ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΣΕ ΑΝΑΤ. ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟ Καθοριστικός παράγοντας στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας

Το έδαφος για συνεκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της χώρας, για λογαριασμό της ντόπιας αστικής τάξης και στο φόντο των οξυμένων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, στρώνει η τρικομματική κυβέρνηση. Η διαφαινόμενη ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στο ελληνικό θαλάσσιο χώρο, σε συνδυασμό με τα σχέδια μετατροπής της χώρας σε διαμετακομιστικό κόμβο Ενέργειας, έχει ανοίξει την όρεξη σε εγχώριους και ξένους μονοπωλιακούς ομίλους.Στο παρασκήνιο, η ελληνική κυβέρνηση προωθεί τη διευθέτηση για υφαλοκρηπίδα - ΑΟΖ με την Τουρκία, με διαπραγματεύσεις επί των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο είναι ενταγμένη και η επίσκεψη του Αντ. Σαμαρά στην Κωνσταντινούπολη, στις 4 και 5 Μάρτη, με συνοδεία υπουργών της κυβέρνησης, για τη συμμετοχή στο «Ανώτατο Συμβούλιο Ελλάδας - Τουρκίας».

Η μονομερής απόφαση της κυβέρνησης της Τουρκίας, τον περασμένο Απρίλη, να ορίσει «οικόπεδα» προς έρευνα για υδρογονάνθρακες επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νότια της Ρόδου και κοντά στο Καστελόριζο, αμφισβητώντας ανοιχτά τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας - ΑΟΖ, επιτάχυνε τη δρομολόγηση εξελίξεων στην περιοχή. Η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης ήρθε μετά από εννιά μήνες και περιορίστηκε στην κατάθεση «ρηματικής διακοίνωσης» στον ΟΗΕ, παρά τις κορόνες που εκτόξευε ότι προτίθεται να καταθέσει συντεταγμένες της ελληνικής ΑΟΖ, κίνηση που κι αυτή δεν ισοδυναμεί με ανακήρυξη ΑΟΖ.

Σύμφωνα, μάλιστα, με διπλωματικές πηγές, ο υπουργός Εξωτερικών, Δ. Αβραμόπουλος, είχε γνωστοποιήσει στην τουρκική πλευρά την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε «ρηματική διακοίνωση» στον ΟΗΕ, κατά την επίσκεψή του στην Αγκυρα στις 15 Φλεβάρη. Οι συνεννοήσεις στο παρασκήνιο επαναφέρουν τα σενάρια για συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία θα επεκταθεί και στο Αιγαίο.

Μονοπώλια - κολοσσοί μοιράζουν την πίτα

Με εφαλτήριο τη στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης για προσέλκυση επενδύσεων δρομολογούνται εξελίξεις που οξύνουν τις αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς στην περιοχή. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αντ. Σαμαράς παρουσιάζει τα πιθανά ενεργειακά αποθέματα της χώρας ως «στρατηγικής σημασίας ενεργειακές πηγές ολόκληρης της ΕΕ». Ούτε το γεγονός ότι κάλεσε τη Γαλλία να συμμετάσχει στις διαδικασίες των ερευνών, για να του κάνει σινιάλο ο Ολάντ ότι θέλει «να συνεκμεταλλευθεί με την 

Ελλάδα τα κοιτάσματα αυτά».
Το περιβάλλον στο οποίο διαμορφώνονται λυκοφιλίες και αντιπαλότητες περιλαμβάνει αναπόφευκτα και την Κύπρο, όπου προχωρούν οι έρευνες για φυσικό αέριο και πετρέλαιο από αμερικανικές, γαλλικές, ισραηλινές και ιταλικές εταιρείες. Στο στόχαστρο των συγκεκριμένων εταιρειών βρίσκονται και τα ενεργειακά αποθέματα της Ελλάδας.
Το ενεργειακό «τρίγωνο» Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ για τους υδρογονάνθρακες, στο οποίο επιδιώκει να μπει σφήνα η Τουρκία, φέρνει στην επιφάνεια «συμμαχίες» και έντονους ανταγωνισμούς μεταξύ ιμπεριαλιστικών κρατών, αλλά και μονοπωλίων. Ενδεικτικά:

