Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
Οι χθεσινοί Financial Times υπήρξαν ιδιαίτερα δηκτικοί στην πρώτη
τους σελίδα με τίτλο «Ιρακ δέκα χρόνια μετά, οι ΗΠΑ κέρδισαν τον πόλεμο,
το Ιράν την ειρήνη και η Τουρκία τα συμβόλαια».Δίχως υπερβολή
τα παραπάνω είναι προαναγγελθείσα έκπληξη, καθώς οι ισορροπίες που
κατέστρεψαν οι ΗΠΑ με την εισβολή στο Ιράκ πριν από δέκα χρόνια ήταν οι
πιο ευνοϊκές δυνατές για την ίδια την Ουάσιγκτον και τη Δύση συνολικά.Οι νεοσυντηρητικοί γκουρού του Τζορτζ Μπους υιού προφανώς δεν είχαν
διαβάσει το τεύχος του Ιουλίου του 1920 του βρετανικού περιοδικού «The
Round Table», που ήταν αντίστοιχου κύρους με τη σημερινή έγκυρη
αμερικανική επιθεώρηση εξωτερικής πολιτικής Foreign Affairs. Αρθρογράφος
ο γνωστός ως Λόρενς της Αραβίας και θέμα η ανάγκη σύστασης ξεχωριστής
κρατικής οντότητας στην περιοχή της Μεσοποταμίας, το σημερινό Ιράκ.Για αιώνες, επισημαίνεται στο άρθρο, οι μεγάλες αυτοκρατορίες -από το κράτος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη ρωμαϊκή και μετά τη βυζαντινή και τέλος την οθωμανική αυτοκρατορία- έφραζαν την επεκτατική δυναμική της Περσίας προς τη Δύση. Σήμερα, στα δυτικά του Ιράν -τονίζεται- πρέπει να στηθεί μια σταθερή κρατική εξουσία, που εκ των πραγμάτων πρέπει να κυβερνάται μόνο από τους σουνίτες, άρα να είναι δικτατορική και για να είναι βιώσιμη από την εξόρυξη πετρελαίου θα πρέπει να ελέγχει μεγάλο μέρος του Κουρδιστάν.Τα παραπάνω, πρώτα με τη μοναρχία των Χασεμιτών μέχρι το 1958 και στη συνέχεια με τις διάφορες εκδοχές μπααθικών καθεστώτων, ήταν μια βαρύνουσα στους περιφερειακούς συσχετισμούς πραγματικότητα μέχρι τον Μάρτιο του 2003.
Σήμερα, το Ιράκ είναι μια εικονική κρατική οντότητα με τους Κούρδους στο Βορρά de facto ανεξάρτητο κράτος από την εποχή της Καταιγίδας της Ερήμου την Ανοιξη του 1991, τους σιίτες να ελέγχουν την κεντρική κυβέρνηση στη Βαγδάτη και τους Σουνίτες να μην αποδέχονται τον υποβιβασμό τους σε μειονότητα.Αν μέχρι στιγμής το Ιράκ διατηρείται έστω ως προσχηματικά ενιαίο κράτος, αυτό οφείλεται στη σύγκλιση συμφερόντων Τεχεράνης, Αγκυρας και Ουάσιγκτον, που δεν επιθυμούν για διαφορετικούς λόγους την κατάτμηση de iure της χώρας.Οι εξελίξεις, όμως, τρέχουν και η θρυαλλίδα ανατροπών δεν εντοπίζεται στο ήδη de facto ανεξάρτητο Κουρδιστάν στο Βορρά αλλά στη γειτονική Συρία, όπου τυχόν επικράτηση των σουνιτών στη Δαμασκό θα παρακινήσει τους ομόδοξούς τους στο Ιράκ να αναζητήσουν τη συγκρότηση μεγάλου σουνιτικού κράτους.
Δέκα χρόνια μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, η Ουάσιγκτον έχει ασήμαντη -αν όχι μηδενική- επιρροή στις εξελίξεις, με βασικούς περιφερειακούς πρωταγωνιστές την Αγκυρα, την Τεχεράνη και το Ριάντ.Τι δείχνουν τα παραπάνω, ποιο είναι και το, πέραν της περίπτωσης του Ιράκ, συνολικό μήνυμα-δίδαγμα που μπορούμε να αντλήσουμε;
Πρώτον, την φθίνουσα αμερικανική παρουσία και την επίσης μειούμενη παρεμβατική πολιτικο-στρατιωτική βούληση και δυνατότητα της Ουάσιγκτον.
Δεύτερον, την απουσία άλλων, εκτός περιοχής, δυνάμεων -Ευρώπη - Ρωσία- που να φιλοδοξούν να καλύψουν το κενό της χώρας, που μέχρι πρόσφατα φιλοδοξούσε να επιβάλλει Pax Americana στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Τρίτον, τη διαπίστωση ότι έχει ανοίξει ένα κεφάλαιο στις περιφερειακές ισορροπίες και τους συσχετισμούς με πρωταγωνιστές τις χώρες της περιοχής.
Δεν χρειάζεται να περιμένουμε τους ιστορικούς του μέλλοντος, καθώς ήδη η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ την Ανοιξη του 2003 προβάλλει περισσότερο ως μάχη οπισθοφυλακής μιας χαμένης Pax Americana παρά ως η απαρχή επιβολής μιας νέας τάξης πραγμάτων.
De facto τριχοτόμηση
Σήμερα, το Ιράκ είναι μία εικονική κρατική οντότητα, με τους Κούρδους στο Βορρά de facto ανεξάρτητο κράτος από την εποχή της Καταιγίδας της Ερήμου την Ανοιξη του 1991, τους σιίτες να ελέγχουν την κεντρική κυβέρνηση στη Βαγδάτη και τους σουνίτες να μην αποδέχονται τον υποβιβασμό τους σε μειονότητα.
