Πρωταγωνίστρια των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης
Ανατολής αλλά και της Μεσογείου, η Τουρκία δρα στο παρασκήνιο αλλά και
στο προσκήνιο σε μια κρίσιμη συγκυρία. Με τον πόλεμο στη Συρία να
μαίνεται αλλά και τον οικονομικό πόλεμο να λυγίζει την Κύπρο, η γείτονα
βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση εκμεταλλευόμενη τις εξελίξεις σε
διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο. Και αυτό, ενώ προσπαθεί να
«σφραγίσει στο μπουκάλι» το φλέγον ζήτημα του Κουρδικού κερδίζοντας,
τουλάχιστον για την ώρα, χρόνο και χρήμα στη μάχη με το PΚΚ.
Διαπραγματεύσεις με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν δεν υπήρξαν,
τουλάχιστον όχι δημόσια.
Υπήρξαν, όμως, οι επαφές -κανείς ποτέ δεν θα μάθει τις συνθήκες- με τον φυλακισμένο ηγέτη των ανταρτών Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος έδωσε και την εντολή να τερματιστεί ο ένοπλος αγώνας για αυτονομία, που συνεχιζόταν επί δεκαετίες. «Από την 21η Μαρτίου και στο εξής εμείς ως κίνημα, ως το PKK ... επισήμως και ξεκάθαρα κηρύσσουμε κατάπαυση του πυρός» αναφέρει ο διοικητής των ανταρτών Μουράτ Καραγιλάν σε βιντεοσκοπημένη ομιλία του που αναρτήθηκε από τον ιστότοπο Firat News. Ομως ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι θα αποσύρει τους μαχητές του μόνο όταν δει συγκεκριμένα μέτρα από την Αγκυρα μετά την κατάπαυση του πυρός. Ο Οτσαλάν, ο οποίος κρατείται στο Ιμραλί μετά την καταδίκη του για προδοσία το 1999, κάλεσε το PKK στις 21 Μαρτίου, ανήμερα του κουρδικού Νέου Ετους, να παύσουν το πυρ και να αποσυρθούν από την Τουρκία. «Η υγεία μου είναι σε καλή κατάσταση, αλλά γερνάω. Θέλω να δω ειρήνη προτού πεθάνω» φέρεται να δήλωσε ο κρατούμενος ηγέτης του PKK, σύμφωνα με την εφημερίδα «Milliyet». Το χρονοδιάγραμμα για τον τερματισμό της σύγκρουσης προβλέπει σταδιακή αποχώρηση πολλών χιλιάδων Κούρδων ενόπλων από την Τουρκία μετά την έκκληση για εκεχειρία και, σύμφωνα με τη «Yeni Safak», η αποχώρηση θα αρχίσει μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση αναμένεται να προωθήσει μεταρρυθμίσεις, με τις οποίες θα διευρύνονται τα δικαιώματα της κουρδικής μειονότητας που αριθμεί περίπου 15.000.000 από τον συνολικό πληθυσμό των 76.000.000 της χώρας.
Ομως τι σηματοδοτεί η επόμενη μέρα; Η διαδικασία για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στο κουρδικό ζήτημα της Τουρκίας θα είναι μια επώδυνη διαδικασία. Στα 29 χρόνια που διήρκεσε ο «βρόμικος πόλεμος» έχουν υπάρξει ήδη τέσσερις ανακωχές, αρκετές διαπραγματευτικές προσπάθειες και ένα «κουρδικό άνοιγμα» του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την άνοιξη του 2009. Κάποιοι, όπως καθηγητής Αχμέτ Ινσέλ, ιδρυτής του περιοδικού «Birikim», θεωρούν -μιλώντας στη «Liberation»- ότι αυτήν τη φορά οι ειρηνευτικές προοπτικές φαίνεται να είναι ρεαλιστικές, γιατί «υπάρχει μια συμβολική ρήξη, που φαίνεται από το γεγονός ότι ο ηγέτης του ΡΚΚ τίθεται στο κέντρο των διαπραγματεύσεων». Αλλοι, πάλι, όπως η 44χρονη Κούρδη ποιήτρια και συγγραφέας Μπεγιάν Ματούρ, πιστεύουν βαθιά ότι οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία θα οδηγήσουν σε αδιέξοδο. Και αυτό γιατί η διαπραγμάτευση δεν θα ικανοποιήσει τη φλέγουσα ανάγκη των Κούρδων για πολιτική αυτοδιάθεση. Το όνειρο του Οτσαλάν δεν μπορεί να βγει αληθινό.
Οπως γράφει ο Μαρκ Σεμό στη «Liberation», ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού αναγνωρίζει ότι ο χαρισματικός πρωθυπουργός και o Κούρδος ηγέτης είναι σήμερα οι μόνοι πολιτικοί στην Τουρκία που διαθέτουν ένα όραμα. «Το μοναδικό πρόβλημα είναι ότι κανείς από τους δύο δεν είναι πραγματικά δημοκράτης» λέει ο Σολί Οζέλ, ειδικός διεθνών θεμάτων και αρθρογράφος στην καθημερινή εφημερίδα «HaberTurk». Αυτό το ειρηνευτικό στοίχημα, όπου και οι δύο πλευρές «παίζουν τα ρέστα τους», στηρίζεται σε μια συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. «Πριν από 30 χρόνια, ο Οτσαλάν και το ΡΚΚ πίστευαν ότι μπορούσαν να κερδίσουν την ανεξαρτησία με τα όπλα» τονίζει ο Ινσέλ. «Παρ' όλο όμως που το κουρδικό ζήτημα απέκτησε κεντρική θέση στην τουρκική πολιτική ατζέντα, έγινε σαφές με την πάροδο των ετών ότι η νίκη των Κούρδων είναι εξίσου αδύνατη με τη συντριβή του αντάρτικου από την Αγκυρα».
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, βλέπει καθαρά τα νέα περιφερειακά δεδομένα. Στο βόρειο Ιράκ, η περιφερειακή κυβέρνηση του Μασούντ Μπαρζανί καλλιεργεί όλο και πιο ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με την Τουρκία, από την οποία σκοπεύει άλλωστε να διοχετεύσει το πετρέλαιο της περιοχής προς τις άλλες αγορές. Σε μια Συρία που βυθίζεται στο χάος, οι Κούρδοι διεκδικούν και εκεί την αυτονομία τους στις περιοχές όπου αποτελούν την πλειονότητα. Αυτά τα δεδομένα οδηγούν σε μια αλλαγή πολιτική της Τουρκίας, ώστε το κουρδικό πρόβλημα να μετατραπεί σε περιφερειακό πλεονέκτημα. Ηδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, ο πρώην πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ μιλούσε για μια «τουρκοκουρδική» ομοσπονδία. «Αν η Αγκυρα καταφέρει να αποκτήσει ειρηνικές σχέσεις με τον κουρδικό πληθυσμό της, ολόκληρος ο κουρδικός κόσμος θα στραφεί προς μια Τουρκία που θα διαπραγματεύεται από ισχυρότερες θέσεις την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση» τονίζει ο Αχμέτ Ινσέλ.
Οι βλέψεις
«Είμαι έτοιμος να πιω το δηλητήριο για να φτάσουμε στην ειρήνη» έλεγε πριν από λίγες ημέρες ο Ερντογάν, ο οποίος σκοπεύει να χρησιμοποιήσει αυτή την ειρηνευτική υπόσχεση για να αποσπάσει σε ένα μελλοντικό δημοψήφισμα μια σημαντική ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου. Το 2015 ο πρόεδρος θα εκλεγεί για πρώτη φορά με καθολική ψηφοφορία. Και ο Τούρκος πρωθυπουργός υπολογίζει στη στήριξη των Κούρδων. Το φιλοκουρδικό κόμμα BDP και ο ίδιος ο Οτσαλάν τάχθηκαν ανοιχτά τον τελευταίο καιρό υπέρ μιας προεδρικής δημοκρατίας, ενώ δεν λείπουν και εκείνοι που ανησυχούν για την ενίσχυση των εξουσιών του «νέου σουλτάνου».
Ρίχνει το βάρος στα χρυσοφόρα κυπριακά κοιτάσματα
Η Αγκυρα επέλεξε την κρίση στη Μεγαλόνησο ως χρονική στιγμή για να επαναφέρει τις γνωστές αξιώσεις της, αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου που είναι κατοχυρωμένα από το Διεθνές Δίκαιο. Με ανακοίνωσή του το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών υποστήριξε: «Η ιδέα ότι οι φυσικοί πόροι της Κύπρου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση σε Tαμείο Aλληλεγγύης ή σε οποιαδήποτε άλλη μορφή δανεισμού που θα μπορούσε να συζητηθεί στο πλαίσιο της σημερινής οικονομικής κρίσης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα εγγενή δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων -συνιδιοκτητών του νησιού- είναι μια επικίνδυνη έκφανση της φαντασίωσης ως του μόνου ιδιοκτήτη του νησιού και μπορεί να οδηγήσει σε νέα κρίση στην περιοχή... Οι απόψεις των Τουρκοκυπρίων έχουν εκφραστεί με τη δήλωση της 21ης Μαρτίου 2013 και η Τουρκία τις συμμερίζεται» προσθέτει η ανακοίνωση και επαναλαμβάνει ότι η τουρκική πλευρά «είναι προσηλωμένη τόσο στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της στη δική της υφαλοκρηπίδα όσο και στη διατήρηση της στήριξης της τουρκοκυπριακής πλευράς».
