των Orit Perlov και Gallia Lindenstrauss
Η έναρξη της επιχείρησης για την
απελευθέρωση της al-Raqqa, την de facto πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους
στην Συρία, συμπεριλαμβανομένων και των μαχών για την σημαντική δίοδο
ανεφοδιασμού της πόλης μέσω της περιοχής Manbj στα νοτιοδυτικά της
Συρίας, οδηγεί την Τουρκία κοντά στο σημείο στο οποίο θα υποχρεωθεί να
πάρει μια στρατηγική απόφαση. Αυτή η περιοχή είναι η τελευταία
ελεγχόμενη από το Ισλαμικό Κράτος που συνορεύει με την Τουρκία, και
είναι πιθανό ότι στο τέλος της ημέρας, οι Κούρδοι θα αναλάβουν τον
έλεγχο. Η Τουρκία θα πρέπει να επανεξετάσει τις κινήσεις της, και
συγκεκριμένα να αποφασίσει πώς θα τηρήσει την κόκκινη γραμμή που
τράβηξε, δηλαδή να μην μην επιτρέψει τους Κούρδους να κατακτήσουν την
περιοχή μεταξύ του Ευφράτη και του Αζαζ (που βρίσκεται βόρεια του
Χαλεπίου_.
Εάν συμβεί αυτό, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να ολοκληρώσουν την
κατάληψη των περισσότερων συριακών περιοχών στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας,
μια κατάσταση που είναι απαράδεκτη για την Άγκυρα. Οι επόμενες κινήσεις
της Τουρκίας θα έχουν μία σημαντική επίδραση για το μέλλον της
ομοσπονδιακής περιοχής της Rojava στη Βόρεια Συρία, που ανακοινώθηκε
μονομερώς από τους Κούρδους τον Μάρτιο του 2016, στο μέλλον της Συρίας
και στους Κούρδους που ζουν στην Τουρκία.
Η επιτυχία των συριακών δημοκρατικών
δυνάμεων με την κουρδική της πλειοψηφία (ιδιαίτερα το YPG, δηλαδή την
ένοπλη πτέρυγα του Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης) και άλλων σουνιτών στην
απελευθέρωση τμημάτων στα προάστια της al-Raqqa από το Ισλαμικό Κράτος
και στις μάχες για την απελευθέρωση της περιοχής Manbij, είναι ένας
απαραίτητος κρίκος στην προσπάθεια να οδηγηθεί το Ισλαμικό Κράτος εκτός
Συρίας. Τον Μάιο, ενώ οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις ήταν
απασχολημένοι με την απελευθέρωση των προαστίων της Raqqa, το Ισλαμικό
Κράτος επέλεξε να προελάσει προς τα βορειοδυτικά, στην περιοχή βόρεια
του Χαλεπίου στα τουρκικά σύνορα (στον διάδρομο Azaz-Marea). Στις πρώτες
ημέρες της επίθεσης, το Ισλαμικό Κράτος κατόρθωσε να νικήσει τις
δυνάμεις του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) στην περιοχή με την
βοήθεια των εκεί κουρδικών δυνάμεων. Η Τουρκία, η οποία ήδη στα τέλη του
2015 αντέστρεψε την πολιτική ανοιχτών συνόρων και έκλεισε τα σύνορα
φοβούμενη την είσοδο πρακτόρων του Ισλαμικού Κράτους, δεν άνοιξε τα
σύνορα στους πρόσφυγες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα 100.000 εκτοπισμένους,
συμπεριλαμβανομένων και οικογενειών των μαχητών του Ελεύθερου Συριακού
Στρατού, να βρουν καταφύγιο στο Afrin, στα βορειοδυτικά της Συρίας.
