Javier Blas
Η Γκάνα, από φτωχή αφρικανική χώρα, ένα ωραίο πρωί ξύπνησε ως
κράτος μίας νέας λαμπρής μεσαίας τάξης. Κυβερνητικό κόλπο; Όχι. Το 2010 η
χώρα απλώς υπολόγισε ξανά για πρώτη φορά μετά από μία δεκαετία το
μέγεθος της οικονομίας της, λαμβάνοντας υπόψη νέους κλάδους ανάπτυξης
όπως οι τηλεπικοινωνίες. Το αποτέλεσμα ήταν να εκτιναχθεί το ΑΕΠ Της χώρας κατά 62% εν μία νυκτί.
Πώς μπορεί το ΑΕΠ μίας χώρας να υπερδιπλασιαστεί μέσα σε μία νύχτα; Το
πρόβλημα των στατιστικών στοιχείων στην Αφρικανική ήπειρο. Η επικείμενη
"επανάσταση" και οι επενδύσεις δισεκατομμυρίων από πολυεθνικές. Οι
μεγάλες διαφορές.
Η Γκάνα, από φτωχή αφρικανική χώρα, ένα ωραίο πρωί ξύπνησε ως
κράτος μίας νέας λαμπρής μεσαίας τάξης. Κυβερνητικό κόλπο; Όχι. Το 2010 η
χώρα απλώς υπολόγισε ξανά για πρώτη φορά μετά από μία δεκαετία το
μέγεθος της οικονομίας της, λαμβάνοντας υπόψη νέους κλάδους ανάπτυξης
όπως οι τηλεπικοινωνίες. Το αποτέλεσμα ήταν να εκτιναχθεί το ΑΕΠ Της χώρας κατά 62% εν μία νυκτί.
Το
ίδιο ετοιμάζεται να κάνει και η Νιγηρία. Εκτιμάται πως αυτή η
εξισορρόπηση του υπολογισμού θα ενισχύσει το ΑΕΠ κατά 40%, με αποτέλεσμα
να διακυβεύεται η θέση της Νοτίου Αφρικής ως η χώρα με τη μεγαλύτερη
οικονομία της ηπείρου.
Μέχρι πρότινος, οι εξελίξεις αυτές στη Γκάνα και τη Νιγηρία θα απασχολούσαν ελάχιστους στον ακαδημαϊκό χώρο. Δεδομένου όμως, ότι η Αφρική κατέχει πλέον σημαντική θέση στο ραντάρ των διεθνών επενδυτών – καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες επιβραδύνονται- η ποιότητα των οικονομικών στατιστικών της ηπείρου είναι θέμα μείζονος ενδιαφέροντος για πολύ κόσμο, από συνταξιοδοτικά funds στις ΗΠΑ μέχρι στελέχη ιαπωνικών επιχειρήσεων στον κλάδο εμπορευμάτων.
«Δεν είναι το Μεξικό ή η Βραζιλία όπου κάθε εβδομάδα υπάρχουν ανακοινώσεις στοιχείων και μπορείς να παρακολουθείς εντατικά τις εξελίξεις» εξηγεί ο Francesc Balcells, επικεφαλής αναδυόμενων αγορών για την Pimco, το μεγαλύτερο επενδυτή σε τοποθετήσεις σταθερού εισοδήματος στον κόσμο και συμπληρώνει: «Τα στοιχεία στην Αφρική έχουν μεγάλες καθυστερήσεις».
Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης αναγνωρίζει ότι αυτές οι μεγάλες αναθεωρήσεις «εύλογα έχουν ανησυχήσει πολλούς παρατηρητές». Δήλωσε όμως επίσης πως φέτος δεν υπάρχει «γενικό και ευρύ πρόβλημα». Άλλοι ωστόσο, ανησυχούν περισσότερο. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο οργάνωσε φέτος σεμινάριο για να συζητηθεί το πρόβλημα, προειδοποιώντας ότι «η ποιότητα βασικών οικονομικών στατιστικών στην υπο-Σαχάρια Αφρική είναι συχνά τόσο φτωχή που μπορεί να οδηγήσει σε ιδιαιτέρως εσφαλμένη διάγνωση».
