Του Μιχάλη Παπαδόπουλου
- Λάθη, παραλείψεις, διαφθορά οδήγησαν στη σημερινή κατάντια
- Διέξοδο από τα σημερινά τραγικά αδιέξοδα μπορεί
να προσφέρει μόνο μια νέα διεκδικητική, λογική, αλλά όχι μοιρολατρική,
στρατηγική τονίζει ο επίτιμος Πρόεδρος της ΕΔΕΚ, Βάσος Λυσσαρίδης
- ΔΙΑΝΥΟΥΜΕ τη χειρότερη περίοδο της κυπριακής ιστορίας από την εποχή της έναρξης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΔΕΚ υποδεικνύει πως η ε/κ πλευρά θα πρέπει να επιδιώξει τη σύγκληση διεθνούς διάσκεψης, με τη σωστή συμμετοχή χωρών που μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο και με μόνο θέμα την εξωτερική πτυχή του Κυπριακού. Θεωρεί, παράλληλα, ορθές τις πρόσφατες αλλαγές όσον αφορά τη λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου, όπως επίσης τον διορισμό διαπραγματευτή στις συνομιλίες, εξηγώντας ότι δεν μπορεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «δηλαδή ο Πρόεδρος όλων των Κυπρίων», να είναι ο εκπρόσωπος της ε/κ κοινότητας στις διαπραγματεύσεις.
Έχετε μιαν αγωνιστική παρουσία στη δημόσια ζωή και στους εθνικούς αγώνες αυτού του τόπου για πάνω από εξήντα χρόνια. Πώς φτάσαμε στο σημείο της σημερινής κατάρρευσης, τόσο στο Κυπριακό όσο και στην οικονομία και στους θεσμούς;
Λάθη, παραλείψεις, διαφθορά, απουσία του λαού, η οποία σε πολλές περιπτώσεις γινόταν συνειδητά, επέτρεψαν να φτάσουμε στα σημερινά άθλια αποτελέσματα, γιατί νομίζω πως χωρίς δυσκολία μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι ίσως διανύουμε τη χειρότερη περίοδο της κυπριακής ιστορίας από την εποχή της έναρξης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Πάντα υπήρχαν κίνδυνοι. Η συμφωνία Ζυρίχης - Λονδίνου ενείχε τη φυλετική διάκριση, τον διαχωρισμό με τα βέτο, ενείχε τον κίνδυνο, με άλλα λόγια, της ανωμαλίας. Όχι, όμως, τον κίνδυνο της πλήρους εξαφάνισης του κυπριακού Ελληνισμού.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος θα ήταν η διχοτόμηση, αν και εφόσον την ευνοούσε η Τουρκία. Η Τουρκία, όμως, δεν την ευνοεί. Σήμερα ο άμεσος κίνδυνος είναι η αλεξανδρεττοποίηση της Κύπρου, το έχω πει πολλές φορές. Δηλαδή, με τον εποικισμό, να έχουμε τουρκική πλειοψηφία στην Κύπρο και η Τουρκία να μετατραπεί σε προασπιστή της αυτοδιάθεσης του κυπριακού λαού. Τότε θα ανακαλύψουν ότι ένας είναι ο κυπριακός λαός, και θα πρέπει να αποφασίσει κατά πλειοψηφίαν... Έγιναν τεράστια λάθη, και δεν μπορώ να πω, δυστυχώς, ότι βλέπω σημεία αναστροφής. Χωρίς αναστροφή της πορείας των πραγμάτων, τα λάθη θα εδραιωθούν…
Διέξοδος, μια νέα διεκδικητική στρατηγική
Πώς μπορούμε, λοιπόν, να αναστρέψουμε αυτήν την πορεία;
Τι μπορούμε να κάνουμε - δεδομένης και της οικονομικής κρίσης, η οποία επιβάρυνε την κατάσταση, διότι μια χώρα γονατισμένη οικονομικά και στηριζόμενη σε δανειστές οι οποίοι έχουν αλλότριους σκοπούς, ασφαλώς είναι με μειωμένες αντιστάσεις… Νομίζω πως υπάρχουν διέξοδοι: Μια νέα διεκδικητική, λογική, αλλά όχι μοιρολατρική, στρατηγική. Πρώτον, όσον αφορά τη διαδικασία. Λανθασμένα αρχίσαμε μια διαδικασία διακοινοτικού διαλόγου, ενώ όλοι έλεγαν ότι το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής και κατοχής, και προβάλαμε το θέμα ως διακοινοτική διαμάχη.