• Η αμερικανική εταιρεία «Noble Energy» έχει λάβει από την κυπριακή κυβέρνηση άδεια έρευνας υδρογονανθράκων για το 70% του «οικοπέδου 12» που βρίσκεται εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ το υπόλοιπο 30% έχει παραχωρηθεί στις ισραηλινές εταιρείες «Delek» και «Avner». Η αμερικανική εταιρεία έχει αναλάβει και την έρευνα στο κοίτασμα «Λεβιάθαν» ανοιχτά του Ισραήλ. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου που έχει ανακαλυφθεί παγκοσμίως την τελευταία δεκαετία και συνορεύει με το κυπριακό «οικόπεδο 12».
• Ο γαλλικός ενεργειακός κολοσσός «TΟΤΑL» υπέγραψε συμφωνία με την κυπριακή κυβέρνηση για έρευνες (φυσικό αέριο και πετρέλαιο) στα «οικόπεδα» 10 και 11. Συμφωνίες για έρευνες έχουν εξασφαλίσει επίσης η ρωσική «Gazprom» (μέσω θυγατρικών της), καθώς και η ιταλική κοινοπραξία «Eni» για «οικόπεδα» που βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Οι παραπάνω εταιρείες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον και για τα πιθανά ενεργειακά αποθέματα της Ελλάδας σε Αιγαίο, Ιόνιο και Κρήτη. Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τον ενεργειακό χάρτη που διαμορφώνεται στην περιοχή είναι δεδομένο, αφού στρατηγικός στόχος των Αμερικανών είναι να ελέγξουν το «νότιο ενεργειακό διάδρομο» προς την Ευρώπη και να εμποδίσουν τον ελέγχό του από τους Ρώσους. Εντονο όμως είναι το ενδιαφέρον και των γαλλικών μονοπωλίων, που φιλοδοξούν να αποκομίσουν κέρδη από τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών της Μεσογείου και της Βόρειας Αφρικής.

Μάχη για τους δρόμους των αγωγών

Βασικός παίχτης στην περιοχή είναι το Ισραήλ, που προωθεί τη συμμαχία με την Κύπρο και την Ελλάδα, με την ομπρέλα και των ΗΠΑ. Κομβικό, όμως, ρόλο έχει και η αστική τάξη της Τουρκίας. Η γεωστρατηγική της θέση και η μεγάλη εσωτερική αγορά καθιστούν την Τουρκία βασικό ενεργειακό παίχτη στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η κυβέρνηση της Τουρκίας, παράλληλα με τις προκλήσεις σε βάρος της Ελλάδας, δίνοντας άδειες για τη διεξαγωγή ερευνών ανοιχτά της Ρόδου και του Καστελόριζου, ανακοίνωσε ότι ετοιμάζει το ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός Χαϊρεντίν Πασά» για έρευνες σε «οικόπεδα» που βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ και τα οποία έχουν ήδη παραχωρηθεί σε μονοπωλιακούς ομίλους για έρευνες. Τα συγκεκριμένα οικόπεδα η Τουρκία ισχυρίζεται ότι εντάσσονται σε εκείνα τα οποία το ψευδοκράτος έχει παραχωρήσει στην Τουρκική Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για έρευνες.

Η τακτική της Τουρκίας, που ενθαρρύνεται από το αμερικανοΝΑΤΟικό «γκριζάρισμα» του Αιγαίου και τα διχοτομικά σχέδια των ιμπεριαλιστών για την Κύπρο, έχει στόχο να δημιουργήσει τετελεσμένα, που θα διευκολύνουν τη συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο, χωρίς απαραίτητα να υπάρξει διευθέτηση της υφαλοκρηπίδας - ΑΟΖ.

Στην ενεργειακή σκακιέρα και στους ανταγωνισμούς εντάσσονται και οι σχεδιασμοί για την κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου που θα μεταφέρουν αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και τα κοιτάσματα του Ισραήλ. Ο αγωγός «ΤΑΡ» (Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία), που φιλοδοξεί να μεταφέρει αζέρικο αέριο στην Κεντρική Ευρώπη, παρότι έχει τις «ευλογίες» των ΗΠΑ - ΕΕ, δεν αποτελεί το μοναδικό δρόμο.

Τη μεταφορά του αερίου από το κοίτασμα του Αζερμπαϊτζάν «Ζαχ Ντενίζ 2», όπου βασικός μέτοχος είναι η βρετανική «ΒP», διεκδικεί και η κοινοπραξία «West Nabucco». Η διαδρομή του συγκεκριμένου αγωγού δεν περιλαμβάνει την Ελλάδα. Ο πρώην υφυπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Μάθιου Μπράιζα, μιλώντας σε συνέδριο για την Ενέργεια (διοργανώθηκε πρόσφατα στην Αθήνα και μίλησε και ο Αντ. Σαμαράς), εκτίμησε ότι η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν και η ΕΕ προκρίνουν τη μεταφορά του αερίου μέσω του αγωγού «West Nabucco» προς την Κεντρική Ευρώπη.

Μάλιστα, ο Αμερικανός πρώην αξιωματούχος τάχθηκε υπέρ της μεταφοράς του φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί στην Κύπρο και στο Ισραήλ με αγωγό που θα διασχίζει την Τουρκία και θα καταλήγει στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας πως η συγκεκριμένη επιλογή «είναι πιο οικονομική σε σχέση με την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει την Κύπρο και τα ισραηλινά κοιτάσματα με την Ελλάδα».