Οι αναθεωρήσεις μπορεί να αποδειχθούν τεράστιες. Όταν η Γουϊνέα – Μπισάου και η Γκάμπια, τα δύο μικρά κράτη της δυτικής Αφρικής, υπολόγισαν ξανά το μέγεθος των οικονομιών τους πριν λίγα χρόνια, ανακάλυψαν ότι το ΑΕΠ τους ήταν υπερδιπλάσιο από ότι εκτιμούσαν μέχρι πρότινος.
Οι επενδυτές εδώ και χρόνια παλεύουν με αντίστοιχα προβλήματα και σε άλλες περιοχές που βίωσαν αστραπιαία οικονομική ανάπτυξη και ταχεία ενσωμάτωση στις παγκόσμιες χρηματαγορές, όπως η νοτιοανατολική Ασία κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ο Morten Jerven όμως, επίκουρος καθηγητής στο Simon Fraser University του Βανκούβερ όμως, και συγγραφέας του βιβλίου «Poor Numbers» υποστηρίζει ότι το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ στην υπό-Σαχάρια Αφρική από ότι σε άλλες περιοχές όπως η Λατινική Αμερική.
Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης δήλωσε πως δαπάνησε περίπου 100 εκατ. δολ. την τελευταία δεκαετία για να υπάρξει η δυνατότητα παροχής στοιχείων ανά την Αφρική. Ο Pierre Ndiaye, διευθυντής του τμήματος προβλέψεων του υπουργείου Οικονομικών της Σενεγάλης εξηγεί πως οι αφρικανικές χώρες δυσκολεύονται να βρουν καλούς στατιστικούς επιστήμονες. «Πρέπει να προσφέρουμε πιο ανταγωνιστικούς μισθούς» δηλώνει.
Τα νέα στοιχεία για την Αφρική, στην περίπτωση της Γκάνα, είναι θετικά για τους επενδυτές που χρειάζονται όσο το δυνατόν πιο έγκυρη εικόνα για την οικονομία. Οι αναλυτές πιστεύουν μάλιστα πως θα ενθαρρύνουν την είσοδο νέων κεφαλαίων στη χώρα. Είναι όμως, και καμπανάκι. Αν και το μέγεθος τη οικονομίας εκτινάσσεται, ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης παραμένει χαμηλός.
Η Νιγηρία θα παρουσιάσει τις νέες εκτιμήσεις της τον επόμενο χρόνο. Το μέγεθος της οικονομίας μπορεί να αυξηθεί κατά 40% καθώς θα περιλάβει κλάδους με ταχεία ανάπτυξη όπως οι τηλεπικοινωνίες και την κινηματογραφική βιομηχανική γνωστή και ως «Nollywood». Εν μία νυκτί, η χώρα θα γίνει πολύ πιο πλούσια, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα μειωθεί όπως και το δημοσιονομικό έλλειμμα. Μπορεί όμως, να μειωθούν και άλλοι οικονομικοί δείκτες, όπως τα δημόσια έσοδα ως ποσοστό της οικονομίας κι αυτό ανησυχεί τους επενδυτές.
Το ΔΝΤ αναφέρει πως η «αυξημένη ενσωμάτωση της Αφρικής στην παγκόσμια οικονομία» εντείνει το πρόβλημα καθώς όλοι και περισσότεροι επενδυτές χρειάζονται ποιοτικά στοιχεία. Η Αφρική προσέλκυσε τον προηγούμενο χρόνο άμεσες ξένες επενδύσεις 50 δισ. δολ. – υπερδιπλάσιες από τα προ δεκαετίας επίπεδα – από εταιρείες όπως IBM, Glencore Xstrata, Coca Cola και Nissan. ΄Σε επίπεδα ρεκόρ φτάνουν επίσης οι φετινές εκδόσεις ομολόγων με ονομαστική αξία σε δολάρια από τις αφρικανικές χώρες.
Και οι ξένοι επενδυτές τοποθετούν δισεκατομμύρια δολαρίων στα τοπικά χρηματιστήρια από το Ναϊρόμπι μέχρι το Λάγος. Το χρηματιστήριο της Νιγηρίας καταγράφει άνοδο 37% για το έτος.
