Αν κάποιος θελήσει να κατανοήσει τι πραγματικά είναι η τέχνη της
πολιτικής, οφείλει να σταθμίσει τα παρακάτω συμπεράσματα και να τα
συνθέσει σε μια ενιαία στάση θεωρητικο-εμπειρικής εφαρμογής. Το χρέος
της πολιτικής να παράγει συνθήκες ευδαιμονίας για τους πολίτες, σύμφωνα
με τον Αριστοτέλη.Την άσκηση της πολιτικής μέσα από την προσωπική στάση, όπως αυτή
αναδεικνύεται από τον Μέγα Αλέξανδρο αλλά και αναφέρεται ως διδαχή και
από τον Sun Tzu. Την ανάδειξη μιας στάσης που να εμπεριέχει στοιχεία
συμπεριφοράς της αλεπούς αλλά και του λιονταριού, σύμφωνα με τη
μακιαβελική προτροπή. Aν όλα αυτά προσεγγιστούν και αναλυθούν μέσα από
πλείστα ιστορικά παραδείγματα, με τελευταίο σταθμό τα γεγονότα στο πάρκο
Γκεζί της Κωνσταντινούπολης, τότε θα καταστεί προφανές αυτό που συχνά
πυκνά οι κεντρικοί πρωταγωνιστές της πολιτικής διεργασίας, δηλαδή οι
ίδιοι οι πολιτικοί, ξεχνούν. Οτι, δηλαδή, η τέχνη της πολιτικής
στηρίζεται σε μια διαρκή συνθήκη αλληλεπίδρασης μεταξύ αυτών και της
κοινωνίας.
Τι σημαίνει αυτό; Οτι δεν είναι δυνατόν οι πολιτικές αποφάσεις που κάποιος λαμβάνει να τοποθετούν απέναντί τους την πλειοψηφία του λαού. Ασφαλώς και ο πολιτικός πρέπει να είναι χρήσιμος για το κοινό καλό, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι ορθολογική επιλογή να ακολουθεί το μοντέλο διακυβέρνησης του Ιβάν του Τρομερού. Η πολιτική πρέπει να στοχεύει να κάνει τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη. Αντιθέτως με ό,τι πραγματεύονται διάφορα πατερναλιστικά πολιτικά συστήματα με ατροφικές ή ολιστικά απούσες φιλελεύθερες δομές και αντιλήψεις, η πολιτική δεν έχει ως σκοπό να νουθετήσει ή να βελτιώσει τον πολίτη. Ο ρόλος αυτός ανατίθεται στην οικογένεια, στα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Αλίμονο εάν η πολιτική και ο πολιτικός πέσουν στην παγίδα της συνολικής αναμόρφωσης της κοινωνίας, ακολουθώντας το υποκειμενικό ιδεολογικό πρότυπο ή ιδέες που κατατρέχουν τη σκέψη της εκάστοτε πολιτικής ελίτ, αλλά αποτυγχάνουν να βρουν διευρυμένα πλειοψηφικά ερείσματα στον πυρήνα της κοινωνίας.
Ποιο το λάθος του Τούρκου πρωθυπουργού, που ακόμα και τώρα το ακολουθεί; Οτι εμμένει στην απόφασή του για απαλλοτρίωση του πάρκου. Επιμένει σε μια θέση που στην ουσία υποβαθμίζει την καθημερινότητα των πολιτών και «τσιμεντοποιεί» περαιτέρω την πάλαι ποτέ αστική συνοικία του Πέρα. Στη θέση του πάρκου θα ανεγερθεί εμπορικό κέντρο! Γιατί εμμένει ο Ερντογάν στη θέση του; Προφανώς γιατί κάποιος σύμβουλος του ψιθύρισε στο αυτί ότι, αν υποχωρήσει τώρα, θα δείξει αδυναμία. Οπότε ο ίδιος επιλέγει να υποστηρίξει μια απόφαση που έρχεται σε αντίθεση με το κοινό αίσθημα. Μηδέν από μηδέν, μηδέν ήμ αλλιώς, ούτε αλεπού ούτε λιοντάρι. Μάλλον κάτι σε παγόνι, που αποτελεί και το αρχέτυπο του νάρκισσου!
Το σφάλμα αυτό είναι αρκετά συχνό σε πολλούς πολιτικούς και στο εσωτερικό του δυτικού κόσμου, όπου το φιλελεύθερο παράδειγμα είναι κυρίαρχο, κατά το μάλλον ή ήττον. Αρχικά υποδηλώνει έλλειμμα σφαιρικής ενημέρωσης περί της κοινής γνώμης. Στη συνέχεια αναδεικνύει τη λογική του αλάνθαστου, μια προσέγγιση που βλέπει τον λαό ως «άτακτα παιδιά» που δεν αντιλαμβάνονται το συμφέρον τους, με αποτέλεσμα ο πολιτικός να αναγκάζεται να τους «συμμορφώνει» διαρκώς, μην αποδεχόμενος κριτική στις αποφάσεις του.
