Του Κώστα Ράπτη -Οι δύο διεθνείς συναντήσεις για τη Συρία,
που διοργανώθηκαν το Σάββατο και την Κυριακή στη Λωζάννη και το Λονδίνο
αντιστοίχως, υπενθυμίζουν ότι εδώ και αρκετά χρόνια η συριακή κρίση δεν
μπορεί να ερμηνεύεται πρωτίστως με βάση τις εσωτερικές δυναμικές της
χώρας του Assad, καθώς αποτελεί πλέον μια διεθνή αντιπαράθεση
δι' αντιπροσώπων. Πρόκειται, βέβαια, για κοινοτοπία, που όμως δεν πρέπει
να λησμονείται ποτέ: άλλωστε σε κανένα από τα διπλωματικά ραντεβού του
Σαββατοκύριακου δεν ήταν παρών οποιοσδήποτε Σύρος – γεγονός που η
συριακή αντιπολίτευση φρόντισε με ανακοίνωσή της να στηλιτεύσει.
Οι συναντήσεις σε Λωζάννη και Λονδίνο υπενθυμίζουν επίσης την υποβάθμιση του ειδικού βάρους των ευρωπαϊκών χωρών, που μετά τις αχρείαστες προκλήσεις τους έναντι της Μόσχας το προηγούμενο δεκαπενθήμερο, βρίσκονται εκτός του τραπεζιού στο οποίο διεξάγεται η καθαυτό διαπραγμάτευση. Η σημαντικότερη συνάντηση, αυτή της Λωζάννης, κρίθηκε από τους συνδιοργανωτές, ήτοι ΗΠΑ και Ρωσία, ότι είναι καλό να περιλάβει μικρό αριθμό χωρών και δη της Μέσης Ανατολής (Ιράν, Τουρκία, Σαουδική Αραβία και Κατάρ, με την προσθήκη της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, του Ιράκ και του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ Staffan de Mistura). Η συνάντηση του Λονδίνου ήταν απλώς ο τρόπος του John Kerry να χρυσώσει το χάπι για τις χώρες της Ομάδας Φίλων της Συρίας οι οποίες δεν είχαν κληθεί την προηγουμένη. Μπορεί το Παρίσι να αφιέρωσε μία ολόκληρη εβδομάδα διπλωματικών ενεργειών απλώς και μόνο για την περιορισμένης σημασίας επικοινωνιακή επιτυχία να υποχρεώσει τη Μόσχα να καταθέσει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, μπορεί ο Francois Hollande να προκάλεσε τη ματαίωση προγραμματισμένης επίσκεψης του Vladimir Putin στη Μόσχα και να διερωτήθηκε ρητορικά αν ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να διωχθεί για εγκλήματα πολέμου, μπορεί η Γερμανία να προαναγγέλλει εμβάθυνση των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Μόσχας και η Βρετανία να ενθαρρύνει, δια του Boris Johnson, την προοπτική ανάληψης στρατιωτικής δράσης κατά του καθεστώτος της Δαμασκού, όμως η πραγματική συζήτηση για το μέλλον της Συρίας διεξάγεται ερήμην τους.
Μετά από ένα δεκαπενθήμερο πρωτόγνωρης έντασης στο οποίο ΗΠΑ και Ρωσία διακινδύνευσαν την απευθείας αντιπαράθεση των δυνάμεών τους στη συριακή επικράτεια (με τις "στρατιωτικές επιλογές” που έγινε γνωστό ότι εξέταζε ο Λευκός Οίκος και τις προειδοποιήσεις του Γενικού Επιτελείου της Ρωσίας ότι έχει ληφθεί κάθε μέτρο απόκρουσης πληγμάτων κατά της Δαμασκού, τα οποία και θα θεωρηθούν πλήγματα εναντίον του ρωσικού προσωπικού στη Συρία) η συνάντηση του Σαββάτου αποτελεί μικρό βήμα εκτόνωσης. Για την ακρίβεια, η πολυμερής σύνθεση της Λωζάννης δίνει στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών John Kerry να επιστρέψει, χωρίς να θιγεί το κύρος του, στη δημόσια διαπραγμάτευση με τη Ρωσία, της οποίας είχε ανακοινώσει τον τερματισμό δέκα ημέρες νωρίτερα, στο φόντο της κατάρρευσης της κατάπαυσης του πυρός στη Συρία.
Όμως ο δημόσιος διάλογος δεν είχε λόγους να είναι σε αυτή τη φάση περισσότερο αποτελεσματικός από τον ανεπίσημο, ο οποίος ασφαλώς δεν είχε διακοπεί. H συνάντηση της Λωζάννης ολοκληρώθηκε μετά από τέσσερις ώρες χωρίς την έκδοση κοινού κειμένου, με τον Kerry να κάνει λόγο για "ειλικρινές” και "εποικοδομητικό” brainstorming, τον δε Ρώσο ομόλογό του Sergei Lavrov να επισημαίνει ότι συζητήθηκαν ορισμένες "ενδιαφέρουσες ιδέες”. Σύμφωνα με τον Ιρανό υφυπουργό Εξωτερικών, τα δύο τρίτα της συζήτησης αφιερώθηκαν στο ερώτημα του διαχωρισμού των μετριοπαθών ανταρτών από τους τζιχαντιστές, ενώ ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας ανέφερε ότι ζήτησε την αποστολή διεθνούς οχηματοπομπής με ανθρωπιστικής βοήθεια στο πολιορκούμενο από τις συριακές δυνάμεις και τους συμμάχους τους ανταρτοκρατούμενο ανατολικό Χαλέπι. Μάλιστα έκανε γνωστό ότι ένα από τα σημεία διαφωνίας των συμμετεχόντων στη Λωζάννη ήταν το κατά πόσον η κήρυξη νέας κατάπαυσης του πυρός θα προηγηθεί της αποχώρησης του Μετώπου Αλ Νούσρα (συριακής θυγατρικής της Αλ Κάιντα) από το ανατολικό Χαλέπι ή όχι. Υπενθυμίζεται ότι ο de Mistura είχε προσφάτως προτείνει να συνοδεύσει ο ίδιος εκτός Χαλεπίου του μαχητές που δεν θα συμφωνούσαν με τους όρους της κατάπαυσης του πυρός.
Το σημαντικότερο είναι ότι οι συμμετέχοντες στη συνάντηση της Λωζάννης ανανέωσαν το ραντεβού τους για τη Δευτέρα.
Ωστόσο, οι γενικότερες παράμετροι του προβλήματος δεν αλλάζουν. Η προοπτική ανακατάληψης του συνόλου του Χαλεπίου από τις δυνάμεις του Assad αποτελεί συμβολική και αντικειμενική αλλαγή σελίδας στην συριακή κρίση την οποία οι δυνάμεις της Δύσης και οι Άραβες σύμμαχοί τους δεν σκοπεύουν να αποδεχθούν, διότι έτσι υπονομεύεται η ηγεμονική του θέση στην περιοχή. Εξ ού και ο επικοινωνιακός ορυμαγδός για την τύχη των αμάχων του ανατολικού Χαλεπίου (250.000 κατά τον διεθνή παράγοντα, 28.000 κατά τη Δαμασκό), αλλά και πλήρους σιωπής για τα 1,4 εκατομμύρια των επίσης δοκιμαζόμενων κατοίκων του ελεγχόμενου από τις κυβερνητικές δυνάμεις δυτικού Χαλεπίου.
Όμως η δυνατότητα κατάπαυσης του πυρός σκοντάφτει στην αδυναμία εκπλήρωσης του όρου του διαχωρισμού των... όλο και πιο δυσδιάκριτων "μετριοπαθών ανταρτών” από τους τζιχαντιστές που κυριαρχούν στο ανατολικό Χαλέπι. (Ο ίδιος ο de Mistura, μιλώντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, υπολόγισε τους άνδρες του Μετώπου Αλ Νούσρα στο 50% όλων των μαχητών, αν και εκ των υστέρων αναθεώρησε θεαματικά προς τα κάτω αυτή την εκτίμησή του).
Η συγκάλυψη ή υποτίμηση του ρόλου των τζιχαντιστών είναι αναπόφευκτα το τελευταίο επεισόδιο στην επίμονη διεκδίκηση της "αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό και στην υπεράσπιση του "κεκτημένου” της διαίρεσης της Συρίας. Η "χρησιμότητα” τέτοιων κακόφημων παικτών δεν έχει ακόμη εξαντληθεί.
