ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΑΜΑΡΑ - ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΑΥΡΙΟ Εκτός ατζέντας τα καυτά θέματα

«Αθόρυβο» πέρασμα μερικών ωρών από την Κωνσταντινούπολη επιδιώκει να πραγματοποιήσει η ελληνική αποστολή με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος μεταβαίνει αύριο στην Τουρκία για μια δύσκολη συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν και μια αρκετά πιο εύκολη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.

Επειτα από μια περίοδο που δεν έλειψαν οι εντάσεις, Αθήνα και Αγκυρα καλούνται να αποδείξουν ότι έχουν τη βούληση να κρατήσουν σε ένα ήπιο και χαμηλών τόνων επίπεδο τις διμερείς σχέσεις, αποφεύγοντας αντιπαραθέσεις σε θέματα που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί τουλάχιστον στο ορατό μέλλον να υπάρξει συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών. Η Αγκυρα έχει φροντίσει να βάλει στο τραπέζι το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών αλλά και το μειονοτικό θεωρώντας έτσι ότι θα μπορέσει να ελέγξει τις αντιδράσεις της ελληνικής πλευράς.

Η Αθήνα με τη ρηματική διακοίνωση που κατέθεσε στον ΟΗΕ κατέστησε σαφείς τις θέσεις της σε ό,τι αφορά την αντιπαράθεση στο Αιγαίο και την προσπάθεια της Τουρκίας να οικειοποιηθεί μεγάλο τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Αλλά και σε ό,τι αφορά τη Θράκη οι ελληνικές θέσεις είναι εξίσου σαφείς, καθώς δεν αναγνωρίζεται το δικαίωμα παρέμβασης της Τουρκίας στις υποθέσεις της ελληνικής μουσουλμανικής μειονότητας. Και συγχρόνως απορρίπτεται κάθε προσπάθεια διασύνδεσης των θεμάτων του Πατριαρχείου με τις υποθέσεις της μειονότητας.

Παρά τις αρχικές ιδέες ακόμη και για μονομερείς κινήσεις στο Αιγαίο, υπήρξαν τελικά ψυχραιμότερες παρεμβάσεις και εκτιμήθηκε ότι η πρόκληση εντάσεων στο Αιγαίο θα είναι μάλλον καταστροφική στην παρούσα φάση. Η Αθήνα φροντίζει να διαψεύδει μηνύματα προς τα έξω που δίνουν την εικόνα αδυναμίας και σε αυτή την κατεύθυνση συμβάλλουν και κινήσεις όπως αυτές με την ενοικίαση των γαλλικών φρεγατών...

Η είσοδος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Σε αυτό το πλαίσιο οι δύο πρωθυπουργοί δεν φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη διάθεση να συζητήσουν θέμα ΑΟΖ ή οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών και το πιθανότερο είναι να αναθέσουν εκ νέου στους επικεφαλής των διερευνητικών επαφών να επισπεύσουν τις συνομιλίες τους.
 
Το διεθνές δίκαιο
Σε κάθε περίπτωση πάντως η ελληνική πλευρά θα επιμείνει ότι ο δρόμος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι το Δίκαιο της Θάλασσας και τελικός κριτής το Δ.Δ. της Χάγης, ενώ μέσω των συνομιλιών μπορεί η Τουρκία να πεισθεί ότι τελικά οι συμφωνημένες οριοθετήσεις θα ωφελήσουν και την ίδια, καθώς θα της δώσουν πρόσβαση και σε πηγές ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου τις οποίες δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί τώρα κανείς.

Αν και η Τουρκία έχει προαναγγείλει την απάντησή της με ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ, η απάντηση πρακτικά έχει δοθεί από τις 5 Σεπτεμβρίου 2012, όταν η Αγκυρα είχε καταθέσει στον ΟΗΕ επιστολή απαντώντας στη διαμαρτυρία της Κύπρου για την απόφαση του τουρκικού υπουργικού συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2012. Στο υπόμνημα αυτό η Τουρκία επιμένει ότι όλες οι περιοχές για τις οποίες είχε εκδώσει άδειες ερευνών το τουρκικό Υπουργικό Συμβούλιο στη συγκεκριμένη απόφαση «εμπίπτουν στην τουρκική υφαλοκρηπίδα, όπου η Τουρκία ασκεί αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα με σκοπό την έρευνα και εκμετάλλευση των φυσικών πηγών...».