Αγαπημένη έκφραση των θιασωτών της πολιτικής αυτής συμπεριφοράς είναι η ιστορική φράση του Ουίνστον Τσόρτσιλ «δεν έχω να προσφέρω τίποτε άλλο παρά αίμα, κόπο, δάκρυα και ιδρώτα». Προφανώς ξεχνούν όμως ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός στο τέλος έδωσε στον λαό του τη νίκη απέναντι στους ναζί. Αν αποτύγχανε, αν οι θυσίες των συμπατριωτών του ξοδεύονταν στη δίνη των καιρών, αν οι Βρετανοί νεαροί στρατιώτες σκοτώνονταν μάταια στα πολεμικά μέτωπα, τότε ο Τσόρτσιλ δεν θα διέφερε σε τίποτε από τόσους και τόσους πολιτικούς - ναρκισσιστές που ανέλαβαν να «σώσουν» έναν λαό και το μόνο που κατάφεραν είναι να προκαλέσουν το αιώνιο ανάθεμα της Ιστορίας.
Σπύρος Ν. Λίτσας
Τι σημαίνει αυτό; Οτι δεν είναι δυνατόν οι πολιτικές αποφάσεις που κάποιος λαμβάνει να τοποθετούν απέναντί τους την πλειοψηφία του λαού. Ασφαλώς και ο πολιτικός πρέπει να είναι χρήσιμος για το κοινό καλό, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι ορθολογική επιλογή να ακολουθεί το μοντέλο διακυβέρνησης του Ιβάν του Τρομερού. Η πολιτική πρέπει να στοχεύει να κάνει τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη. Αντιθέτως με ό,τι πραγματεύονται διάφορα πατερναλιστικά πολιτικά συστήματα με ατροφικές ή ολιστικά απούσες φιλελεύθερες δομές και αντιλήψεις, η πολιτική δεν έχει ως σκοπό να νουθετήσει ή να βελτιώσει τον πολίτη. Ο ρόλος αυτός ανατίθεται στην οικογένεια, στα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Αλίμονο εάν η πολιτική και ο πολιτικός πέσουν στην παγίδα της συνολικής αναμόρφωσης της κοινωνίας, ακολουθώντας το υποκειμενικό ιδεολογικό πρότυπο ή ιδέες που κατατρέχουν τη σκέψη της εκάστοτε πολιτικής ελίτ, αλλά αποτυγχάνουν να βρουν διευρυμένα πλειοψηφικά ερείσματα στον πυρήνα της κοινωνίας.
Ποιο το λάθος του Τούρκου πρωθυπουργού, που ακόμα και τώρα το ακολουθεί; Οτι εμμένει στην απόφασή του για απαλλοτρίωση του πάρκου. Επιμένει σε μια θέση που στην ουσία υποβαθμίζει την καθημερινότητα των πολιτών και «τσιμεντοποιεί» περαιτέρω την πάλαι ποτέ αστική συνοικία του Πέρα. Στη θέση του πάρκου θα ανεγερθεί εμπορικό κέντρο! Γιατί εμμένει ο Ερντογάν στη θέση του; Προφανώς γιατί κάποιος σύμβουλος του ψιθύρισε στο αυτί ότι, αν υποχωρήσει τώρα, θα δείξει αδυναμία. Οπότε ο ίδιος επιλέγει να υποστηρίξει μια απόφαση που έρχεται σε αντίθεση με το κοινό αίσθημα. Μηδέν από μηδέν, μηδέν ήμ αλλιώς, ούτε αλεπού ούτε λιοντάρι. Μάλλον κάτι σε παγόνι, που αποτελεί και το αρχέτυπο του νάρκισσου!
Το σφάλμα αυτό είναι αρκετά συχνό σε πολλούς πολιτικούς και στο εσωτερικό του δυτικού κόσμου, όπου το φιλελεύθερο παράδειγμα είναι κυρίαρχο, κατά το μάλλον ή ήττον. Αρχικά υποδηλώνει έλλειμμα σφαιρικής ενημέρωσης περί της κοινής γνώμης. Στη συνέχεια αναδεικνύει τη λογική του αλάνθαστου, μια προσέγγιση που βλέπει τον λαό ως «άτακτα παιδιά» που δεν αντιλαμβάνονται το συμφέρον τους, με αποτέλεσμα ο πολιτικός να αναγκάζεται να τους «συμμορφώνει» διαρκώς, μην αποδεχόμενος κριτική στις αποφάσεις του.
Αγαπημένη έκφραση των θιασωτών της πολιτικής αυτής συμπεριφοράς είναι η ιστορική φράση του Ουίνστον Τσόρτσιλ «δεν έχω να προσφέρω τίποτε άλλο παρά αίμα, κόπο, δάκρυα και ιδρώτα». Προφανώς ξεχνούν όμως ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός στο τέλος έδωσε στον λαό του τη νίκη απέναντι στους ναζί. Αν αποτύγχανε, αν οι θυσίες των συμπατριωτών του ξοδεύονταν στη δίνη των καιρών, αν οι Βρετανοί νεαροί στρατιώτες σκοτώνονταν μάταια στα πολεμικά μέτωπα, τότε ο Τσόρτσιλ δεν θα διέφερε σε τίποτε από τόσους και τόσους πολιτικούς - ναρκισσιστές που ανέλαβαν να «σώσουν» έναν λαό και το μόνο που κατάφεραν είναι να προκαλέσουν το αιώνιο ανάθεμα της Ιστορίας.
Σπύρος Ν. Λίτσας