Ενώ όμως, ορισμένες αφρικανικές χώρες καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες για τη βελτίωση των στατιστικών τους οι περισσότερες έχουν ακόμη πολύ δρόμο μπροστά τους. Σύμφωνα με την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, μόνο εννέα αφρικανικές χώρες χρησιμοποιούν έτος βάσης που να ανταποκρίνεται στους διεθνείς κανόνες. Μία ομάδα 19 χωρών αναφέρει στοιχεία ΑΕΠ χρησιμοποιώντας γραμμή βάσης που είναι τουλάχιστον μία δεκαετία παλαιότερη. Οχτώ χώρες, εκ των οποίων η Νιγηρία και το Σουδάν, χρησιμοποιούν γραμμή βάσης 20ετίας. Η πλούσια σε εμπορεύματα Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό και η Ισημερινή Γουϊνέα χρησιμοποιούν γραμμή βάσης από τη δεκαετία του 1980.
Πάντως, ακόμη κι αν τα στατιστικά των εν λόγω χωρών είναι ατελή, πολλοί επενδυτές πιστεύουν πως η τρέχουσα περίοδος ανάπτυξης, που αρκετοί χαρακτηρίζουν «αφρικανική επανάσταση», είναι πραγματική. Μέχρις ότου βελτιωθούν τα στατιστικά στοιχεία όμως, οι Κασσάνδρες θα έχουν επιχειρήματα να δυσπιστούν.
Μέχρι πρότινος, οι εξελίξεις αυτές στη Γκάνα και τη Νιγηρία θα απασχολούσαν ελάχιστους στον ακαδημαϊκό χώρο. Δεδομένου όμως, ότι η Αφρική κατέχει πλέον σημαντική θέση στο ραντάρ των διεθνών επενδυτών – καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες επιβραδύνονται- η ποιότητα των οικονομικών στατιστικών της ηπείρου είναι θέμα μείζονος ενδιαφέροντος για πολύ κόσμο, από συνταξιοδοτικά funds στις ΗΠΑ μέχρι στελέχη ιαπωνικών επιχειρήσεων στον κλάδο εμπορευμάτων.
«Δεν είναι το Μεξικό ή η Βραζιλία όπου κάθε εβδομάδα υπάρχουν ανακοινώσεις στοιχείων και μπορείς να παρακολουθείς εντατικά τις εξελίξεις» εξηγεί ο Francesc Balcells, επικεφαλής αναδυόμενων αγορών για την Pimco, το μεγαλύτερο επενδυτή σε τοποθετήσεις σταθερού εισοδήματος στον κόσμο και συμπληρώνει: «Τα στοιχεία στην Αφρική έχουν μεγάλες καθυστερήσεις».
Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης αναγνωρίζει ότι αυτές οι μεγάλες αναθεωρήσεις «εύλογα έχουν ανησυχήσει πολλούς παρατηρητές». Δήλωσε όμως επίσης πως φέτος δεν υπάρχει «γενικό και ευρύ πρόβλημα». Άλλοι ωστόσο, ανησυχούν περισσότερο. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο οργάνωσε φέτος σεμινάριο για να συζητηθεί το πρόβλημα, προειδοποιώντας ότι «η ποιότητα βασικών οικονομικών στατιστικών στην υπο-Σαχάρια Αφρική είναι συχνά τόσο φτωχή που μπορεί να οδηγήσει σε ιδιαιτέρως εσφαλμένη διάγνωση».
Οι αναθεωρήσεις μπορεί να αποδειχθούν τεράστιες. Όταν η Γουϊνέα – Μπισάου και η Γκάμπια, τα δύο μικρά κράτη της δυτικής Αφρικής, υπολόγισαν ξανά το μέγεθος των οικονομιών τους πριν λίγα χρόνια, ανακάλυψαν ότι το ΑΕΠ τους ήταν υπερδιπλάσιο από ότι εκτιμούσαν μέχρι πρότινος.
Οι επενδυτές εδώ και χρόνια παλεύουν με αντίστοιχα προβλήματα και σε άλλες περιοχές που βίωσαν αστραπιαία οικονομική ανάπτυξη και ταχεία ενσωμάτωση στις παγκόσμιες χρηματαγορές, όπως η νοτιοανατολική Ασία κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ο Morten Jerven όμως, επίκουρος καθηγητής στο Simon Fraser University του Βανκούβερ όμως, και συγγραφέας του βιβλίου «Poor Numbers» υποστηρίζει ότι το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ στην υπό-Σαχάρια Αφρική από ότι σε άλλες περιοχές όπως η Λατινική Αμερική.
Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης δήλωσε πως δαπάνησε περίπου 100 εκατ. δολ. την τελευταία δεκαετία για να υπάρξει η δυνατότητα παροχής στοιχείων ανά την Αφρική. Ο Pierre Ndiaye, διευθυντής του τμήματος προβλέψεων του υπουργείου Οικονομικών της Σενεγάλης εξηγεί πως οι αφρικανικές χώρες δυσκολεύονται να βρουν καλούς στατιστικούς επιστήμονες. «Πρέπει να προσφέρουμε πιο ανταγωνιστικούς μισθούς» δηλώνει.
Τα νέα στοιχεία για την Αφρική, στην περίπτωση της Γκάνα, είναι θετικά για τους επενδυτές που χρειάζονται όσο το δυνατόν πιο έγκυρη εικόνα για την οικονομία. Οι αναλυτές πιστεύουν μάλιστα πως θα ενθαρρύνουν την είσοδο νέων κεφαλαίων στη χώρα. Είναι όμως, και καμπανάκι. Αν και το μέγεθος τη οικονομίας εκτινάσσεται, ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης παραμένει χαμηλός.
Η Νιγηρία θα παρουσιάσει τις νέες εκτιμήσεις της τον επόμενο χρόνο. Το μέγεθος της οικονομίας μπορεί να αυξηθεί κατά 40% καθώς θα περιλάβει κλάδους με ταχεία ανάπτυξη όπως οι τηλεπικοινωνίες και την κινηματογραφική βιομηχανική γνωστή και ως «Nollywood». Εν μία νυκτί, η χώρα θα γίνει πολύ πιο πλούσια, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα μειωθεί όπως και το δημοσιονομικό έλλειμμα. Μπορεί όμως, να μειωθούν και άλλοι οικονομικοί δείκτες, όπως τα δημόσια έσοδα ως ποσοστό της οικονομίας κι αυτό ανησυχεί τους επενδυτές.
Το ΔΝΤ αναφέρει πως η «αυξημένη ενσωμάτωση της Αφρικής στην παγκόσμια οικονομία» εντείνει το πρόβλημα καθώς όλοι και περισσότεροι επενδυτές χρειάζονται ποιοτικά στοιχεία. Η Αφρική προσέλκυσε τον προηγούμενο χρόνο άμεσες ξένες επενδύσεις 50 δισ. δολ. – υπερδιπλάσιες από τα προ δεκαετίας επίπεδα – από εταιρείες όπως IBM, Glencore Xstrata, Coca Cola και Nissan. ΄Σε επίπεδα ρεκόρ φτάνουν επίσης οι φετινές εκδόσεις ομολόγων με ονομαστική αξία σε δολάρια από τις αφρικανικές χώρες.
Και οι ξένοι επενδυτές τοποθετούν δισεκατομμύρια δολαρίων στα τοπικά χρηματιστήρια από το Ναϊρόμπι μέχρι το Λάγος. Το χρηματιστήριο της Νιγηρίας καταγράφει άνοδο 37% για το έτος.
Ενώ όμως, ορισμένες αφρικανικές χώρες καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες για τη βελτίωση των στατιστικών τους οι περισσότερες έχουν ακόμη πολύ δρόμο μπροστά τους. Σύμφωνα με την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, μόνο εννέα αφρικανικές χώρες χρησιμοποιούν έτος βάσης που να ανταποκρίνεται στους διεθνείς κανόνες. Μία ομάδα 19 χωρών αναφέρει στοιχεία ΑΕΠ χρησιμοποιώντας γραμμή βάσης που είναι τουλάχιστον μία δεκαετία παλαιότερη. Οχτώ χώρες, εκ των οποίων η Νιγηρία και το Σουδάν, χρησιμοποιούν γραμμή βάσης 20ετίας. Η πλούσια σε εμπορεύματα Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό και η Ισημερινή Γουϊνέα χρησιμοποιούν γραμμή βάσης από τη δεκαετία του 1980.
Πάντως, ακόμη κι αν τα στατιστικά των εν λόγω χωρών είναι ατελή, πολλοί επενδυτές πιστεύουν πως η τρέχουσα περίοδος ανάπτυξης, που αρκετοί χαρακτηρίζουν «αφρικανική επανάσταση», είναι πραγματική. Μέχρις ότου βελτιωθούν τα στατιστικά στοιχεία όμως, οι Κασσάνδρες θα έχουν επιχειρήματα να δυσπιστούν.
