Η ωρίμανση των ανατρεπτικών μεταβλητών της Αραβικής Ανοιξης
οδηγεί στο άνοιγμα ενός νέου κύκλου βιαιότερων εξελίξεων στην οντολογική
φυσιογνωμία του αραβικού υποσυστήματος.Για παράδειγμα, το παρεμποδιστικό χτύπημα (preventive strike) που επέφερε το Ισραήλ στη Χεζμπολάχ με την αεροπορική επιδρομή εναντίον συριακών στόχων αναδεικνύει το πολυεπίπεδο φάσμα εμπλοκής μεγάλου αριθμού παραγόντων σε μια στρατιωτική και θρησκευτικοπολιτική διελκυστίνδα, που στον πυρήνα της δεν διακυβεύεται απλώς η τύχη του καθεστώτος Ασαντ, αλλά αποκρυσταλλώνεται με τον πλέον εμφατικό τρόπο, ίσως από την εποχή της μάχης στην Καρμπάλα το 680 μ.Χ., η εκ των βάθρων σύγκρουση Σιιτών και Σουνιτών και η επόμενη ημέρα της Μέσης Ανατολής και της ανατολικής Μεσογείου.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά, με κυριότερα αυτά της εξελικτικής διαδικασίας της κρίσης. Μπορεί η Συρία να απαντήσει στρατιωτικά στο Ισραήλ; Η απάντηση είναι αρνητική, τουλάχιστον με άμεσο τρόπο. Στην παρούσα φάση το συριακό καθεστώς επιδιώκει να επιβιώσει αφού πλέον και η Ρωσία κρατά τις αποστάσεις της από το καθεστώς Ασαντ, ενώ, αν διαβάσει κάποιος προσεκτικά και τη δήλωση του Ιράν, θα διαπιστώσει ότι η μοναξιά του αλαουιτικού καθεστώτος διευρύνεται ημέρα με την ημέρα. Η μη δυνατότητα όμως της Συρίας να προβεί σε πλήγμα ανταπόδοσης δεν σημαίνει ότι η Χεζμπολάχ δεν θα επιδιώξει να πλήξει το Ισραήλ από τις βάσεις της στον Λίβανο. Γεγονός που αναδεικνύει τόσο τη ρευστότητα των στρατηγικών δεδομένων όσο και το ratio πίσω από το ισραηλινό παρεμποδιστικό πλήγμα, που άνοιξε νέο κύκλο συζητήσεων μεταξύ αυτών που προσεγγίζουν τη διεθνή πολιτική ως προέκταση του διεθνούς δικαίου και των ιδεαλιστικών τους χιμαιρικών αναζητήσεων και αυτών που βλέπουν το διεθνές παίγνιο ως μια ρεαλιστική αποτύπωση των αναγκαιοτήτων που επιβάλει ο στόχος της επιβίωσης για το κάθε κράτος το οποίο μετέχει στον διεθνή ανταγωνισμό.
Επιθυμεί το Ισραήλ να εμπλακεί ουσιαστικά στη συριακή κρίση; Η απάντηση είναι ξανά αρνητική. Το να υποστηρίζει κάποιος ότι το Ισραήλ επιδιώκει με τη στάση του να βοηθήσει τη σουνιτική πλευρά είναι -αν μη τι άλλο- αφελές. Γι’ αυτό ακριβώς και επελέγη το παρεμποδιστικό χτύπημα περιορισμένου εύρους, ώστε να πληγεί το οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ. Η στρατηγική κουλτούρα του Ισραήλ προκρίνει τη χρήση παρεμποδιστικών πληγμάτων, όπως, για παράδειγμα, οι βομβαρδισμοί στον ιρακινό πυρηνικό αντιδραστήρα Οσιράκ το 1981, με την «Επιχείρηση Βαβυλών», που ως βασικό στόχο έχουν την αντιμετώπιση μακροσκοπικών απειλών δίχως να οδηγείται η κρίση σε ευρεία κλιμάκωση πολεμικής εμπλοκής.
Θα μπορέσει η Τουρκία να μείνει εκτός της κρίσης; Οχι, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το δόγμα της «Εξυπνης Αμυνας», που πλέον διέπει καταλυτικά τον στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ, η Αγκυρα θα κληθεί να αναλάβει το κύριο βάρος των τελικών επιχειρήσεων εναντίον του καθεστώτος Ασαντ. Τι σημαίνει αυτό; Μια αναβαθμισμένη σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας στο πλαίσιο της λειτουργίας του ΝΑΤΟ. Από την άλλη, όμως, η συριακή κρίση δεν είναι σίγουρο ότι θα λειτουργήσει ως καταλύτης αύξησης της τουρκικής ισχύος. Ενδιαφέρον θα έχει να διαπιστώσουμε τις αντοχές της τουρκικής κοινωνίας στην περίπτωση που η εμπλοκή της Τουρκίας στη συριακή κρίση ξεπεράσει το «ανεκτό μικρο-διάστημα» και εξελιχθεί σε μια μεσο-μάκρο σχέση παρεμβατικού χαρακτήρα, ιδίως τώρα που το κεμαλικό βαθύ κράτος ουσιαστικά δεν υφίσταται πλέον. Τέλος, η πολιτική της Σαουδικής Αραβίας δεν θα πρέπει να θεωρείται εύκολα αναγνώσιμη, ιδίως αν η Αγκυρα επιδιώξει να τοποθετήσει το Ριάντ στο περιθώριο των εξελίξεων και να αμβλύνει τον κοινωνικοπολιτικό επηρεασμό που ο οίκος των Σαούντ ασκεί στις σουνιτικές πλειοψηφίες της Μέσης Ανατολής και της Β. Αφρικής.
Στο καμίνι του δεύτερου κύκλου της Αραβικής Ανοιξης το Ισλάμ καλείται να αναψηλαφήσει το φάσμα των ετεροτήτων του και η Δύση το εύρος των επιλογών της απέναντι σε μια ενδογενή ισλαμική κρίση που έχει όλα τα συστατικά στοιχεία ώστε να εξελιχθεί σε μια στρατηγική μαύρη τρύπα του διεθνοπολιτικού στερεώματος.
Σπύρος Λίτσας