Ο Μακάριος διέγνωσε το σφάλμα, το οποίο διέπραξε καλόπιστα, λέγοντας ότι, με τον διακοινοτικό διάλογο, ή θα βρω λύση, αν πράγματι υπάρχει διάθεση από την πλευρά της Τουρκίας, ή θα δημιουργήσω προϋποθέσεις για να εκθέσω την τουρκική αδιαλλαξία και να πετύχω συμμαχίες που θα με βοηθήσουν στον περαιτέρω αγώνα. Όταν είδε ότι ούτε το ένα ούτε το άλλο έγινε, έκανε την περίφημη ομιλία στην Πλατεία Ελευθερίας, με την οποία κήρυξε το τέρμα του διαλόγου και τον μακροχρόνιο αγώνα. Οι επίγονοι, δεν ακολούθησαν. Τώρα είναι η ώρα να ξαναθυμηθούμε.
Αλλά όχι να θυμόμαστε αυτά που έκανε ο Μακάριος αρχικά, για να δικαιολογούμε λάθη που δεν σχετίζονται πια με την αρχική τοποθέτηση. Αυτό που πρέπει να λάβουμε κυρίως υπόψη από την πολιτική του Μακαρίου, είναι η τελική τοποθέτηση, ότι, δηλαδή, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με αυτήν τη στρατηγική. Εισήγησή μου, αλλά και του κόμματός μου φυσικά, είναι ότι εμείς οι ίδιοι πρέπει να ζητήσουμε διεθνή διάσκεψη, με τη σωστή συμμετοχή χωρών που μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο και με μόνο θέμα την εξωτερική πτυχή του Κυπριακού: την κατοχή, τον εποικισμό, τις εγγυήσεις, οι οποίες αποτελούν κατάλοιπο αποικιοκρατίας, και φυσικά με στόχο μια λύση η οποία να είναι σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Άρα, το πρώτο είναι η διαδικασία.
Το δεύτερο, είναι η μορφή της λύσης. Όλοι λένε, και συμφωνούν, ότι η βάση της λύσης είναι το κοινό ανακοινωθέν του Εθνικού Συμβουλίου του Σεπτέμβρη του 2009. Να μου επιτραπεί να πω πως αυτό αποτελεί εξαπάτηση του λαού. Συμπίπτει η ακολουθούμενη πολιτική τώρα και η πολιτική που ακολουθείτο με τις πρόνοιες της ομόφωνης απόφασης του Ε.Σ., που μιλούσε για ενότητα χώρου, κράτους, οικονομίας, θεσμών, κατάργηση όλων των αποικιακών εγγυήσεων, αποχώρηση στρατευμάτων και κάθε ξένης στρατιωτικής παρουσίας, διασφάλιση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών ισοτίμως και ομοτίμως για όλον τον πληθυσμό;
Μπορεί να υπάρξει άνθρωπος που να υπερασπισθεί ότι η ακολουθηθείσα και η ακολουθούμενη πολιτική συμπίπτουν; Λένε ότι μιλήσαμε για λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Ακριβώς είναι εκεί που φαίνεται ότι την πάτησαν - στην προσπάθεια να εισαγάγουν έναν όρο. Εμείς πάντοτε λέγαμε ότι δεν είμαστε όμηροι όρων, αλλά δώστε μας το περιεχόμενο. Αν θέλετε ονομάστε την και συνομοσπονδία, εάν είναι μια πραγματικά καλή λύση, θα τη δεχθώ.
