.
* Ποιες είναι οι προοπτικές της τουρκικής οικονομίας με βάση τις διμερείς σχέσεις;
- Η Ελλάδα είναι πολύ σημαντικός γείτονας. Ο όγκος τού μεταξύ μας εμπορίου είναι 3,23 δισ. ευρώ. Μέχρι πέρυσι, το εμπορικό ισοζύγιο ήταν πλεονασματικό υπέρ της Τουρκίας, αλλά το 2012 αντιστράφηκε υπέρ της Ελλάδας, κάτι το οποίο μας χαροποιεί. Παλαιότερα θα μας προβλημάτιζε, αλλά καταλαβαίνουμε τις πρόσφατες δυσκολίες. Το βλέπουμε σαν θετική συνεισφορά στην ελληνική οικονομία σε μια δύσκολη περίοδο.
* Πώς βλέπετε να εξελίσσονται οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών;
- Μεγαλύτερες είναι οι προοπτικές στον τομέα των επενδύσεων απ' ό,τι στο εμπόριο. Υπάρχουν ήδη περί τα 5,5-6 δισ. ευρώ ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία. Η πλειοψηφία αφορά τη Finansbank. Απ' την άλλη όψη του νομίσματος, οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα είναι περιορισμένες.
* Γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό;
- Εως τώρα η ελληνική αγορά δεν ήταν πολύ ελπιδοφόρα για τις επιχειρήσεις μας. Με το οικονομικό κλίμα να αλλάζει, είμαστε πιο καλοδεχούμενοι στην Ελλάδα. Νομίζω πως τώρα πρέπει να κοιτάξουμε τις επενδύσεις στην Ελλάδα ως τον κύριο χώρο για ανάπτυξη.
* Στο πλαίσιο των επενδυτικών σας κινήσεων εντάσσεται και η πρόσφατη αγορά από τον όμιλο Dogus ελληνικών μαρινών;
- Χαιρόμαστε να βλέπουμε τέτοιες επενδύσεις. Το ενδιαφέρον εδώ είναι, όπως ξέρω, ότι ενδιαφέρονται να κάνουν πρότζεκτ για την προώθηση του ελληνικού τουρισμού. Οπως μου ανέφεραν, σχεδιάζουν μια ρεγκάτα, την οποία θα καλύπτουν τηλεοπτικά δίκτυα παγκόσμιας εμβέλειας, όπως το ESPN.
* Γνωρίζετε αν έχει συζητηθεί με την ελληνική κυβέρνηση;
- Ισως, δεν το ξέρω, αλλά είναι κάτι που εμείς το συζητήσαμε. Η ρεγκάτα θα αρχίζει πιθανόν σε μια από τις μαρίνες τους στην Ελλάδα, θα διασχίζει το Αιγαίο και θα καταλήγει στην Τουρκία και η υπουργός Τουρισμού της θα απονείμει το κύπελλο.
* Η Ελληνίδα υπουργός το ξέρει;
- Οχι, είναι σε πολύ αρχικό στάδιο. Δεν ξέρω αν μπορούμε να το έχουμε έτοιμο γι' αυτό το καλοκαίρι. Αλλά σας το λέω γιατί βλέπω ότι υπάρχουν αντιδράσεις όταν εμφανίζονται τουρκικές επενδύσεις. Οι Τούρκοι αγοράζουν τα πάντα, οι Τούρκοι έρχονται. Παλιές αντιλήψεις, παρανοήσεις, προκαταλήψεις.
* Δεν φοβάστε κάποια κακή εξέλιξη στην ελληνική οικονομία, που θα μπορούσε να βάλει σε κίνδυνο τέτοιες επενδύσεις;
- Είμαστε ενήμεροι για τις δυσκολίες, αλλά έχουμε πλήρη εμπιστοσύνη στην οικονομία της Ελλάδας. Θεωρούμε ότι γίνεται πολύ καλή δουλειά για τη σταθεροποίηση της κατάστασης. Το μέλλον σας είναι λαμπρό και αξίζει κανείς να επενδύσει σ' αυτό. Επίσης, να σημειώσω ότι οι Τούρκοι επιχειρηματίες δεν αποθαρρύνονται από δυσμενείς συνθήκες.
* Οι εντάσεις ανάμεσα στις δύο χώρες για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ δεν επηρεάζουν τις μπίζνες;
- Εχουμε τις διαφορές μας σε συγκεκριμένα ζητήματα. Αλλά επίσης είμαστε δύο χώρες με υπεύθυνες ηγεσίες που θα διαχειριστούν αυτές τις διαφορές και θα τις λύσουν ειρηνικά. Μέχρι τότε έχουμε συμφωνήσει ότι αν δεν μπορούμε να τα λύσουμε σε μια μέρα, ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να στηρίξουμε τις οικονομίες μας. Κι αυτό κάνουμε.
* Υπάρχουν δημοσιεύματα που λένε ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να καταθέσει στον ΟΗΕ συντεταγμένες για τον καθορισμό της ελληνικής ΑΟΖ. Πώς το σχολιάζετε;
- Φυσικά, αυτό δεν ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν το ενθαρρύνουμε και πιστεύουμε ότι τέτοια μέτρα θα έπρεπε να λαμβάνονται με αμοιβαία συναίνεση και όχι με μονομερείς ενέργειες. Αυτή είναι η προσέγγισή μας, καθώς και η προσέγγιση του διεθνούς δικαίου.
