Του Αθανασιου ΕλλιςΕνισχυμένος από τις ενθαρρυντικές πρώτες ενδείξεις που προέκυψαν από τις έρευνες που διεξήγαγε νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο πέλαγος το νορβηγικό σκάφος «Nordic Explorer», ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς μεταβαίνει αύριο στην Κωνσταντινούπολη για τη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας. Ο κ. Σαμαράς θα έχει την ευκαιρία να υπογραμμίσει την ανάγκη ειρηνικής επίλυσης των όποιων διαφορών υπάρχουν και οι οποίες είναι πρωτίστως απόρροια τουρκικών διεκδικήσεων επί της ελληνικής κυριαρχίας.
Με καταγεγραμμένη την ευαισθησία του σε θέματα που άπτονται της εθνικής κυριαρχίας, και αντλώντας ισχύ από το Δίκαιο της Θάλασσας το οποίο, σε αντίθεση με την Τουρκία, η Ελλάδα έχει υπογράψει και δεν επικαλείται κατά περίπτωση, ο Ελληνας πρωθυπουργός τηρεί ρεαλιστική στάση, όπως έδειξε και η πρόσφατη απόφασή του να συνταχθεί με τις μετριοπαθείς εισηγήσεις συνεργατών του σε ό,τι αφορά την ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η προσέγγισή του έχει εκτιμηθεί από σημαντικές δυτικές πρωτεύουσες, ενώ η διαφαινόμενη πρόθεση της Ε.Ε. να κηρύξει ουσιαστικά μια πανευρωπαϊκή ΑΟΖ προσδίδει νέα διάσταση στη θέση της Αθήνας.
Υπό αυτό το πρίσμα ερμηνεύονται τόσο η ρηματική διακοίνωση που η ελληνική κυβέρνηση κατέθεσε πριν από λίγες ημέρες στον ΟΗΕ, καταγγέλλοντας τις τουρκικές διεκδικήσεις, όσο και οι επαναλαμβανόμενες δημόσιες δηλώσεις του κ. Σαμαρά το τελευταίο διάστημα, ότι τα κοιτάσματα που πιθανώς να εντοπισθούν στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, όπως και αυτά που έχουν ήδη βρεθεί στην κυπριακή ΑΟΖ, αποτελούν «ευρωπαϊκές πηγές ενέργειας», που θα περιορίσουν την εξάρτηση της Ε.Ε. Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι τυχαία η δήλωση του Φρανσουά Ολάντ, πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα, περί γαλλικού ενδιαφέροντος για «συνεκμετάλλευση» των ελληνικών κοιτασμάτων.
Ο κ. Σαμαράς, ο οποίος θα επισκεφθεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο στο Φανάρι, θα εγείρει το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, την οποία δηλώνει ότι επιθυμεί και ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς μάλιστα δέχεται πιέσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα και από τους «ισχυρούς» του πλανήτη. Κατά την επίσκεψη της Αγκελα Μέρκελ στην Αγκυρα, την περασμένη Δευτέρα, ο Τούρκος πρωθυπουργός μετέφερε στη Γερμανίδα καγκελάριο την ετοιμότητά του να συμβάλει στην επαναλειτουργία της Σχολής, υπό την προϋπόθεση ότι η Αθήνα θα προχωρήσει «σε δύο βήματα» τα οποία δεν διευκρίνισε. Ο κ. Ερντογάν επιμένει να θέτει θέμα αμοιβαιότητας, παρότι πρόκειται για ζήτημα θρησκευτικής ελευθερίας.
Σε κάθε περίπτωση, από την πλευρά του ο Τούρκος πρωθυπουργός αναμένεται να θέσει για άλλη μια φορά τα ζητήματα που αφορούν τη μουσουλμανική κοινότητα στην Ελλάδα. Με δεδομένο το αυξημένο πολιτικό και προσωπικό ενδιαφέρον του για τα συγκεκριμένα ζητήματα, αναμένεται να εγείρει ενστάσεις στον τρόπο επιλογής των ιμάμηδων στη Θράκη και να πιέσει για την ανέγερση τεμένους στην Αθήνα όπως και για τη δημιουργία μουσουλμανικού νεκροταφείου. Σε ό,τι αφορά τους ιμάμηδες, μια διέξοδος θα μπορούσε να είναι η μεικτή σύνθεση, από χριστιανούς και μουσουλμάνους, της πενταμελούς επιτροπής που θα επιλέγει τους ιμάμηδες. Για το τζαμί, η ελληνική πολιτεία συμφωνεί και το υπουργείο Παιδείας έχει δώσει το «πράσινο φως», ενώ θετική εμφανίζεται η ελληνική πλευρά και σε ό,τι αφορά τη δημιουργία νεκροταφείου.
Στο Κυπριακό, η διεθνής κοινότητα εμφανίζεται έτοιμη να εντατικοποιήσει τις διαμεσολαβητικές προσπάθειες, ενώ ο Αχμέτ Νταβούτογλου χαιρέτισε την εκλογή Αναστασιάδη υπενθυμίζοντας ότι το 2004 ο νέος πρόεδρος της Κύπρου είχε υποστηρίξει το Σχέδιο Ανάν.
Στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, το οποίο συνεδριάζει για δεύτερη φορά μετά τον Μάιο του 2010 στην Αθήνα, συμμετέχει μεγάλος αριθμός υπουργών και από τις δύο χώρες που θα υπογράψουν περίπου δεκαπέντε συμφωνίες χαμηλής πολιτικής σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από την υγεία μέχρι τον τουρισμό. Θα ακολουθήσει διευρυμένο γεύμα των δύο πρωθυπουργών με τους υπουργούς τους και στη συνέχεια οι κ. Σαμαράς και Ερντογάν θα απευθύνουν χαιρετισμούς σε συνέδριο Ελλήνων και Τούρκων επιχειρηματιών.
Με τις ευλογίες των ΗΠΑΟι ΗΠΑ βλέπουν πολύ θετικά την επίσκεψη Σαμαρά στην Κωνσταντινούπολη, τόνισαν στην «Κ» αμερικανικές διπλωματικές πηγές, οι οποίες εξέφρασαν την ελπίδα να αποτελέσει την αφετηρία για μια πορεία βελτίωσης των διμερών σχέσεων και επίλυσης «των διαφορών που υπάρχουν σχετικά με τα σύνορα στο Αιγαίο, όπως και στο Κυπριακό». Για το ζήτημα της ΑΟΖ, οι Αμερικανοί συστήνουν αυτοσυγκράτηση και υιοθετούν την άποψη ότι θα πρέπει να αποφεύγονται μονομερείς κινήσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εντάσεις και να αναζητούνται συμβιβαστικές λύσεις.
Ο κ. Σαμαράς μεταβαίνει στην Τουρκία αμέσως μετά τη διήμερη επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι,ο οποίος είναι υπέρμαχος της επικύρωσης από τις ΗΠΑ της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, θέση που έχει υποστηρίξει σθεναρά κατά τη θητεία του ως πρόεδρος τη επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.
Η κυβέρνηση Ομπάμα έχει καταστήσει σαφές ότι θεωρεί την Τουρκία, σε πολιτικό επίπεδο, μοντέλο μουσουλμανικής χώρας, και σε στρατηγικό, περιφερειακή δύναμη που λόγω γειτνίασης διαδραματίζει μείζονα ρόλο στις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή.
Από την άλλη, οι συνεχιζόμενες τριβές Τουρκίας - Ισραήλ προκαλούν έντονο προβληματισμό. Μόλις προχθές η Ουάσιγκτον επέκρινε την πρόσφατη δήλωση Ερντογάν που συνέκρινε τον σιωνισμό με έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, ως «ιδιαίτερα προσβλητική» που θα έχει «διαβρωτικές συνέπειες» στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