Οπότε, στην προσπάθεια να βάλουν τη διζωνική στο παιγνίδι, δέχτηκαν να ορίσουν όλα αυτά τα πράγματα. Είναι καιρός, ωστόσο, να σκεφθούμε και τη λαϊκή κυριαρχία, η οποία πρέπει να είναι το θεμέλιο των στοχεύσεών μας. Προχωρούμε ερήμην λαού, και ο λαός αλλά και οι ίδιες οι ηγεσίες βρίσκονται, από τη μια μέρα στην άλλη, προ τετελεσμένων γεγονότων. Επιχειρείται μια προσπάθεια αποπροσανατολισμού του λαού: Λένε ότι η (οι) πολιτική(οί) είναι βρόμικη (οι), και με ήτα και με όμικρον ιώτα. Υπάρχουν, ναι, βρόμικοι πολιτικοί.
Αλλά, ερωτώ, χωρίς πολιτική υπάρχει δημοκρατία, χωρίς κόμματα υπάρχει δημοκρατία; Και είναι συνυπεύθυνη η ΕΔΕΚ για τις ατασθαλίες άλλων; Είμαστε υπεύθυνοι για τα δικά μας σφάλματα και, αν πρέπει να λογοδοτήσουμε, να λογοδοτήσουμε γι’ αυτά. Αλλά δεν μπορούμε να μοιραζόμαστε ευθύνη με κάποιους οι οποίοι ενέχονται σε άλλης μορφής σφάλματα. Αυτό δημιουργεί μιαν αποπολιτικοποίηση και αποκοπή του λαού από τα κοινά. Και είναι αυτό το οποίο επιδιώκει η οικονομική ελίτ, η οποία μας κυβερνά, που προσπαθεί να κάνει τις κυβερνήσεις υποχείρια του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Είμαστε, όπως έχω πει, σε περίοδο χρηματοκρατίας, που ακολουθεί την περίοδο της αποικιοκρατίας.
Έπρεπε να επιστρέψουμε το έγγραφο Ντάουνερ
Άρα, θεωρείτε αδιέξοδη, ενδεχομένως και επικίνδυνη την επανέναρξη των συνομιλιών μέσα στο προδιαγραφόμενο πλαίσιο;
Εάν προδιαγραφόμενο πλαίσιο είναι η κωδικοποίηση του Αλεξάντερ Ντάουνερ, τότε είμαστε σε χειρότερη μοίρα και από το σχέδιο Ανάν. Πώς δεχθήκαμε να παραλάβουμε αυτό το έγγραφο; Θα έπρεπε να επιστραφεί μετά πολλών επαίνων στον συντάκτη του. Ποιος έδωσε δικαίωμα στον κ. Ντάουνερ να πει ποιες είναι οι συγκλίσεις; Με αυτόν τον τρόπο θα θεωρηθούν ως κεκτημένο της τουρκικής πλευράς όλες οι μονόπλευρες παραχωρήσεις που έχουμε κάνει -κακώς φυσικά- στην προσπάθεια να εξευρεθεί λύση.
Είχατε πει παλαιότερα σε μια συνέντευξή σας ότι, στην πολιτική, ευκαιρίες προσφέρουν συγκεκριμένες στρατηγικές στιγμές. Φρονείτε ότι τώρα βρισκόμαστε ενώπιον μιας τέτοιας στρατηγικής στιγμής;
Ναι. Διότι η επώδυνη στιγμή σε οδηγεί στον γιατρό. Και ο λαός αισθάνεται πόνο, αντιλαμβάνεται τα αδιέξοδα, και τα οικονομικά, τα οποία συνδέονται με τα πολιτικά, και αναζητεί διεξόδους. Και παρά την προσπάθεια, όπως είπα, να ισοπεδώσουν όλες τις πολιτικές ηγεσίες, νομίζω ότι μπορούμε να βρούμε τον δρόμο για να κινητοποιήσουμε τον λαό προς την ορθή κατεύθυνση.
Ορθές οι αλλαγές για το Ε.Σ.