Στο ίδιο κείμενο η Τουρκία δηλώνει ότι τα «εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στη Μεσόγειο θα πρέπει να καθορισθούν μέσω συμφωνιών με τα εμπλεκόμενα παράκτια κράτη που θα βασίζονται στην αρχή της ευθυδικίας, και θα λαμβάνουν υπόψη τις σχετικές ή ειδικές συνθήκες σε συμφωνία με το διεθνές δίκαιο.

Στα θέματα της Θράκης τα οποία επιχειρεί συστηματικά να βάλει στην ατζέντα ο κ. Ερντογάν, η ελληνική πλευρά είναι απολύτως κατηγορηματική ότι δεν είναι δυνατόν να αποδεχθεί συζήτηση με την Αγκυρα για θέματα που απασχολούν την ελληνική μουσουλμανική μειονότητα. Η κυβέρνηση έχει στείλει σαφή μηνύματα με την ψήφιση του νόμου για τους ιεροδιδασκάλους, ενώ προετοιμάζει και τον νόμο για την ανάδειξη των μουφτήδων, ώστε να αντιληφθεί η τουρκική πλευρά ότι στη Θράκη οι αποφάσεις είναι ειλημμένες και δεν μπορούν να ανατραπούν όσο κι αν πιέζουν τοπικοί παράγοντες και πολιτευτές με την καθοδήγηση του τουρκικού προξενείου.

Τον κ. Σαμαρά θα συνοδεύει ομάδα υπουργών μεταξύ των οποίων ο Δ. Αβραμόπουλος, οι υπουργοί Προστασίας του Πολίτη Ν. Δένδιας, Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκης, Υγείας Κ. Λυκουρέντζος, Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη, Ναυτιλίας Κ. Μουσουρούλης, Αγροτικής Ανάπτυξης Α. Τσαυτάρης, ο Δ. Σταμάτης και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σ. Κεδίκογλου.
 
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Η χώρα μας ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την προώθηση της συνεργασίας σε τομείς όπως ο τουρισμός, η αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης, η ναυτιλία, οι μεταφορές, το εμπόριο και η ενέργεια.

• Στον τουρισμό η Ελλάδα έχει στραφεί και στην τουρκική αγορά, καθώς εκτιμάται ότι η διευκόλυνση της χορήγησης θεώρησης για πολλαπλές εισόδους θα δώσει μεγάλη ώθηση στις επισκέψεις Τούρκων πολιτών ακόμη και για Σαββατοκύριακο στα νησιά του Αιγαίου.
  
• Στο θέμα της λαθρομετανάστευσης οι δύο χώρες επιδιώκουν στενότερη συνεργασία, ώστε να αντιμετωπισθεί το τεράστιο και πολυπλόκαμο κύκλωμα που στέλνει κύματα λαθρομεταναστών στην ελληνική μεθόριο. Η Αθήνα εκτός των άλλων με το αίτημα για έλεγχο της λαθρομετανάστευσης απαντά και στους ισχυρισμούς της Τουρκίας περί «διέλευσης τρομοκρατών από την Ελλάδα», καθώς μεταξύ των λαθρομεταναστών διακινούνται και μέλη παράνομων οργανώσεων ή ακόμη και τρομοκράτες.

OI ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Οι δύο πρωθυπουργοί που θα χαιρετίσουν την υπογραφή σειράς διμερών συμφωνιών για τη ναυτιλία, τη γεωργία, τον τουρισμό και την υγεία, θα κηρύξουν την έναρξη των εργασιών και του ελληνοτουρκικού επιχειρηματικού συνεδρίου, που θα πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή εκπροσώπων από τουλάχιστον 130 επιχειρήσεις, όπου θα υπάρξει ενημέρωση από ελληνικής πλευράς και για τα προγράμματα αποκρατικοποίησης, για τα οποία έχει εκδηλωθεί έντονο ενδιαφέρον από τουρκικές επιχειρήσεις.
 