* Αν η Ελλάδα προχωρήσει σ' αυτό που λέτε μονομερή ενέργεια, η Τουρκία θα αποσύρει τις επενδύσεις της;
- Δεν θέλω να κάνω εικασίες, γιατί οι επενδύσεις δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμα. Πρέπει να κοιτάμε την καλή πλευρά, καθώς 700.000 Ελληνες επισκέπτονται την Τουρκία και 500.000 Τούρκοι την Ελλάδα. Υπάρχει μεγάλη κίνηση στο Αιγαίο.
* Σχετικά με την πρόταση για παροχή δανείων από την τράπεζα Ζιράατ σε Ελληνες αγρότες και επιχειρηματίες, υπήρξαν σχόλια ότι η δανειοδότηση απευθύνεται στη μειονότητα.
- Το αντίθετο. Στη Ζιράατ θέλουν να βοηθήσουν όλους όσοι έχουν ένα καλό, στέρεο πρότζεκτ. Δίνουν περισσότερες πιστώσεις σε Ελληνες επιχειρηματίες απ' ό,τι σε μειονοτικούς. Και θέλουμε να το κρατήσουμε έτσι. Δεν υπάρχουν άλλα κίνητρα. Ξέρετε, με το να παράγεις στην Ε.Ε. απαλλάσσεσαι από τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουμε στην Τουρκία.
* Θα ζητούσε η Τουρκία κοινή συμμετοχή σε ενεργειακές επενδύσεις στο Αιγαίο;
- Οπως ξέρετε η Τουρκία είναι εξαρτώμενη ενεργειακά χώρα. Εισάγουμε ενέργεια και γι' αυτό δραστηριοποιούμαστε έντονα στην έρευνα. Η Τουρκία είναι περικυκλωμένη από πηγές ενέργειας και εμείς δεν έχουμε δικές μας. Ακόμα.
* Σχετικά με τις προσπάθειες της Κύπρου στο χώρο της ενέργειας, δεν είναι δύσκολη η ελληνοτουρκική συνεργασία, με δεδομένη την κατάσταση;
- Αυτά είναι καινούργια φαινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλουμε να λυθεί το Κυπριακό όσο γίνεται πιο σύντομα. Μέχρι να λυθεί, οι μονομερείς ενέργειες δεν βοηθούν. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι είπαν ότι θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους, και είμαι βέβαιος ότι αυτό θα γίνει.
* Είναι οικονομικά μέτρα; Πολιτικά μέτρα;
- Δεν εικάζω περισσότερο, αλλά στο μεσοδιάστημα λέμε ότι αφού προχωρήσατε και βρήκατε αέριο, ας το χρησιμοποιήσετε με θετικό τρόπο. Γι' αυτό η τουρκοκυπριακή ηγεσία έκανε μια πρόταση στην ελληνοκυπριακή ηγεσία, με τα έσοδα να χρηματοδοτηθεί η λύση από κοινού.
* Οι εταιρείες που συμμετέχουν στις γεωτρήσεις θα συμφωνούσαν με αυτή τη συνεκμετάλλευση;
- Αυτοί είναι επενδυτές που έχουν τη δική τους ατζέντα και θέλουν να βγάλουν όσο περισσότερα χρήματα γίνεται. Δεν γνωρίζουμε τι συμφωνίες έχουν γίνει. Πιστεύω ότι υπερχρεώνουν για τις υπηρεσίες τους.
* Αισθάνεται η Τουρκία δυνατότερη στις διαπραγματεύσεις εξαιτίας της κατάστασης της κυπριακής οικονομίας;
- Δεν ξέρω πώς η κατάσταση θα επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις. Πιστεύω ότι οι δυσκολίες θα επηρεάσουν τη λύση θετικά.
* Θεωρείτε τους Ελληνες εταίρους στις επενδύσεις σας;
- Επειδή ήμουν στην Κύπρο, ξέρω τις λεπτομέρειες για τις διαπραγματεύσεις και ξέρω ότι μια λύση είναι τελείως εφικτή και σε πολύ μικρό διάστημα. Αλλά απαιτεί πολιτική βούληση.
* Ποιος δεν την έχει;
- Δεν κατηγορώ κανέναν, αλλά η ηγεσία του Χριστόφια ήταν κάπως απογοητευτική.
* Θεωρείτε ότι μια νέα ηγεσία θα προωθήσει καλύτερα τα ζητήματα αυτά;
- Οποιος έρθει, πρέπει να σεβαστούμε την απόφασή τους. Ελπίζουμε να κάνουμε μπίζνες άμεσα. Δεν παίζουμε μπρα ντε φερ. Επιδιώκουμε τη συναίνεση των πολιτών, να καταλάβουν το όφελος της λύσης.
* Η κατάσταση στην Τουρκία επιτρέπει τέτοιες σκέψεις;
- Είμαστε χώρα που αναπτύσσεται γρήγορα, με περιφερειακές ανισότητες. Μεγάλα έργα υποδομής είναι σε εξέλιξη, όπως τα bullet trains με ορίζοντα το 2023.
* Θεωρείτε εαυτούς κομμάτι των BRICS;
- Είμαστε η Κίνα της Ευρώπης.
* Με όρους οικονομίας ή και κοινωνίας;
- Οχι, όχι. Απλώς, αναπτυσσόμαστε πολύ γρήγορα.
