Με μόνο έρεισμα την τακτική προσέγγιση με τη Ρωσία, η οποία με τη σειρά της είναι συγκυριακή, και μόνο με αξιοποίηση του περιθωρίου που αφήνει η αντιπαράθεση Ουάσιγκτον-Μόσχας για την επόμενη μέρα στη Συρία ο Ερντογάν μοιάζει με απασφαλισμένη βόμβα που μπορεί να εκραγεί ανά πάσα στιγμή με απρόβλεπτες συνέπειες.Σύμφωνα με το αφήγημα του προέδρου-σουλτάνου, η Τουρκία αντιμετωπίζει επίθεση με στόχο τον διαμελισμό της και τόσο η αυταρχική εκτροπή στο εσωτερικό όσο και ο τυχοδιωκτικός παρεμβατισμός στη Συρία και στο Ιράκ δεν είναι τίποτε άλλο παρά προληπτικές αμυντικές κινήσεις.
Αμφιβόλου αντικρίσματος οι απειλές και η τυχοδιωκτική ρητορική του Ερντογάν είναι πολύ πιθανόν να λειτουργήσουν στη λογική της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, να επισπεύσουν δηλαδή την εξέλιξη την οποία υποτίθεται ότι προσπαθούν να αποτρέψουν. Ας αφήσουμε τη ρητορική, που είναι και ανέξοδη εκ του ασφαλούς επίδειξη ισχύος, και ας πάμε να δούμε από κοντά την παρουσία των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Συρία και στο Ιράκ:
• Στη Συρία έχουν παρεμβληθεί σε σημείο που αποτρέπει την εδαφική συνένωση των Κούρδων ανατολικά και δυτικά του Ευφράτη. Δεν μπορούν να πλησιάσουν προς το Χαλέπι, γιατί υπάρχει βέτο της Ρωσίας, ούτε όμως και να συμμετάσχουν στην εκστρατεία για την εκδίωξη των τζιχαντιστών από τη Ράκα, γιατί υπάρχει βέτο των ΗΠΑ.
• Παρόμοια κατάσταση και στο Ιράκ, όπου η Βαγδάτη θεωρεί παράνομη την παρουσία τουρκικών δυνάμεων και ταυτόχρονα ΗΠΑ, σιιτική πολιτοφυλακή και Κούρδοι Πεσμεργκά εναντιώνονται στην εμπλοκή της Αγκυρας στην ανακατάληψη της Μοσούλης.
Ολα τα παραπάνω αθροιστικά προδίδουν περισσότερο μια επικοινωνιακή διαχείριση, κυρίως για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης παρά ισχύ και αυτοπεποίθηση μιας περιφερειακής δύναμης που μπορεί να αναγκάζει τους υπόλοιπους παίχτες να λάβουν υπόψη τους τα ζωτικά της συμφέροντα. Ούτε η ρητορική ούτε η επί τόπου εμπλοκή της Τουρκίας δείχνει μέχρι στιγμής να επηρεάζει τις εξελίξεις στη Συρία και στο Ιράκ.
Μέρα με τη μέρα που περνά ο Ερντογάν καίει γέφυρες και εντείνει ακόμη περισσότερο μια δυσμενή για τη χώρα του συγκυρία: Για πρώτη φορά από την ίδρυση του νέου τουρκικού κράτους από τον Κεμάλ, το 1923, η Αγκυρα βρίσκεται σε ταυτόχρονη αντιπαράθεση με τους Κούρδους σε τρία μέτωπα: στη Νοτιοανατολική Τουρκία, στο Βόρειο Ιράκ και στη Βορειοανατολική Συρία.
Τ
αυτόχρονα η χώρα παλινδρομεί σε έναν απίστευτο αυταρχισμό, μπροστά στον οποίο ωχριά το μονοκομματικό κεμαλικό καθεστώς μέχρι το 1946 αλλά και η περιορισμένη και χειραγωγούμενη από τη στρατιωτική ηγεσία κοινοβουλευτική δημοκρατία που διαμορφώθηκε μετά το 1983, με την ελεγχόμενη από τον στρατηγό Εβρέν πολιτικοποίηση της στρατιωτικής δικτατορίας. Σήμερα, τέσσερις μήνες σχεδόν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος και παρά την επίφαση παντοδυναμίας, το καθεστώς Ερντογάν είναι πιο ασταθές και ανασφαλές αλλά και πιο απρόβλεπτο, καθώς σκηνοθετεί ελεγχόμενες κρίσεις, οι οποίες μπορούν να γίνουν ανεξέλεγκτες περιπλοκές. Η βιωσιμότητα και η αντοχή του είναι συνάρτηση με τις περιφερειακές εξελίξεις, με εσωτερικό απόηχο που θα γίνουν ερήμην του.