Ήσαστε από την πρώτη στιγμή μέλος του Εθνικού Συμβουλίου. Πώς κρίνετε τις αλλαγές που αποφασίστηκαν για την αναβάθμιση της λειτουργίας του; Φρονείτε πως κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση;
Οι αποφάσεις είναι ορθές. Το ζήτημα είναι η υλοποίηση αυτών. Άλλωστε τη δημιουργία, και την πρόταση για δημιουργία, ομάδων εργασίας την είχαμε κάνει ως ΕΔΕΚ προ πολλού. Δεν έχουμε καμία ένσταση για τη δημιουργία ad hoc επιτροπών και ομάδων εργασίας για το Ε.Σ. Αρκεί, βεβαίως, να εργαστούν προς την ορθή κατεύθυνση. Και στο σημείο αυτό, θα ήθελα να κάνω μια παρατήρηση: Δεν μπορεί αυτές οι ομάδες να υποκαταστήσουν την πολιτική ηγεσία. Γιατί υπάρχει και αυτή η εντύπωση: Ότι, δηλαδή, θα βάλουμε τους εμπειρογνώμονες να λύσουν το Κυπριακό.
Όμως, το Κυπριακό δεν είναι θέμα νομικών σημείων, είναι κατ' εξοχήν πολιτικό θέμα, ίσως το πιο πολιτικό πρόβλημα που υπάρχει αυτήν τη στιγμή στο διεθνές προσκήνιο. Επομένως, οι αποφάσεις είναι πολιτικές. Οι εμπειρογνώμονες σε βοηθούν να λάβεις τις ορθές αποφάσεις. Παραδείγματος χάριν, πού πάει η αραβική άνοιξη, πώς συνδέεται με το Κυπριακό, πού πάνε οι κινητοποιήσεις στην Τουρκία, πώς συνδέονται με το πρόβλημά μας; Πού πάει η νέα στροφή της αμερικανικής πολιτικής προς τους Κούρδους, τους οποίους βλέπει με συμμαχικό φακό;
Πώς αξιοποιούνται, άρα, αυτά τα φαινόμενα; Πώς αξιοποιείται το γεγονός ότι οι επιθέσεις ενάντια στην Ελλάδα και στην Κύπρο από τη χρηματοπιστωτική ελίτ επεκτείνονται και στη νότια Ευρώπη; Τι είδους συμμαχίες μπορούμε να δημιουργήσουμε, για να αποφύγουμε αυτά που δεν αποφύγαμε; Επομένως, είναι χρήσιμο να έχεις εμπειρογνώμονες, οι οποίοι να μελετούν σε βάθος όλα αυτά τα ζητήματα και να δίνουν συμβουλές. Αλλά δεν θα υποκαταστήσουμε σ’ αυτήν τη διαδικασία, την πολιτική ευθύνη.
Κακώς ο Πρόεδρος μετετράπη σε συνομιλητή
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με τον διορισμό διαπραγματευτή, επανέφερε ένα μοντέλο διαχείρισης της διαπραγματευτικής διαδικασίας, που δεν αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένο κατά το παρελθόν. Ποια είναι η δική σας η άποψη;
Κακώς ο Πρόεδρος μετετράπη σε συνομιλητή - επί εποχής Βασιλείου, αν θυμάμαι καλά. Ο Πρόεδρος είναι Πρόεδρος όλων των Κυπρίων, γι’ αυτό κι εγώ διαφώνησα και με τις συμφωνίες κορυφής, διότι δεν μπορεί ο Πρόεδρος να υπογράφει συμφωνίες κορυφής με έναν πολίτη. Μπορεί να τον λάβει υπόψη, γιατί είναι σημαντικός και ηγείται μιας κοινότητας, αυτό ναι, αλλά, όταν είσαι Πρόεδρος όλων, πώς μπορείς να πηγαίνεις στις συνομιλίες και να αντιπροσωπεύεις την ε/κ κοινότητα, και μετά να φεύγεις από τις συνομιλίες και να είσαι πάλι Πρόεδρος ολοκλήρου της Κύπρου; Άρα, ήταν λάθος, και είναι ορθό το γεγονός ότι επανερχόμαστε σε διαπραγματευτή. Μάλιστα, εγώ προτείνω να αναδείξουμε και άλλα στοιχεία που να τεκμαίρουν ότι ο Πρόεδρος είναι υπεράνω των κοινοτικών εντάξεων.