Το μίσος με το Ισραήλ που έγινε «ξαφνικός έρωτας», με κουμπάρο τον Ομπάμα
Η συγγνώμη Νετανιάχου για τον θάνατο Τούρκων ακτιβιστών στο «Mavi Marmara», από τον στολίσκο για τη Γάζα το 2010, σπάει τον πάγο μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Ή μήπως δεν είναι ακριβώς έτσι; Αναλυτές εκτιμούν ότι η νέα προσέγγιση δεν γεννά πολλές προσδοκίες. «Μπορώ να σκεφτώ χίλιους λόγους, για τους οποίους Ισραήλ και Τουρκία μπορούν να είναι φίλες-χώρες» δήλωνε ο Ισραηλινός πρόεδρος Σιμόν Πέρες την Κυριακή σε συνέντευξή του στην τουρκική τηλεόραση. Λίγες μέρες νωρίτερα ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπένιαμιν Νετανιάχου είχε ζητήσει συγγνώμη από τον Τούρκο πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τον θάνατο εννέα Τούρκων ακτιβιστών το 2010 σε επιχείρηση Ισραηλινών στρατιωτών εναντίον σκάφους του στολίσκου για την Γάζα. Ομως αναλυτές, όπως ο διευθυντής του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ Οσγκούρ Ουνλουχισαρτσικλέ, εκτιμά ότι η βελτίωση στις σχέσεις δεν πρέπει να δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες: «Πρόκειται για ένα πρώτο βήμα. Ελπίζω να είναι η αρχή της εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Είναι απίθανο όμως οι δύο χώρες να επιστρέψουν στο άμεσο μέλλον στις στρατηγικές σχέσεις του παρελθόντος. Δεν θα ξαναγίνουν ποτέ τόσο στενοί σύμμαχοι όσο στη δεκαετία του '90». Είναι ενδεικτικό ότι ούτε η διαμάχη για τις αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων στο «Mavi Marmara» έχει τελειώσει. Σύμφωνα με την οικονομική εφημερίδα «Israeli Globes», η Τουρκία ζητεί 1.000.000 δολάρια για κάθε νεκρό, ενώ το Ισραήλ είναι διατεθειμένο να καταβάλει 100.000 δολάρια.
Πάντως, ρόλο στις προσπάθειες επαναπροσέγγισης των δύο χωρών είχε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα. Ο Τούρκος αναλυτής θεωρεί ότι ο Ομπάμα προωθεί τη δική του ατζέντα στην εξωτερική πολιτική: «Στη δεύτερη θητεία του ο Μπαράκ Ομπάμα επικεντρώνεται στον γεωγραφικό χώρο Ασίας-Ειρηνικού. Προκειμένου να υλοποιήσει τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής του, επιδιώκει να έχει δυνατούς και συνεργάσιμους εταίρους στη Μέση Ανατολή. Εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας όχι μόνο προκαλούσαν επιπρόσθετα προβλήματα στον Ομπάμα, αλλά άρχισαν να υπονομεύουν τα αμερικανικά σχέδια για άσκηση της εξουσίας από κοινού με τους δύο στενότερους συμμάχους τους στην περιοχή. Για τον Ομπάμα, μια Τουρκία, που θα είχε επιλύσει τα προβλήματά της με το Ισραήλ, θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στη Μέση Ανατολή, αναλαμβάνοντας μέρος του βάρους που επωμίζεται σήμερα μόνη της η Αμερική».
