Σε σημείο-κλειδί για τις ελληνορωσικές σχέσεις, οι οποίες είναι στην
κορυφή της ατζέντας του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά, αναδεικνύεται η
διαδικασία αποκρατικοποίησης των ΔΕΠΑ - ΔΕΣΦΑ, για τις οποίες έχουν
εκδηλώσει ενδιαφέρον οι μεγάλες ρωσικές εταιρείες Gazprom και Sintez.
Ο Α. Σαμαράς σχεδιάζει από καιρό την επίσκεψή του στη Μόσχα, ώστε να επιχειρήσει να ξαναπιάσει τον μίτο των ελληνορωσικών σχέσεων, μια επίσκεψη που ανεπίσημες πηγές αναφέρουν ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και εντός του Φεβρουαρίου. Διπλωματικές πηγές, πάντως, συνδέουν την επίσκεψη με την ύπαρξη «ειδήσεων» για το θέμα των ΔΕΠΑ - ΔΕΣΦΑ, που δεν αναμένονται όμως πριν από το τέλος Μαρτίου.
Οπως επισημαίνουν αυτές οι πηγές, εάν δεν υπάρξει θετική για τους Ρώσους έκβαση του διαγωνισμού, τότε ο κ. Σαμαράς θα πρέπει να έχει κάποια σημαντική εναλλακτική «προσφορά», καθώς διαφορετικά δεν θα έχει κανένα απολύτως νόημα η συζήτηση περί επενδύσεων και οικονομικής συνεργασίας. Σε ό,τι αφορά τον ΟΣΕ, για τον οποίο υπάρχει ενδιαφέρον, εκτιμάται ότι οι Ρώσοι βλέπουν τον σιδηρόδρομο μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο δικτύων και υποδομών, και εξαρτάται από την Ελλάδα εάν θα μπορέσει να διαμορφώσει μια τέτοια πρόταση, ξεπερνώντας συγχρόνως τον σκόπελο της γραφειοκρατίας...
Τεστ αξιοπιστίας
Για τη Ρωσία η αποκρατικοποίηση των δύο ελληνικών εταιρειών φυσικού αερίου αποτελεί ένα σημαντικό επιχειρηματικό σχέδιο στο πλαίσιο της επέκτασης της Gazprom στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και της έγκαιρης τοποθέτησής της σε ένα ενεργειακό παιχνίδι που τώρα μόλις ξεκινά. Συγχρόνως, όμως, αναδεικνύεται και σε κρίσιμο τεστ της αξιοπιστίας της Αθήνας, η οποία είχε κλονιστεί τα τελευταία χρόνια που οι ελληνορωσικές σχέσεις πέρναγαν τον δικό τους «χειμώνα».
Για τον Α. Σαμαρά οι ελληνορωσικές σχέσεις έχουν κρίσιμη σημασία πολιτική, αλλά κυρίως οικονομική, καθώς εκτιμάται ότι η προσέλκυση μερικών μεγάλων ρωσικών επενδύσεων θα δώσει ανάσα στην ελληνική οικονομία και θα αναγκάσει και τους άλλους επενδυτές από Ευρώπη και Αμερική να στρέψουν το βλέμμα προς την Ελλάδα.
Η Μόσχα με τις ΔΕΠΑ - ΔΕΣΦΑ δοκιμάζει τις αντοχές της Αθήνας απέναντι σε πιέσεις της Ουάσιγκτον αλλά και των Βρυξελλών, που δεν ευνοούν τη ρωσική οικονομική διείσδυση σε χώρες της Ευρωζώνης. Και με το επιχείρημα της εξασφάλισης πολλαπλών πηγών ενέργειας, πρακτικά επιχειρούν να αποτρέψουν την ενίσχυση της οικονομικής και της πολιτικής επιρροής της Ρωσίας σε χώρες της Ευρώπης. Η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί διακαώς την αναθέρμανση των ελληνορωσικών σχέσεων, καθώς πέραν των επενδύσεων υπάρχει το κρίσιμο κεφάλαιο του τουρισμού και των παραδοσιακών αγροτικών προϊόντων σε μια αγορά που γίνεται ολοένα μεγαλύτερη αλλά και πιο απαιτητική.
Οι ελληνορωσικές σχέσεις τραυματίστηκαν τα τελευταία χρόνια, μετά την περίοδο ακμής που γνώρισαν επί πρωθυπουργίας Κ. Καραμανλή, όταν η Ελλάδα έδειχνε αξιόπιστος εταίρος του κ. Πούτιν. Οι εξελίξεις όμως διέψευσαν αυτήν την εικόνα, καθώς η πολιτική που είχε υιοθετήσει η κ. Μπακογιάννη για το θέμα της πυραυλικής ασπίδας και κατόπιν η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Γ. Παπανδρέου και ο σαφής φιλοαμερικανικός προσανατολισμός δυσκόλεψαν ακόμη περισσότερο τις διμερείς σχέσεις.
Ο Γ. Παπανδρέου επισκέφθηκε τη Μόσχα και συναντήθηκε με τον Βλ. Πούτιν στις 16 Φεβρουαρίου 2010, και παρά τις θετικές δηλώσεις περί οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας των δύο χωρών δεν υπήρξε καμία συνέχεια. Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της κυβέρνησής του, Δ. Δρούτσα, στη Μόσχα ακυρώθηκε αρκετές φορές, ενώ ούτε ο διάδοχός του Σ. Λαμπρινίδης μπόρεσε να γίνει δεκτός στη ρωσική πρωτεύουσα.
Ο Α. Σαμαράς πριν από έναν χρόνο, αν και αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης, μετέβη στη Μόσχα και συναντήθηκε με τον Βλ. Πούτιν σε μια προσπάθεια τουλάχιστον αποκατάστασης μιας προσωπικής σχέσης. Εκτοτε ο Δ. Αβραμόπουλος συναντήθηκε δύο φορές με τον Σ. Λαβρόφ προκειμένου να μπουν οι βάσεις για αναθέρμανση των σχέσεων.
Πριν από δέκα χρόνια οι ελληνορωσικές σχέσεις ήταν επικεντρωμένες κυρίως στον τομέα της Ενέργειας, δημιουργώντας προσδοκίες στην Ελλάδα ότι με τους αγωγούς Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη και South Stream θα αναβαθμιζόταν η στρατηγική θέση της χώρας και θα υπήρχε μια σημαντική εισροή ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα.
Η... αδράνεια
Ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη έπειτα από διαδοχικές αναβολές και καθυστερήσεις, τελικά «σκόνταψε» στις αντιρρήσεις του Βούλγαρου πρωθυπουργού Μ. Μπορίσοφ, ο οποίος έχει και άλλες επιλογές, πιο συμφέρουσες οικονομικά και στρατηγικά, οι οποίες μάλιστα είναι συμβατές και με τον φιλοαμερικανικό προσανατολισμό του, χωρίς να ανατρέπουν όμως και τις σχέσεις με τη Ρωσία.
Το σχέδιο για τον αγωγό South Stream συνέπεσε με την περίοδο που η μεν απερχόμενη κυβέρνηση Καραμανλή δεν είχε διάθεση να ασχοληθεί με τέτοια μακροπρόθεσμα σχέδια και η κυβέρνηση που τη διαδέχθηκε δεν ήταν φανατική για μια τέτοιου είδους στρατηγική συνεργασία με τη Ρωσία. Η αδράνεια αυτή οδήγησε σε δεύτερες σκέψεις τη Μόσχα και την Gazprom και τελικά ήρθε η κρίση, οπότε και ανακοινώθηκε ότι παγώνει το σκέλος του South Stream που θα διερχόταν από την Ελλάδα.
Η οικονομική κρίση οδηγεί σε μειωμένη ζήτηση στην Ελλάδα αλλά και στην Ιταλία, η οποία έχει ήδη εξασφαλίσει όμως μια κατάληξη του αγωγού South Stream μέσω της Σλοβενίας στο Ταρβίζιο, καθιστώντας ακόμη πιο ασύμφορη την αναβίωση του σχεδίου για διέλευση του αγωγού από την Ελλάδα.
ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr
