[ΑΝΑΛΥΣΗ] Τουρκία: Πάσχει από στρατηγική δύσπνοια

Η σκληρή γλώσσα των ΗΠΑ προς Ερντογάν ισχύει και για τον σημερινό πρωθυπουργό της Τουρκίας και τον όποιο διάδοχό του: μακριά από τη Μέση Ανατολή.Στις αρχές της δεκαετίας του '50 ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ατσεσον -γνωστός σε εμάς από το σχέδιο Ατσεσον για την Κύπρο που συνέταξε το 1964- αναφερόμενος στη Βρετανία είχε πει ότι είναι μια χώρα που έχασε μια αυτοκρατορία και ψάχνει έναν ρόλο.Σήμερα, όποια και αν είναι η τροπή των εξελίξεων μετά την επιστροφή του Ερντογάν στο εσωτερικό μέτωπο, αναδίπλωση και εκτόνωση η όξυνση και φυγή προς τα εμπρός, ο ανατολικός μας γείτονας με η χωρίς τον Ερντογάν πάσχει από στρατηγική δύσπνοια, καθώς αντί του στρατηγικού βάθους του υπερφιλόδοξου Νταβούτογλου φαίνεται να έχει προσαράξει σε στρατηγικό αβαθές:

• Πρώτον, τόσο το μήνυμα-τελεσίγραφο της Ουάσιγκτον όσο και η ανάγκη του Ερντογάν να επικεντρωθεί στο εσωτερικό μέτωπο μπορούμε να πούμε ότι έχουν ήδη τερματίσει την περίοδο του τουρκικού ακτιβισμού στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
  
• Δεύτερον, η κρίση στην Ευρωζώνη και την ΕΕ έχουν ακυρώσει στην πράξη κάθε σοβαρή ευρωπαϊκή ενταξιακή προοπτική. Ουδείς θα αναλάβει το κόστος να δώσει τη χαριστική βολή στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα σέρνονται.
  
• Τρίτον, όπως ήδη έχει διαπιστωθεί από την εποχή της σύγκρουσης Ρωσίας - Γεωργίας το καλοκαίρι του 2008, δεν υπάρχει ρόλος και περιθώριο ελιγμών για την Αγκυρα στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία. Αν μάλιστα η ζητούμενη σύγκλιση Ουάσιγκτον - Μόσχας για τη Συρία εξελιχθεί σε συνολική προσέγγιση, τότε εκ των πραγμάτων θα υποτιμηθεί και ο ρόλος της Τουρκίας ως εναλλακτικής όδευσης δικτύων μεταφοράς ανταγωνιστικών προς τα ρωσικά συμφέροντα.
  
• Τέταρτον, δεν υπάρχει περίπτωση επιστροφής στο παρελθόν, ανάκτησης δηλαδή του ρόλου του προνομιακού συμμάχου των ΗΠΑ και του Ισραήλ ούτε με τον Ερντογάν, ούτε με το όποιο διάδοχο κυβερνητικό σχήμα. Η Τουρκία από εδώ και στο εξής θα είναι μια σύνθεση στην καλύτερη περίπτωση λειτουργική, στη χειρότερη συγκρουσιακή όλων των συνιστωσών της κοινωνίας, της κοσμικής, της ήπιας ισλαμικής σουνιτικής, της συντηρητικής σουνιτικής, της αλεβιδικής, της κουρδικής.

Τι προκύπτει από τα παραπάνω: μια μεγάλη σε έκταση και σε πληθυσμό χώρα, μια ραγδαία αναπτυσσόμενη οικονομία μέλος του G20 χωρίς προσδιορισμένο και αναγνωρισμένο περιφερειακό γεωπολιτικό ρόλο, μια επικίνδυνη κατάσταση πραγμάτων κυρίως για τους γείτονες της Αγκυρας και κυρίως για την Ελλάδα.Ο προσανατολισμός προς Ανατολάς, που επεχείρησαν να δώσουν στις στρατηγικές στοχεύσεις της Αγκυρας πρώτος ο Οζάλ και στη συνέχεια οι Ερντογάν - Νταβούτογλου, ήταν ευεργετικός για την Αθήνα. Τερμάτιζε μια εποχή όπου το πεδίο γεωπολιτικών φιλοδοξιών της Τουρκίας ήταν η Ατλαντική Συμμαχία και όπου η γεωγραφική γειτνίαση της χώρας μας καταγραφόταν ως παράγων υποτίμησης η και ανταγωνισμού των γεωπολιτικών πλεονεκτημάτων της Αγκυρας.
Τέλος, είναι σαφές ότι την εποχή της παγκοσμιοποίησης και των ραγδαίων ανατροπών, η χώρα δεν μπορεί ούτε καν να επιστρέψει στην εθελούσια απομόνωση του Μεσοπολέμου, την οποία επέλεξε τότε συνειδητά ο Κεμάλ, για να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις του.Ως μόνη ρεαλιστική προοπτική φαντάζει μια Μέση Γραμμή Πλεύσης ανάμεσα στο Στρατηγικό Βάθος του Νταβούτογλου και τα σκληρά μηνύματα των Κέρi και Μπάιντεν.Δύσκολο διττό ζητούμενο η ρεαλιστική εξισορρόπηση στο εσωτερικό και ταυτόχρονα μια παρουσία στη Μέση Ανατολή που να καλύπτει ζωτικά συμφέροντα της Αγκυρας χωρίς να ενοχλεί την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ.
Γιώργος Καπόπουλος
kapopoulos@pegasus.gr