Ο φόβος για τα χημικά του Ασαντ τούς έφερε κοντά
Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι η ανησυχία για τις εξελίξεις στη Συρία έπαιξε τον δικό της ρόλο στην προσπάθεια επαναπροσέγγισης. Ο Νετανιάχου έγραφε στο facebook ότι η ανησυχία μήπως τα χημικά όπλα του Ασαντ πέσουν στα χέρια ισλαμιστών αποτέλεσε κίνητρο για την εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ. Ο Ισραηλινός Αλόν Λιέλ θεωρεί ότι οι δύο χώρες έχουν κοινούς στόχους στο ζήτημα της Συρίας στη μετά Ασαντ εποχή: «Υπάρχει κοινό συμφέρον Τουρκίας και Ισραήλ για το τι θα συμβεί στη Συρία μετά την πτώση του Ασαντ, ώστε να μην είναι η Αλ Κάιντα εκείνη που θα ασκήσει τη μεγαλύτερη εξουσία στη Συρία. Καμία εκ των δύο δεν επιθυμεί μια Συρία, που θα ελέγχεται από το Ιράν. Νομίζω ότι αυτό συμφέρει και τις δύο χώρες».
Οι καυτοί δρόμοι της ενέργειας, με την Αγκυρα να θέλει ρόλο «πρωταθλητή»
Η «συγγνώμη» του Ισραήλ για τον θάνατο εννέα Τούρκων πολιτών στην επιδρομή εναντίον του πλοίου «Mavi Marmara» ανοίγει τον δρόμο για τη μετατροπή της Τουρκίας σε παγκόσμιο «πρωταθλητή» στη μεταφορά ενέργειας, εκτιμά ο επικεφαλής οικονομολόγος της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) Φατίχ Μπιρόλ. Ο ίδιος θεωρεί ότι η κίνηση που έκανε το Ισραήλ θα βοηθήσει τη συνεργασία Τουρκίας Ισραήλ στον τομέα της ενέργειας. «Η Τουρκία θα μπορεί πλέον μαζί με το Ισραήλ να μεταφέρει ενεργειακά αποθέματα στην παγκόσμια αγορά» εξηγεί. Ο Μπιρόλ προσθέτει ότι η Τουρκία αποτελεί την οικονομικότερη και πλεονεκτικότερη λύση για τη μεταφορά των ισραηλινών ενεργειακών αποθεμάτων από την Ανατολική Μεσόγειο στην παγκόσμια αγορά. Προβλέπει επίσης ότι το Ισραήλ θα μπορεί να προχωρήσει στην εξόρυξη αποθεμάτων φυσικού αερίου επτά με οκτώ φορές μεγαλύτερων από τις δικές του ανάγκες, τα οποία θα μπορεί συνεπώς να διοχετεύσει στις διεθνείς αγορές. Ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι υπάρχουν μεγάλα αποθέματα αερίου γύρω από την Κύπρο. «Ξέρουμε ότι υπάρχουν πλούσια αποθέματα» είπε, αλλά επισήμανε ότι δεν είναι ακόμη γνωστό το κόστος της εξόρυξής τους. Την ίδια εκτίμηση διατυπώνει και ο σερ Μάικλ Λι, ειδικός σύμβουλος του German Marshall Fund στις Βρυξέλλες. Σε σχόλια που έκανε σημείωσε, ωστόσο: «Η νέα διπλωματική αποκλιμάκωση Τουρκίας - Ισραήλ δεν θα πρέπει να γίνεται σε βάρος της συνεργασίας του Ισραήλ με την Κύπρο στον ενεργειακό τομέα». Η τουρκική πολιτική ηγεσία επαναλαμβάνει ότι τα όποια αποθέματα ενέργειας βρίσκονται ανοιχτά της Κύπρου δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο από την ελληνοκυπριακή πλευρά αλλά ότι αποτελούν περιουσία «όλων των κατοίκων της Κύπρου». Πάντως, η Αγκυρα κλιμακώνει την ένταση σκοπίμως σε ό,τι αφορά τα κυπριακά αποθέματα φυσικού αερίου. Είναι ενδεικτικό ότι η Τουρκία ανακοίνωσε ότι διακόπτει τα σχέδια συνεργασίας της με την ιταλική πετρελαϊκή εταιρία ENI εξαιτίας της συμμετοχής της στα προγράμματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κύπρο. Οπως δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ, η απόφαση ελήφθη εξαιτίας της επιμονής της ENI να κάνει γεωτρήσεις μαζί με την Κύπρο στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις της Τουρκίας, σύμφωνα με τον υπουργό. Η εταιρία ENI ανακοίνωσε στο τέλος του Ιανουαρίου ότι υπέγραψε με την κυβέρνηση της Κύπρου συμφωνίες για έρευνες και αξιοποίηση φυσικού αερίου σε τρία οικόπεδα που βρίσκονται ανοιχτά των κυπριακών ακτών. Η ΕΝΙ συμμετέχει με 80% στην κοινοπραξία μαζί με την κορεατική Kogas (20%).
