Η
κινητικότητα μετάξι των δύο προκαλεί πονοκέφαλο στην Αθήνα -Τι θα
σημάνει η ενοποίησή τους για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες στη
Βαλκανική
ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΣΙΔΕΡΗ
Η μεγάλη κινητικότητα που καταγράφεται μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου, με
στόχο την ενοποίηση των δύο κρατών, δεν είναι πυροτέχνημα ενόψει των
εκλογών του Ιουνίου, όπως αρκετοί στην Αθήνα εκτίμησαν το πρόσφατο
εθνικιστικό παραλήρημα των πολιτικών κομμάτων στα Τίρανα. Αποτελεί
πραγματικότητα και, όπως όλα δείχνουν, είναι θέμα χρόνου για μια de
facto ενοποίηση που θα αλλάξει τις ισορροπίες στα Βαλκάνια,
δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα για τη σταθερότητα στην περιοχή.
Μια σειρά κινήσεων προς την κατεύθυνση της ενοποίησης των δύο κρατών
αποδεικνύει ότι υφίσταται στρατηγικός σχέδιασμός, ο οποίος φυσικά
εκφράζεται μέσα από διακηρύξεις, ενέργειες, σταθερά βήματα και προκαλεί
εντύπωση η απάθεια με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ
αντιμετωπίζουν τις εξελίξεις. Μετά το κρεσέντο του περασμένου Νοεμβρίου,
όταν στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα εκατό χρόνια από την ίδρυση του
αλβανικού κράτους η ΕΕ και οι ΗΠΑ αντέδρασαν και συνέστησαν στα Τίρανα
να χαμηλώσουν τους τόνους, πολλοί πίστεψαν ότι το αλβανικό πολιτικό
σύστημα θα αναδιπλωνόταν. Διαψεύστηκαν, όμως, όλοι αυτοί, ενώ, αντίθετα,
επιβεβαιώνονται όσοι υποστηρίζουν ότι η δυναμική του οράματος για τη
«Μεγάλη Αλβανία» παραμένει ισχυρή, ανεξάρτητα αν αυτό μπορεί ή όχι να
γίνει πραγματικότητα σε όλη του την έκταση. Τα πρώτα βήματα, πάντως,
γίνονται και είναι θέμα χρόνου να προκληθούν αντιδράσεις από τα άλλα
κράτη της περιοχής. Η συνεργασία σε πολιτικό επίπεδο και η ανάπτυξη των
κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των Αλβανών είναι λογική. Πλέον, όμως, δεν
γίνεται τέτοια συζήτηση, αλλά προωθείται μια νέα τάξη πραγμάτων, που
επηρεάζει δραματικά τις υπόλοιπες χώρες που έχουν αλβανικές κοινότητες
στο έδαφος τους.
Προβληματισμός
Ιδιαίτερα είναι τα προβλήματα για την Ελλάδα που βρίσκεται στο στόχαστρο
όχι εξαιτίας μιας ασήμαντης μειοψηφίας όπως οι Τσάμηδες, αλλά επειδή τα
Τίρανα θέτουν ζητήματα αντίστοιχα με αυτά της Τουρκίας σχετικά με
ύφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, ενώ ο ανθελληνισμός είναι η κυρίαρχη πλέον αντίληψη
και θα απαιτηθεί πολύς χρόνος και προσπάθεια για να ανατραπεί η εικόνα
αυτή. Η ανικανότητα της κυβέρνησης να μελετήσει το πρόβλημα και να
κινηθεί για την αποτροπή νέων τετελεσμένων στα Βαλκάνια είναι δεδομένη.
Όπως δεδομένη είναι μια νέα κρίση στην περιοχή. Απλά είναι θέμα χρόνου
να ξεσπάσει.
Το εθνικιστικό κόμμα Ερυθρόμαυρη Συμμαχία κατέθεσε προ ημερών αίτηση
στην Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή, με την οποία ζητεί τη διεξαγωγή
δημοψηφίσματος σχετικά με την ενοποίηση της Αλβανίας με το Κόσοβο σε μία
κρατική οντότητα. Κάνει, δηλαδή, ένα βήμα μπροστά. Για να
πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα απαιτούνται 50.000 υπογραφές, που,
σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, είναι πολύ εύκολο να συγκεντρωθούν.