Διαφορετική η αμερικανική πολιτική από τη βρετανική
Πώς αποτιμάτε το αυξανόμενο ενδιαφέρον για το Κυπριακό από πλευράς ΗΠΑ; Είχαμε το τελευταίο διάστημα τις δηλώσεις Κέρι, την επίσκεψη Ρούμπιν στη Λευκωσία, τις συνεχείς επαφές Κένινγκ με την πολιτική ηγεσία, τις δηλώσεις Ομπάμα μόλις προχθές. Διαβλέπετε, ενδεχομένως, μιαν αλλαγή στη στάση της Ουάσιγκτον στο Κυπριακό, αλλά και έναντι της Τουρκίας, το τελευταίο διάστημα;
Οσμή πετρελαίου… Στην περίπτωσή μας και φυσικού αερίου. Ας μην ξεχνάμε ότι όλα στηρίζονται πάνω στο πετρέλαιο. Και αν η Τρόικα έκανε αυτήν την απαράδεκτη ενέργεια του κουρέματος στην Κύπρο, την έκανε με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να ελέγχει τους νεοευρεθέντες πλουτοπαραγωγικούς πόρους της Κύπρου. Ελπίζω να μην υποστούμε τόσο σοβαρά τραύματα, ώστε να απολέσουμε την κυριαρχία επί των εθνικών πόρων.
Πάντα έλεγα ότι υπήρχε μια διαφορά μεταξύ της αμερικανικής και της αγγλικής πολιτικής. Η αμερικανική πολιτική, παρ’ όλον ότι διαφωνώ με όλες τις επεμβάσεις που έχουν κάνει οι ΗΠΑ υπό το δόγμα Μπους του πρεσβυτέρου, ότι πρέπει να είναι, τρόπον τινά, το λυκόσκυλο που οφείλει να επιστατεί σε ολόκληρο τον κόσμο -ποιος τους διόρισε άλλωστε-, είναι ευρύτερη σε σχέση με αυτήν της Μεγ. Βρετανίας. Είναι χρήσιμο να αντιληφθούμε ότι οιαδήποτε λύση του Κυπριακού δεν συγκρούεται με τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Ούτε η Ένωση, λ.χ., ούτε η διπλή ένωση, εάν τη δεχθούν, βεβαίως, οι ενδιαφερόμενοι.
Γιατί, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν ειδικά συμφέροντα. Επομένως, εάν τυχόν δεν θέλουν να αλλάξουν τις σχέσεις της με την περιοχή, έστω κι αν έχουν με την Τουρκία μια πιο αναβαθμισμένη σχέση σε σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο, παραμένει αυτό το στοιχείο που προανέφερα, της μη ύπαρξης, δηλαδή, ειδικών αμερικανικών συμφερόντων, σε αντίθεση με τα βρετανικά, που είναι ειδικού ενδιαφέροντος. Η οποία Μεγ. Βρετανία θέλει ανωμαλία στην Κύπρο μεταξύ των δύο κοινοτήτων, ώστε, δι’ αυτής, να μπορεί να δικαιολογεί την κυρίαρχη πολιτικοστρατιωτική παρουσία της. Άρα, πάντα πίστευα και πιστεύω ότι υπάρχουν δυνατότητες διαφοροποίησης της αμερικανικής πολιτικής, χωρίς, βεβαίως, να τρέφουμε αυταπάτες. Διότι είδαμε τι έκαναν στη Γιουγκοσλαβία, το Αφγανιστάν και αλλού.