Τίποτα δεν είναι εύκολο ούτε υπάρχουν μαγικές συνταγές. Ομως η Τουρκία, για την ακρίβεια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, γνωρίζει πώς θα παίξει το παιγνίδι, πώς θα ελιχθεί, πώς θα δημιουργήσει συμμαχίες και πώς θα προσαρμοστεί, ανάλογα με τις συνθήκες, προς όφελος πάντα της χώρας…
http://www.dimokratianews.gr/
Υπήρξαν, όμως, οι επαφές -κανείς ποτέ δεν θα μάθει τις συνθήκες- με τον φυλακισμένο ηγέτη των ανταρτών Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος έδωσε και την εντολή να τερματιστεί ο ένοπλος αγώνας για αυτονομία, που συνεχιζόταν επί δεκαετίες. «Από την 21η Μαρτίου και στο εξής εμείς ως κίνημα, ως το PKK ... επισήμως και ξεκάθαρα κηρύσσουμε κατάπαυση του πυρός» αναφέρει ο διοικητής των ανταρτών Μουράτ Καραγιλάν σε βιντεοσκοπημένη ομιλία του που αναρτήθηκε από τον ιστότοπο Firat News. Ομως ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι θα αποσύρει τους μαχητές του μόνο όταν δει συγκεκριμένα μέτρα από την Αγκυρα μετά την κατάπαυση του πυρός. Ο Οτσαλάν, ο οποίος κρατείται στο Ιμραλί μετά την καταδίκη του για προδοσία το 1999, κάλεσε το PKK στις 21 Μαρτίου, ανήμερα του κουρδικού Νέου Ετους, να παύσουν το πυρ και να αποσυρθούν από την Τουρκία. «Η υγεία μου είναι σε καλή κατάσταση, αλλά γερνάω. Θέλω να δω ειρήνη προτού πεθάνω» φέρεται να δήλωσε ο κρατούμενος ηγέτης του PKK, σύμφωνα με την εφημερίδα «Milliyet». Το χρονοδιάγραμμα για τον τερματισμό της σύγκρουσης προβλέπει σταδιακή αποχώρηση πολλών χιλιάδων Κούρδων ενόπλων από την Τουρκία μετά την έκκληση για εκεχειρία και, σύμφωνα με τη «Yeni Safak», η αποχώρηση θα αρχίσει μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση αναμένεται να προωθήσει μεταρρυθμίσεις, με τις οποίες θα διευρύνονται τα δικαιώματα της κουρδικής μειονότητας που αριθμεί περίπου 15.000.000 από τον συνολικό πληθυσμό των 76.000.000 της χώρας.
Ομως τι σηματοδοτεί η επόμενη μέρα; Η διαδικασία για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στο κουρδικό ζήτημα της Τουρκίας θα είναι μια επώδυνη διαδικασία. Στα 29 χρόνια που διήρκεσε ο «βρόμικος πόλεμος» έχουν υπάρξει ήδη τέσσερις ανακωχές, αρκετές διαπραγματευτικές προσπάθειες και ένα «κουρδικό άνοιγμα» του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την άνοιξη του 2009. Κάποιοι, όπως καθηγητής Αχμέτ Ινσέλ, ιδρυτής του περιοδικού «Birikim», θεωρούν -μιλώντας στη «Liberation»- ότι αυτήν τη φορά οι ειρηνευτικές προοπτικές φαίνεται να είναι ρεαλιστικές, γιατί «υπάρχει μια συμβολική ρήξη, που φαίνεται από το γεγονός ότι ο ηγέτης του ΡΚΚ τίθεται στο κέντρο των διαπραγματεύσεων». Αλλοι, πάλι, όπως η 44χρονη Κούρδη ποιήτρια και συγγραφέας Μπεγιάν Ματούρ, πιστεύουν βαθιά ότι οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία θα οδηγήσουν σε αδιέξοδο. Και αυτό γιατί η διαπραγμάτευση δεν θα ικανοποιήσει τη φλέγουσα ανάγκη των Κούρδων για πολιτική αυτοδιάθεση. Το όνειρο του Οτσαλάν δεν μπορεί να βγει αληθινό.