Ανεξάρτητα αν γίνει ή όχι το δημοψήφισμα, καθώς είναι βέβαιο ότι θα
εμπλακεί και η διεθνής κοινότητα που θα φοβηθεί γενικότερη εκτροπή, η
δυναμική και μόνο της σχετικής συζήτησης θα τροφοδοτήσει ακόμη
περισσότερο τον εθνικισμό και θα επιδράσει σε όλες τις αλβανικές
κοινότητες των άλλων βαλκανικών χωρών, όπως η Σερβία, το Μαυροβούνιο και
η ΠΓΔΜ. Ο ηγέτης της Ερυθρόμαυρης Συμμαχίας, Κρέσνικ Σπαχίου, δήλωσε
ότι «τα δύο αλβανικά κράτη θα πρέπει να ενταχθούν στην ΕΕ ως αλβανική
ομοσπονδία με δύο καντόνια, κάτι που», όπως διευκρίνισε, «θα καταργήσει
τα σύνορα, χωρίς όμως να τα αλλάξει».
Πριν από δεκαπέντε περίπου ημέρες ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Σαλί
Μπερίσα, ανακοίνωσε ότι θα προωθήσει τη διεξαγωγή κοινού πρωταθλήματος
ποδοσφαίρου μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου, κάτι που ο Αλβανός πρωθυπουργός
επιμένει να προωθήσει, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν το επιτρέπει
το Καταστατικό ούτε της UEFA ούτε της FIFA.
Στις 10 Δεκεμβρίου ο Σαλί Μπερίσα, σε νέα δήλωσή του προς την ίδια
κατεύθυνση, ανέφερε ότι «είμαι αποφασισμένος να ενώσω το έθνος», σε
συνάντησή του με διευθυντικά στελέχη του «δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού
φορέα του Κοσόβου» RTK. Οι Κοσοβάροι ευχαρίστησαν τον πρωθυπουργό της
Αλβανίας σχετικά με την ιδέα του για τη δημιουργία ενός κοινού χώρου
ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου, κάτι που ήδη
προωθείται, καθώς δεν υπάρχει κανένα νομικό κώλυμα.
Ανταγωνισμός για τη «Μεγάλη Αλβανία»
Η προεκλογική εκστρατεία στην Αλβανία έχει λάβει τα χαρακτηριστικά ενός
ιδιότυπου ανταγωνισμού μεταξύ των πολιτικών κομμάτων για το ποιο θα
εμφανίσει περισσότερες ιδέες για τη «Μεγάλη Αλβανία» και ποιος θα φανεί ο
πλέον υπερπατριώτης. Αυτή η εξέλιξη διαψεύδει όσους τόσο στην Ευρώπη
όσο και στην Αθήνα ιδιαίτερα εκτίμησαν αρχικά ότι η εθνικιστική ρητορική
οφείλεται στην προεκλογική εκστρατεία. Προφανώς η επικείμενη εκλογική
αναμέτρηση τον Ιούνιο επιτείνει την ένταση των συζητήσεων, κοινός, όμως,
παρονομαστής δεν είναι η άσκοπη ρητορική, αλλά συγκεκριμένες κινήσεις.
Έτσι, όσον αφορά τόσο στο συντηρητικό κόμμα του Μπερίσα όσο και στους
σοσιαλιστές του Ράμα, ενώ αρχικά θεωρήθηκε ότι αυξάνουν την εθνικιστική
ένταση προκειμένου να μην έχουν απώλειες προς την Ερυθρόμαυρη Συμμαχία,
αποδεικνύεται τώρα ότι δεν πρόκειται απλά για ρητορική, αλλά για σχέδιο.
Ο Σαλί Μπερίσα χάνει μεγάλες δυνάμεις, αλλά ο Ράμα εμφανίζεται ψηλά
στις δημοσκοπήσεις και ξεπερνά το 40% - περίπου το ποσοστό που είχε και
το 2009. Ας σημειωθεί ότι πριν από τρία χρόνια οι ακροδεξιοί της
Ερυθρόμαυρης Συμμαχίας και οι σοσιαλιστές συμμάχησαν και πίεσαν το
Συνταγματικό Δικαστήριο να ακυρώσει τη συμφωνία του 2009 με την Ελλάδα
για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, της ΑΟΖ περιλαμβανόμενης.