Διεκδικούν το αέριο του Κατάρ

Οι συγκεκριμένες αναφορές δεν είναι άσχετες με πρόσφατα δημοσιεύματα στον ισραηλινό Τύπο ότι υπάρχουν παρασκηνιακές επαφές ανάμεσα σε Τουρκία και Ισραήλ για την κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει μέσω Τουρκίας και στη συνέχεια μέσω Ελλάδας το φυσικό αέριο από το κοίτασμα «Λεβιάθαν» στην Ευρώπη. Τα παραπάνω σενάρια υποστηρίζουν ότι η κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού μπορεί να εξομαλύνει τις σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ, που είναι τεταμένες μετά την κρίση με το σκάφος «Μαβί Μαρμαρά». Την εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ θέλουν και οι ΗΠΑ.

Στόχος της τουρκικής κυβέρνησης, προς όφελος των δικών της μονοπωλίων, είναι να περιορίσει στο
ενεργειακό παιχνίδι το ρόλο της αστικής τάξης της Ελλάδας ή να διαμορφώσει όρους ώστε να έχει αυτή το πάνω χέρι σε περίπτωση συνεκμετάλλευσης πλουτοπαραγωγικών πηγών στο Αιγαίο και στη Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτή την επιχείρηση η Τουρκία διαθέτει το πλεονέκτημα ότι βασικοί αγωγοί φυσικού αερίου, «ΤΑΡ» και «West Nabucco», περνούν από το έδαφός της, ενώ ακόμα και ο ρωσικός αγωγός «South Stream» περνάει μέσα από τα τουρκικά χωρικά ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα.
Πεδίο ανταγωνισμών ανάμεσα σε ελληνικούς και τουρκικούς επιχειρηματικούς ομίλους, το οποίο αποτυπώνει ταυτόχρονα και τις κοινές επιδιώξεις για συμπράξεις σε νέα κερδοφόρα πεδία δράσης, είναι οι εγκαταστάσεις και η μεταφορά υγροποιημένου αερίου (LNG) από το Κατάρ, που είναι ο πρώτος παγκοσμίως εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Το Κατάρ ενδιαφέρεται για τη δημιουργία σταθμών υγροποιημένου αερίου στην Καβάλα και στην Αλεξανδρούπολη, όπου θα μεταφέρεται αέριο με δεξαμενόπλοια και στη συνέχεια θα διοχετεύεται στην αγορά της Ευρώπης με αγωγούς. Το επιχειρηματικό σχέδιο του Κατάρ συνδέεται με την κατασκευή του αγωγού «ΤΑΡ», αφού το αέριο αρχικά θα αποθηκεύεται σε χώρους που θα διαμορφωθούν στις δυο ελληνικές πόλεις που διασχίζει ο αγωγός και στη συνέχεια, μέσω του «TAP», θα μεταφέρεται στην ΕΕ.

Μάλιστα, η ΔΕΠΑ, που τώρα βγαίνει στο σφυρί, σχεδιάζει να εγκαταστήσει πλωτό τερματικό σταθμό αποθήκευσης και αεριοποίησης στον κόλπο της Καβάλας, όπου θα υποδέχεται το αέριο που θα μεταφέρουν τα καράβια των εφοπλιστών. Σχέδιο για πλωτό σταθμό στην Αλεξανδρούπολη έχει και ο επιχειρηματικός όμιλος Κοπελούζου.

Πρόσφατα στο Κατάρ βρέθηκαν εκπρόσωποι της ΔΕΠΑ, Ελληνες εφοπλιστές (Μαρινάκης, Προκοπίου, Κωνσταντακόπουλος) και επικεφαλής ελληνικών ομίλων από το χώρο της Ενέργειας (Κοπελούζος, Περιστέρης της ΓΕΚ - ΤΕΡΝΑ) που ενδιαφέρονται για τη συγκεκριμένη επένδυση. Θυμίζουμε ότι το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο διαθέτει δεξαμενόπλοια για τη μεταφορά αερίου, ενώ κατασκευάζει και νέα στα ναυπηγεία της Κορέας και της Κίνας.

Την κατασκευή τερματικού σταθμού για υγροποιημένο φυσικό αέριο σε συνεργασία με το Κατάρ σχεδιάζει όμως και η κυβέρνηση της Τουρκίας, στον κόλπο του Ξηρού, που βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα. Γίνεται αντιληπτό ότι οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στις χώρες που διεκδικούν αναβαθμισμένο ρόλο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου γίνονται πιο έντονοι και πιο επικίνδυνοι για τους λαούς. Ειδικά αν συνυπολογιστεί ότι το ΝΑΤΟ, από το 2000, ενέταξε στους στρατηγικούς του στόχους την εξασφάλιση της «ενεργειακής ασφάλειας» για τα καπιταλιστικά κράτη - μέλη του.
http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=7323202

Παναγιώτης ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