Οπως γράφει ο Μαρκ Σεμό στη «Liberation», ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού αναγνωρίζει ότι ο χαρισματικός πρωθυπουργός και o Κούρδος ηγέτης είναι σήμερα οι μόνοι πολιτικοί στην Τουρκία που διαθέτουν ένα όραμα. «Το μοναδικό πρόβλημα είναι ότι κανείς από τους δύο δεν είναι πραγματικά δημοκράτης» λέει ο Σολί Οζέλ, ειδικός διεθνών θεμάτων και αρθρογράφος στην καθημερινή εφημερίδα «HaberTurk». Αυτό το ειρηνευτικό στοίχημα, όπου και οι δύο πλευρές «παίζουν τα ρέστα τους», στηρίζεται σε μια συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. «Πριν από 30 χρόνια, ο Οτσαλάν και το ΡΚΚ πίστευαν ότι μπορούσαν να κερδίσουν την ανεξαρτησία με τα όπλα» τονίζει ο Ινσέλ. «Παρ' όλο όμως που το κουρδικό ζήτημα απέκτησε κεντρική θέση στην τουρκική πολιτική ατζέντα, έγινε σαφές με την πάροδο των ετών ότι η νίκη των Κούρδων είναι εξίσου αδύνατη με τη συντριβή του αντάρτικου από την Αγκυρα».
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, βλέπει καθαρά τα νέα περιφερειακά δεδομένα. Στο βόρειο Ιράκ, η περιφερειακή κυβέρνηση του Μασούντ Μπαρζανί καλλιεργεί όλο και πιο ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με την Τουρκία, από την οποία σκοπεύει άλλωστε να διοχετεύσει το πετρέλαιο της περιοχής προς τις άλλες αγορές. Σε μια Συρία που βυθίζεται στο χάος, οι Κούρδοι διεκδικούν και εκεί την αυτονομία τους στις περιοχές όπου αποτελούν την πλειονότητα. Αυτά τα δεδομένα οδηγούν σε μια αλλαγή πολιτική της Τουρκίας, ώστε το κουρδικό πρόβλημα να μετατραπεί σε περιφερειακό πλεονέκτημα. Ηδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, ο πρώην πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ μιλούσε για μια «τουρκοκουρδική» ομοσπονδία. «Αν η Αγκυρα καταφέρει να αποκτήσει ειρηνικές σχέσεις με τον κουρδικό πληθυσμό της, ολόκληρος ο κουρδικός κόσμος θα στραφεί προς μια Τουρκία που θα διαπραγματεύεται από ισχυρότερες θέσεις την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση» τονίζει ο Αχμέτ Ινσέλ.
Οι βλέψεις
«Είμαι έτοιμος να πιω το δηλητήριο για να φτάσουμε στην ειρήνη» έλεγε πριν από λίγες ημέρες ο Ερντογάν, ο οποίος σκοπεύει να χρησιμοποιήσει αυτή την ειρηνευτική υπόσχεση για να αποσπάσει σε ένα μελλοντικό δημοψήφισμα μια σημαντική ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου. Το 2015 ο πρόεδρος θα εκλεγεί για πρώτη φορά με καθολική ψηφοφορία. Και ο Τούρκος πρωθυπουργός υπολογίζει στη στήριξη των Κούρδων. Το φιλοκουρδικό κόμμα BDP και ο ίδιος ο Οτσαλάν τάχθηκαν ανοιχτά τον τελευταίο καιρό υπέρ μιας προεδρικής δημοκρατίας, ενώ δεν λείπουν και εκείνοι που ανησυχούν για την ενίσχυση των εξουσιών του «νέου σουλτάνου».
Ρίχνει το βάρος στα χρυσοφόρα κυπριακά κοιτάσματα
Η Αγκυρα επέλεξε την κρίση στη Μεγαλόνησο ως χρονική στιγμή για να επαναφέρει τις γνωστές αξιώσεις της, αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου που είναι κατοχυρωμένα από το Διεθνές Δίκαιο. Με ανακοίνωσή του το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών υποστήριξε: «Η ιδέα ότι οι φυσικοί πόροι της Κύπρου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση σε Tαμείο Aλληλεγγύης ή σε οποιαδήποτε άλλη μορφή δανεισμού που θα μπορούσε να συζητηθεί στο πλαίσιο της σημερινής οικονομικής κρίσης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα εγγενή δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων -συνιδιοκτητών του νησιού- είναι μια επικίνδυνη έκφανση της φαντασίωσης ως του μόνου ιδιοκτήτη του νησιού και μπορεί να οδηγήσει σε νέα κρίση στην περιοχή... Οι απόψεις των Τουρκοκυπρίων έχουν εκφραστεί με τη δήλωση της 21ης Μαρτίου 2013 και η Τουρκία τις συμμερίζεται» προσθέτει η ανακοίνωση και επαναλαμβάνει ότι η τουρκική πλευρά «είναι προσηλωμένη τόσο στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της στη δική της υφαλοκρηπίδα όσο και στη διατήρηση της στήριξης της τουρκοκυπριακής πλευράς».