Να αξιοποιήσουμε τη σύμπτωση συμφερόντων
Η ανακάλυψη των υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ αναβάθμισε τη στρατηγική αλλά και την ενεργειακή σημασία της Κύπρου. Πώς αντικρίζετε τη σημερινή στρατηγική σύγκλιση με το Ισραήλ, λόγω των κοινών ενεργειακών συμφερόντων;
Το αποδιδόμενον εις τον Λυσσαρίδη, αλλά το ουσιαστικό περιεχόμενο του οποίου, φυσικά, ανήκει στον Θουκυδίδη, τον οποίο ταπεινά εισήγαγα στην πολιτική, δηλαδή τα εμπλεκόμενα συμφέροντα, έχει την ισχύ του εδώ. Αν υπάρχει κάποια σύμπτωση συμφερόντων, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί για την ασφάλεια των γεωτρήσεων, ή για οτιδήποτε άλλο, καλώς. Αλλά, να μην ξεχνάμε ότι τα εμπλεκόμενα συμφέροντα διαρκώς αλλάζουν.
Θα ήταν σφάλμα να μην αξιοποιηθούν, αλλά θα ήταν επίσης σφάλμα, και ίσως μεγαλύτερο, αυτό να οδηγήσει σε παραμέληση των σχέσεών μας με την περιοχή, με τους Άραβες, ή σε σχέση με θέματα αρχών, όπως το Παλαιστινιακό, διότι τότε θα βρούμε έναν ολόκληρο κόσμο που θα είναι έτοιμος να αναγνωρίσει χωριστά κρατίδια κ.τ.λ. Άρα, η αξιοποίηση των εμπλεκομένων συμφερόντων είναι ορθή τακτική, αλλά με μέτρο, με σωφροσύνη, και χωρίς διαφοροποίηση των παραδοσιακών σχέσεών μας με άλλες χώρες της περιοχής. Και δεν θα πρέπει να αγνοούμε και τον ρωσικό παράγοντα, και τη σημασία της στρατηγικής σχέσης με τη Μόσχα.
Ήταν λάθος, κατά τη γνώμη μου, το ότι δεν στραφήκαμε προς τη Ρωσία, επιχειρώντας να εμπλέξουμε την εξυπηρέτηση των ρωσικών συμφερόντων με τα δικά μας. Θα έπρεπε να καταστήσουμε σαφές πως είμαστε πρόθυμοι να εμπλακούμε μαζί σας και οικονομικά, αλλά και για όσον αφορά την επιθυμία σας να έχετε μια μόνιμη και ασφαλή παρουσία στη Μεσόγειο. Δεν το πράξαμε.
Εθνική κυριαρχία επί των φυσικών πόρων
Πόσο ανησυχητικές είναι οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις αξιωματούχων της διεθνούς κοινότητας, της Ε.Ε. συμπεριλαμβανομένης, που επιχειρούν να διασυνδέσουν τις διεργασίες επανεκκίνησης του Κυπριακού με το φυσικό αέριο και την οικονομική κρίση;
Είναι διασυνδεδεμένα, και θέλω να είναι συνδεδεμένα, αλλά με την κυριαρχία τη δική μας και όχι την κυριαρχία ξένων. Δηλαδή, το γεγονός ότι βρήκαμε το Φ.Α., αντί να λειτουργεί εις βάρος μας, όπως γίνεται τώρα -διότι, λόγω του Φ.Α., η Τρόικα μας επέβαλε αυτά που μας επέβαλε- να λειτουργήσει υπέρ μας, πείθοντας ή αναγκάζοντας τον διεθνή παράγοντα να αντιληφθεί, ότι δεν πρόκειται να μας επηρεάσει η απόπειρα αποδέσμευσης της κυπριακής κυριαρχίας επί των φυσικών πόρων της Κύπρου. Θέλουμε συνεργάτες, θέλουμε εταίρους, οπωσδήποτε. Θέλουμε όσο γίνεται περισσότερες συμμαχίες και την εμπλοκή όσο γίνεται περισσότερων εταιρειών, από μεγάλες αλλά και μικρές χώρες, στη συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, διότι μόνοι μας δεν μπορούμε να το κάνουμε.