Η προοπτική συμμαχίας ή ανοχής σε μια εθνικιστική πολιτική έναντι της
Ελλάδας προκαλεί εφιάλτες σε όσους στην Αθήνα ασχολούνται με την
κατάσταση στην Αλβανία Κι αυτό γιατί η Ερυθρόμαυρη Συμμαχία, που πριν
από λίγα χρόνια ξεκίνησε από χαμηλά, σχεδόν ανύπαρκτα ποσοστά, σήμερα
έχει εκτοξευτεί στις δημοσκοπήσεις στο 16% περίπου, που σημαίνει ότι οι
εθνικιστικές και κυρίως οι ανθελληνικές θέσεις της θα αποκτήσουν
συστημικά χαρακτηριστικά, πράγμα που θα επιδεινώσει ίσως σε επικίνδυνο
βαθμό τις διμερείς σχέσεις, αν οι σοσιαλιστές δεν αλλάξουν στάση, κάτι
που δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα. Το κόμμα αυτό, με τα έντονα
κινηματικά χαρακτηριστικά, το οποίο κινείται στο όριο της νομιμότητας,
με άδηλους οικονομικούς πόρους, επιδρά ολοένα και περισσότερο στην
πολιτική σκηνή των Τιράνων. Επιδρά παράλληλα και στο Κίνημα
«Αυτοδιάθεση» του Κοσόβου -επίσης ακραία εθνικιστικό-, που με τη σειρά
του έχει ήδη διεισδύσει σε οργανώσεις Αλβανών στα Σκόπια. Οι ελληνικές
κυβερνήσεις, αφού αδράνησαν επί σειρά ετών, τώρα θα πρέπει να προλάβουν
τα χειρότερα, αν, βέβαια, υπάρξει σχέδιο και κινητοποίηση, κάτι που δεν
φαίνεται πολύ πιθανό.
Το λάθος με την Ελλάδα
Ως προς το θέμα της συμφωνίας, έγκριτοι νομικοί κύκλοι σημειώνουν στα
«Επίκαιρα» ότι μέχρι σήμερα η Αλβανία δεν έχει κάνει ανάκληση της
υπογραφής της, που σημαίνει, κατά το Δίκαιο των Συνθηκών, ότι η πρόθεσή
της έναντι της Ελλάδας είναι να κρατά ανοιχτή την προοπτική της θέσης
της σε ισχύ. Κατά τη Σύμβαση για το Δίκαιο των Συνθηκών, δεν έχει
υποχρέωση να επικυρώσει τη συμφωνία με την Ελλάδα, αλλά «έχει την
υποχρέωση στο διάστημα μέχρι την επικύρωση να απέχει από ενέργειες που
αποστερούν τη συμφωνία από το αντικείμενο και το σκοπό της», δηλαδή να
μην κάνει κάτι που θα καθιστούσε αδύνατη τη συμφωνία να εφαρμοστεί όταν
τεθεί σε ισχύ. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, οι Αλβανοί «ξέρουν ότι, αν δεν
εφαρμόσουν τη συμφωνία, χάνουν τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται τις
περιοχές βορείως της Κέρκυρας, όσο εμείς, ελλείψει συμφωνίας, θα
αντιδρούμε· Πρέπει να δουν τα οφέλη τους, συγκρίνοντάς τα με το χαμηλό
κόστος, αν δεχτούν τη συμφωνία, και να καταλάβουν το αυτογκόλ τους με το
να βάλουν περιορισμούς από τους οποίους δυσχεραίνονται σήμερα να
βγουν». Αυτό σημαίνει ότι οι Αλβανοί, με την προσφυγή στο Συνταγματικό
Δικαστήριο και το «πάγωμα» της συμφωνίας, και στην Ελλάδα δημιουργούν
προβλήματα, εξαιτίας προφανώς της εμπλοκής της Τουρκίας, αλλά και στην
ίδια τους τη χώρα. Πόσω μάλλον που οι έρευνες της χώρας μας στο Ιόνιο
αλλάζουν το σκηνικό.
Λαμβανομένων όλων αυτών υπόψη, το Αλβανικό Ζήτημα αναδεικνύεται ως
κεφαλαιώδες για την εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια της χώρας αλλά και
τη σταθερότητα σε ολόκληρη την περιοχή...