Το μίσος με το Ισραήλ που έγινε «ξαφνικός έρωτας», με κουμπάρο τον Ομπάμα
Η συγγνώμη Νετανιάχου για τον θάνατο Τούρκων ακτιβιστών στο «Mavi Marmara», από τον στολίσκο για τη Γάζα το 2010, σπάει τον πάγο μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Ή μήπως δεν είναι ακριβώς έτσι; Αναλυτές εκτιμούν ότι η νέα προσέγγιση δεν γεννά πολλές προσδοκίες. «Μπορώ να σκεφτώ χίλιους λόγους, για τους οποίους Ισραήλ και Τουρκία μπορούν να είναι φίλες-χώρες» δήλωνε ο Ισραηλινός πρόεδρος Σιμόν Πέρες την Κυριακή σε συνέντευξή του στην τουρκική τηλεόραση. Λίγες μέρες νωρίτερα ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπένιαμιν Νετανιάχου είχε ζητήσει συγγνώμη από τον Τούρκο πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τον θάνατο εννέα Τούρκων ακτιβιστών το 2010 σε επιχείρηση Ισραηλινών στρατιωτών εναντίον σκάφους του στολίσκου για την Γάζα. Ομως αναλυτές, όπως ο διευθυντής του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ Οσγκούρ Ουνλουχισαρτσικλέ, εκτιμά ότι η βελτίωση στις σχέσεις δεν πρέπει να δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες: «Πρόκειται για ένα πρώτο βήμα. Ελπίζω να είναι η αρχή της εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Είναι απίθανο όμως οι δύο χώρες να επιστρέψουν στο άμεσο μέλλον στις στρατηγικές σχέσεις του παρελθόντος. Δεν θα ξαναγίνουν ποτέ τόσο στενοί σύμμαχοι όσο στη δεκαετία του '90». Είναι ενδεικτικό ότι ούτε η διαμάχη για τις αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων στο «Mavi Marmara» έχει τελειώσει. Σύμφωνα με την οικονομική εφημερίδα «Israeli Globes», η Τουρκία ζητεί 1.000.000 δολάρια για κάθε νεκρό, ενώ το Ισραήλ είναι διατεθειμένο να καταβάλει 100.000 δολάρια.
Πάντως, ρόλο στις προσπάθειες επαναπροσέγγισης των δύο χωρών είχε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα. Ο Τούρκος αναλυτής θεωρεί ότι ο Ομπάμα προωθεί τη δική του ατζέντα στην εξωτερική πολιτική: «Στη δεύτερη θητεία του ο Μπαράκ Ομπάμα επικεντρώνεται στον γεωγραφικό χώρο Ασίας-Ειρηνικού. Προκειμένου να υλοποιήσει τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής του, επιδιώκει να έχει δυνατούς και συνεργάσιμους εταίρους στη Μέση Ανατολή. Εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας όχι μόνο προκαλούσαν επιπρόσθετα προβλήματα στον Ομπάμα, αλλά άρχισαν να υπονομεύουν τα αμερικανικά σχέδια για άσκηση της εξουσίας από κοινού με τους δύο στενότερους συμμάχους τους στην περιοχή. Για τον Ομπάμα, μια Τουρκία, που θα είχε επιλύσει τα προβλήματά της με το Ισραήλ, θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στη Μέση Ανατολή, αναλαμβάνοντας μέρος του βάρους που επωμίζεται σήμερα μόνη της η Αμερική».
Ο φόβος για τα χημικά του Ασαντ τούς έφερε κοντά
Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι η ανησυχία για τις εξελίξεις στη Συρία έπαιξε τον δικό της ρόλο στην προσπάθεια επαναπροσέγγισης. Ο Νετανιάχου έγραφε στο facebook ότι η ανησυχία μήπως τα χημικά όπλα του Ασαντ πέσουν στα χέρια ισλαμιστών αποτέλεσε κίνητρο για την εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ. Ο Ισραηλινός Αλόν Λιέλ θεωρεί ότι οι δύο χώρες έχουν κοινούς στόχους στο ζήτημα της Συρίας στη μετά Ασαντ εποχή: «Υπάρχει κοινό συμφέρον Τουρκίας και Ισραήλ για το τι θα συμβεί στη Συρία μετά την πτώση του Ασαντ, ώστε να μην είναι η Αλ Κάιντα εκείνη που θα ασκήσει τη μεγαλύτερη εξουσία στη Συρία. Καμία εκ των δύο δεν επιθυμεί μια Συρία, που θα ελέγχεται από το Ιράν. Νομίζω ότι αυτό συμφέρει και τις δύο χώρες».