Έτσι δημιουργούνται καλύτερες συνθήκες ασφάλειας, εάν έχεις ένα ευρύ πλέγμα συνεργασίας στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Λέω, λοιπόν, να μη διστάσουμε, όταν τελειώσουν οι επιβεβαιωτικές έρευνες, να αξιοποιήσουμε ακόμα και προκαταβολικά την ύπαρξη των υδρογονανθράκων, για να ξεπληρώσουμε τα δυσχερή δάνεια που έχουμε αναλάβει, προκειμένου να διασφαλίσουμε την εθνική μας ανεξαρτησία.
Άρα επανερχόμαστε στην ευνοϊκή στρατηγική στιγμή που είχατε επισημάνει προηγουμένως…
Ασφαλώς…
Απουσιάσαμε από τις ζυμώσεις στην περιοχή μας
Κάνατε αναφορά στην εμπλοκή της Ρωσίας, καθώς και στη σημασία της στρατηγικής σχέσης με τη Μόσχα, και θέλω να σας ρωτήσω το εξής: Διαφαίνεται ότι η ηγεμονική στρατηγική της Τουρκίας στην περιοχή, που βασίζεται στο δόγμα Νταβούτογλου περί μηδενικού κόστους, καταρρέει, λόγω της αποτυχίας σύζευξης ετερόκλητων και συγκρουόμενων στρατηγικών συμφερόντων στην περιοχή μας. Εμείς, πώς μπορούμε, κατά τη γνώμη σας, να κάνουμε αυτήν τη σύζευξη;
Απουσιάσαμε ολωσδιόλου από τις ζυμώσεις της Μέσης Ανατολής. Είναι η περιοχή μας, είμαστε η δύναμη την οποία εμπιστεύονται περισσότερο όλοι. Και μας εμπιστεύονται, γιατί είμαστε μικρή δύναμη…
Θεωρείτε, δηλαδή, ότι η αδυναμία μας αυτή μετατρέπεται σε δύναμη...
Ασφαλώς… Το πρόβλημα είναι ότι δεν ενεπλάκημεν επαρκώς. Σύμφωνα με το δόγμα Νταβούτογλου, οι μουσουλμανικές κοινότητες του πρώην αυτοκρατορικού οθωμανικού χώρου, πρέπει να τεθούν υπό την υψηλή προστασία της Τουρκίας, η οποία θα μετατραπεί σε ένα είδος κηδεμόνα. Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, έφερε την Τουρκία σε σύγκρουση με την Αίγυπτο, καθώς, ενώ αρχικά οι Άραβες έκαναν διαδηλώσεις με τις φωτογραφίες του Ερντογάν, αντιλήφθηκαν ότι εδώ πρόκειται περί επαναφοράς νεο-αυτοκρατορικών σχέσεων και επομένως υποχώρησε. Και στη Λιβύη, επίσης, έσπευσε ποικιλοτρόπως η Τουρκία, και με προσφορά ιατρικής βοήθειας και άλλως πως.
Εμείς, όμως, τι κάναμε; Πώς ενεπλάκημεν -με προσοχή, εννοείται- διότι δεν γνωρίζουμε την έκβαση της αραβικής άνοιξης ακόμα. Γιατί η εξέγερση στις χώρες του αραβικού κόσμου δεν έχει ακόμη τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ωστόσο, η αραβική άνοιξη πρόσφερε ένα μάθημα: Έμαθαν οι αραβικοί λαοί, ότι με κινητοποιήσεις μπορούν να μετατρέψουν καταστάσεις. Αυτό το μάθημα δεν ξεχνιέται. Άρα, εμείς πρέπει να δούμε με ποιον τρόπο εμπλεκόμεθα με εκείνες τις δυνάμεις του αραβικού κόσμου, και όχι μόνον, οι οποίες είναι δυνάμεις πράγματι δημοκρατικές, και μπορούμε να συνεργαστούμε.