Τα μυστικά της Σχολής της Χάλκης
Η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης έχει αναδειχθεί σε πρωταρχικό αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, καθώς από αυτήν εξαρτάται η στελέχωση και τελικά η επιβίωση του κορυφαίου θεσμού της Ορθοδοξίας, ενώ τα τελευταία χρόνια υπάρχει σταθερή προσπάθεια του Tαγίπ Ερντογάν να εντάξει το θέμα στις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Στα 42 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την απόφαση του στρατιωτικού καθεστώτος για διακοπή λειτουργίας της Σχολής, μόνο μετά το 2004 περιοδικά επανέρχεται στην επικαιρότητα το θέμα όχι μόνο λόγω της σταθερής πίεσης που ασκείται από την Ουάσιγκτον, την Ευρώπη αλλά και τη Ρωσία, αλλά και της προσπάθειας του κ. Ερντογάν να μετατρέψει το θέμα της Χάλκης από «μαύρη κηλίδα» για την εικόνα της χώρας του σε χρήσιμο εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής...
Αν και για το θέμα της Σχολής έχουν επιδείξει προσωπικό ενδιαφέρον τέσσερις Αμερικανοί πρόεδροι (Τ. Μπους, Μ. Κλίντον, Τ. Μπους ο νεότερος και ο Μ. Ομπάμα) οι θύρες της Σχολής όμως παραμένουν κλειστές.
Τα τελευταία χρόνια η Αγκυρα επαναφέρει το θέμα της Χάλκης επιδιώκοντας να αποσπάσει ανταλλάγματα τόσο στη θρησκευτική οργάνωση όσο και στην εκπαίδευση της ελληνικής μουσουλμανικής μειονότητας. Μια διασύνδεση την οποία βεβαίως απορρίπτει κατηγορηματικά η Ελλάδα, πολύ περισσότερο μάλιστα επειδή θέματα ανθρώπινων δικαιωμάτων και μειονοτικών ελευθεριών δεν νοείται να τίθενται υπό τον όρο της αμοιβαιότητας.
Μετά τις επανειλημμένες υποσχέσεις του κ. Ερντογάν, στις αρχές Φεβρουαρίου εμφανίσθηκαν ξαφνικά δημοσιεύματα τα οποία δημιουργούσαν την εντύπωση ότι επίκειται άμεσα η επαναλειτουργία της Σχολής, καθώς ο κ. Ερντογάν «είχε δώσει εντολή σε αρμόδια επιτροπή». Ακόμη και ο ίδιος όμως ο Οικουμενικός Πατριάρχης εξέφρασε την έκπληξή του καθώς όπως είπε παρά τον καταιγισμό των δημοσιευμάτων, ούτε ο ίδιος ούτε το Πατριαρχείο είχαν ερωτηθεί για τη φόρμουλα επαναλειτουργίας της Σχολής.
 
Επανέλαβε τους όρους
Λίγες ημέρες αργότερα πάντως ο ίδιος ο κ. Ερντογάν στη συνάντηση που είχαν παρουσία του ίδιου, η Α. Μέρκελ και οι θρησκευτικοί ηγέτες των μειονοτήτων της Τουρκίας, επανέλαβε τη θέση του ότι για να ανοίξει η Σχολή πρέπει η Ελλάδα να αναγνωρίσει και να διορίσει τους «εκλεγμένους μουφτήδες» και να αναγείρει το τέμενος στην Αθήνα.
Η Σχολή μέχρι το 1971 υπαγόταν απευθείας στο υπουργείο Παιδείας της Τουρκίας και το καθεστώς της το ρύθμιζε ο «Κανονισμός λειτουργίας» της Θεολογικής Σχολής Χάλκης, λειτουργώντας στο πλαίσιο του Βακουφιού της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, το οποίο υφίσταται μέχρι σήμερα. Οι τουρκικές Αρχές διέκοψαν τη λειτουργία της το 1971, με πρόσχημα την απαγόρευση από την τουρκική νομοθεσία της ιδιωτικής ανώτατης θρησκευτικής εκπαίδευσης. Αλλά ο ίδιος ο εγκεκριμένος από τις Αρχές Κανονισμός λειτουργίας της, τη χαρακτηρίζει επαγγελματική σχολή, η οποία παρέχει εκπαίδευση τουλάχιστον ενός έτους μετά το λύκειο.
Πάγιο αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι η επαναλειτουργία της Σχολής υπό το, προ του 1971, καθεστώς, με τρόπο που να επιτρέπεται η φοίτηση ορθοδόξων ακόμη και εκείνων που δεν έχουν τουρκική ιθαγένεια και να υπάρχει η δυνατότητα διδασκαλίας και από μη τουρκικής υπηκοότητας καθηγητές όπως συνέβαινε και στο παρελθόν. Ιδέες και προτάσεις που κάθε φορά διαρρέονται προς τα τουρκικά ΜΜΕ για επαναλειτουργία της Σχολής ως παραρτήματος τουρκικού ή ξένου πανεπιστημίου απορρίπτεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καθώς έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την ίδια την αποστολή της Σχολής.
ΚΑΜΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος εξέφρασε την έκπληξή του για τα δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για άμεση επαναλειτουργία της Σχολής, καθώς, όπως είπε, ούτε ο ίδιος ούτε το Πατριαρχείο είχαν ερωτηθεί για τη φόρμουλα επαναλειτουργίας
ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr