεπε να είναι πολύ εύκολα όχι μόνο γιατί και τα δύο κράτη είναι μέλη της ΕΕ αλλά γιατί υπάρχει οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία από το 1977. Είναι σημαντικό να τονίσουμε εδώ ότι η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ πάντα συμπίπτουν. Δυστυχώς οι Ιταλοί δεν θέλουν η ΑΟΖ να συμπίπτει με την υφαλοκρηπίδα και ζητούν η δική τους ΑΟΖ να είναι μεγαλύτερη της υφαλοκρηπίδας τους.
Με τη Λιβύη συνεχίζει να υπάρχει το πρόβλημα της Γαύδου διότι θέλουν η οριοθέτηση να ξεκινά από τη Κρήτη. Με την Αίγυπτο τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα για δύο λόγους: Ο πρώτος σχετίζεται με τι δικαιώματα δίνουν στο Καστελόριζο και τη Στρογγύλη και ο δεύτερος με το πως θα επιτευχθεί η τριεθνής οριοθέτηση ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο. Εδώ έχουμε και ένα κακό προηγούμενο που πολύ δύσκολα θα το ξεπεράσουμε. Δυστυχώς, ανακαλύψαμε καθυστερημένα τι συνέβη το 2003 κατά την διάρκεια των συζητήσεων για οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στην Αίγυπτο και την κυβέρνηση Κληρίδη. Ο τότε κύπριος Υπουργός Νίκος Ρολάνδης μας εκμυστηρεύτηκε, 9 χρόνια αργότερα, ότι η κυβέρνηση Σημίτη παρενέβη στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και τους ζήτησε να μην λάβουν υπόψη το Καστελόριζο σε αυτή την οριοθέτηση διότι κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε πρόβλημα με την Τουρκία.. Έτσι, η οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στη Κύπρο και την Αίγυπτο χαράχτηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να μη φαίνεται η παρουσία του Καστελόριζου και της Στρογγύλης σε αυτό τον οριοθετημένο χάρτη.
Τα τελευταία δύο χρόνια είχαμε ενθαρρυνθεί από τη στάση του Σαμαρά και του Βενιζέλου και είχαμε συγκεκριμένους λόγους για την αισιοδοξία μας. Πρώτα ο Σαμαράς στην πρώτη του επίσκεψη σε τουρκικό έδαφος ανέφερε για πρώτη φορά στον Ερντογάν το θέμα της ΑΟΖ. Μετά ο Βενιζέλος έδωσε, πρόσφατα, εντολή στον Πρέσβη Αποστολίδη να αρχίσει, για πρώτη φορά στα τελευταία 30 χρόνια, να αναφέρει και το θέμα της ΑΟΖ στις συζητήσεις (τις διερευνητικές επαφές, όπως αποκαλούνται επίσημα) με τους τούρκους συναδέλφους του.
Εδώ και 30 χρόνια τώρα προσπαθώ να πείσω τους συμπατριώτες μου για την αξία αυτής της έννοιας, δηλαδή της ΑΟΖ, που τόσο βοηθάει τα εθνικά μας συμφέροντα στην περιοχή. Ξεκίνησα, λοιπόν, έναν ανηφορικό δρόμο, γράφοντας και δημοσιεύοντας βιβλία και άρθρα στα ελληνικά και αγγλικά, προφανώς εις ώτα μη ακουόντων. Όταν ξεκίνησα να γράφω για την ΑΟΖ δεν γνώριζα καθόλου για τον τεράστιο ορυκτό πλούτο που βρίσκεται κάτω από τις θάλασσές μας. Απλώς, ήθελα να δείξω τα θαλάσσια σύνορα της πατρίδας μας και κυρίως την αξία της ΑΟΖ για την αλιεία μας. Πέρασαν πολλά χρόνια για να καταλάβω ότι η αρχική αντίθεση της Τουρκίας στο ζήτημα της ΑΟΖ ήταν το θέμα της αλιείας και όχι το πετρέλαιο. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που η Τουρκία πολέμησε την ΑΟΖ καθώς και το Άρθρο 121 της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας του 1982 που δίνει πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ σε νησιά.
Νόμισα ότι κάτι είχε αλλάξει τα τελευταία δύο χρόνια και περίμενα υπομονετικά την ώρα που θα πέρναγε από την Ελληνική Βουλή ο νόμος για την ανακήρυξη της ΑΟΖ. Αλλά, ξαφνικά, και απροειδοποίητα το σκηνικό άλλαξε εντελώς με αποτέλεσμα στην προγραμματική συμφωνία των δύο κομμάτων να μην υπάρχει καν η λέξη ΑΟΖ. Είναι προφανές ότι υπάρχει πλέον άλλος σχεδιασμός.Ζω στην Ουάσιγκτον για 45 χρόνια τώρα και έτσι γλύτωσα από την κατάθλιψη που μαστίζει τους συμπατριώτες μου τα τελευταία χρόνια. Σήμερα ήρθε η ώρα και της δικής μου κατάθλιψης.