Οι καυτοί δρόμοι της ενέργειας, με την Αγκυρα να θέλει ρόλο «πρωταθλητή»
Η «συγγνώμη» του Ισραήλ για τον θάνατο εννέα Τούρκων πολιτών στην επιδρομή εναντίον του πλοίου «Mavi Marmara» ανοίγει τον δρόμο για τη μετατροπή της Τουρκίας σε παγκόσμιο «πρωταθλητή» στη μεταφορά ενέργειας, εκτιμά ο επικεφαλής οικονομολόγος της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) Φατίχ Μπιρόλ. Ο ίδιος θεωρεί ότι η κίνηση που έκανε το Ισραήλ θα βοηθήσει τη συνεργασία Τουρκίας Ισραήλ στον τομέα της ενέργειας. «Η Τουρκία θα μπορεί πλέον μαζί με το Ισραήλ να μεταφέρει ενεργειακά αποθέματα στην παγκόσμια αγορά» εξηγεί. Ο Μπιρόλ προσθέτει ότι η Τουρκία αποτελεί την οικονομικότερη και πλεονεκτικότερη λύση για τη μεταφορά των ισραηλινών ενεργειακών αποθεμάτων από την Ανατολική Μεσόγειο στην παγκόσμια αγορά. Προβλέπει επίσης ότι το Ισραήλ θα μπορεί να προχωρήσει στην εξόρυξη αποθεμάτων φυσικού αερίου επτά με οκτώ φορές μεγαλύτερων από τις δικές του ανάγκες, τα οποία θα μπορεί συνεπώς να διοχετεύσει στις διεθνείς αγορές. Ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι υπάρχουν μεγάλα αποθέματα αερίου γύρω από την Κύπρο. «Ξέρουμε ότι υπάρχουν πλούσια αποθέματα» είπε, αλλά επισήμανε ότι δεν είναι ακόμη γνωστό το κόστος της εξόρυξής τους. Την ίδια εκτίμηση διατυπώνει και ο σερ Μάικλ Λι, ειδικός σύμβουλος του German Marshall Fund στις Βρυξέλλες. Σε σχόλια που έκανε σημείωσε, ωστόσο: «Η νέα διπλωματική αποκλιμάκωση Τουρκίας - Ισραήλ δεν θα πρέπει να γίνεται σε βάρος της συνεργασίας του Ισραήλ με την Κύπρο στον ενεργειακό τομέα». Η τουρκική πολιτική ηγεσία επαναλαμβάνει ότι τα όποια αποθέματα ενέργειας βρίσκονται ανοιχτά της Κύπρου δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο από την ελληνοκυπριακή πλευρά αλλά ότι αποτελούν περιουσία «όλων των κατοίκων της Κύπρου». Πάντως, η Αγκυρα κλιμακώνει την ένταση σκοπίμως σε ό,τι αφορά τα κυπριακά αποθέματα φυσικού αερίου. Είναι ενδεικτικό ότι η Τουρκία ανακοίνωσε ότι διακόπτει τα σχέδια συνεργασίας της με την ιταλική πετρελαϊκή εταιρία ENI εξαιτίας της συμμετοχής της στα προγράμματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κύπρο. Οπως δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ, η απόφαση ελήφθη εξαιτίας της επιμονής της ENI να κάνει γεωτρήσεις μαζί με την Κύπρο στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις της Τουρκίας, σύμφωνα με τον υπουργό. Η εταιρία ENI ανακοίνωσε στο τέλος του Ιανουαρίου ότι υπέγραψε με την κυβέρνηση της Κύπρου συμφωνίες για έρευνες και αξιοποίηση φυσικού αερίου σε τρία οικόπεδα που βρίσκονται ανοιχτά των κυπριακών ακτών. Η ΕΝΙ συμμετέχει με 80% στην κοινοπραξία μαζί με την κορεατική Kogas (20%).
Τίποτα δεν είναι εύκολο ούτε υπάρχουν μαγικές συνταγές. Ομως η Τουρκία, για την ακρίβεια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, γνωρίζει πώς θα παίξει το παιγνίδι, πώς θα ελιχθεί, πώς θα δημιουργήσει συμμαχίες και πώς θα προσαρμοστεί, ανάλογα με τις συνθήκες, προς όφελος πάντα της χώρας…
http://www.dimokratianews.gr/