Οι κουρδικές δυνάμεις έχουν κερδίσει την
υποστήριξη πολλών από τους κύριους παράγοντες στη συριακή αρένα: των
ΗΠΑ και της διεθνής συμμαχίας που μάχεται εναντίον του Ισλαμικού
Κράτους, της Ρωσίας, και ακόμη και ως ένα βαθμό, του καθεστώτος του
Assad, για το οποίο οι Κούρδοι αντιπροσωπεύουν ένα σχετικά μικρό
πρόβλημα και ακόμη και πιθανό σύμμαχο. Η υποστήριξη εκδηλώνεται με
πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των προμηθειών όπλων, των υπηρεσιών
πληροφοριών, της εκπαίδευσης, των επιχειρησιακών συμβουλών, της
αεροπορικής στήριξης από τον συνασπισμό για τις κουρδικές επιθέσεις, και
το άνοιγμα μιας αποστολής στη Μόσχα, καθώς επίσης και την πιθανότητα
συντονισμού της μεταφοράς βοήθειας, δυνάμεων και τροφίμων με το καθεστώς
του Assad. Εξίσου σημαντικό είναι πως αντιμετωπίζονται οι Κούρδοι: ως
μια νικητήρια δύναμη που έχει επανειλημμένως πετύχει να ανακόψει την
προώθηση του Ισλαμικού Κράτους. Η διεθνής στήριξη για τις κουρδικές
δυνάμεις στη Συρία τους δίνει τη νομιμότητα να εδραιώσουν τον έλεγχό
τους σε ολόκληρη τη βόρεια λωρίδα από την Jazira (στη βορειοανατολική
Συρία) στο Κομπάνι (στην Βορεια-Κεντρική Συρία). Οι Κούρδοι ελπίζουν ότι
στο προσεχές μέλλον θα πετύχουν επίσης να δημιουργήσουν ένα δεσμό στο
κουρδικό αυτόνομο καντόνι του Afrin. Παρόλα αυτά, δεν φαίνεται ότι έχουν
την πρόθεση να δημιουργήσουν μια γέφυρα για την Κουρδική Περιφερειακή
Κυβέρνηση (KRG) στο Βόρειο Ιράκ, εν μέρει εξαιτίας των εσωτερικών
κουρδικών διαφορών και της εκτεταμένης εξάρτησης του KRG από την
Τουρκία. Για παράδειγμα, το Μάρτιο του 2016 η KRG διέταξε το κλείσιμο
της διέλευσης των συνόρων Semalka μεταξύ των δύο κουρδικών οντοτήτων,
μια απόφαση που δημιούργησε έλλειψη τροφίμων και προμηθειών στους
Κούρδους της Συρίας, και που άνοιξε μόλις στις 7 Ιουνίου.
Μεταξύ των εξωτερικών παικτών, η Τουρκία
παραμένει το πιο σημαντικό εμπόδιο στην κουρδική προώθηση προς τη
Βόρεια Συρία, καθώς η Άγκυρα φοβάται τη δημιουργία μιας κουρδικής
αυτόνομης περιοχής στα Βόρεια της Συρίας, όπως έγινε με το Ιράκ. Η
κουρδική αυτονομία στη Βόρεια Συρία θα αποτελέσει ένα ορμητήριο για το
ΡΚΚ, την κουρδική οργάνωση που επιχειρεί εντός της Τουρκίας. ΤΟ κουρδικό
κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) είναι στην πραγματικότητα μια επέκταση
του ΡΚΚ. Επιπλέον, η αυξανόμενη δύναμη των Κούρδων της Συρίας έχει
ενισχύσει το ηθικό των Κούρδων στην Τουρκία, ενθαρρύνοντας μεγαλύτερες
απαιτήσεις στην εσωτερική τουρκική αρένα. Επιπλέον, η κουρδική κατάληψη
των περισσότερων περιοχών στα εδάφη που γειτνιάζουν στα σύνορα
Τουρκίας-Συρίας, είναι πιθανό να μειώσει την επιρροή της Τουρκίας στις
εξελίξεις στην Συρία. Οι γραμμές ανεφοδιασμού των ανταρτών και του
Ισλαμικού Κράτους διασχίζουν τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας, δίνοντας στην
Τουρκία μια ευκαιρία να πιέσει αυτές τις δυνάμεις. Η Τουρκία ήλπιζε
επίσης για την δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης υπό διεθνή έλεγχο στη
βορειοδυτική Συρία όπου θα μπορούσαν να βρουν καταφύγιο οι πρόσφυγες του
πολέμου στη Συρία. Η περιοχή είναι επίσης η έδρα ορισμένων εκ της
τουρκμενικής μειονότητας, τους οποίους η Τουρκία έχει υπό την προστασία
της.
Πρακτικά, η αντίθεση της Τουρκίας στην
κουρδική κατάληψη συριακών εδαφών κατά μήκος των συνόρων της,
εκδηλώνεται κυρίως με την πίεση που έχει ασκήσει στις ΗΠΑ για να
σταματήσει την δυτική προώθηση των Κούρδων της Συρίας. Στρατιωτικά, οι
περισσότεροι βομβαρδισμοί της Τουρκία στόχο έχουν στους αντάρτες του ΡΚΚ
που βρίσκουν καταφύγιο στα βουνά Qandil στο Βόρειο Ιράκ. Μόνο λίγοι
βομβαρδισμοί έχουν στόχο τους Κούρδους της Συρίας.
Οι κουρδικές επιτυχίες είναι
εντυπωσιακές σε σχέση με την αδυναμία που εμφανίζουν διάφορες σουνιτικές
δυνάμεις και οργανισμοί που από την έναρξη του συριακού εμφυλίου
πολέμου έχουν υποστηριχτεί, εκπαιδευτεί και χρηματοδοτηθεί από τις χώρες
του Κόλπου (ιδιαίτερα από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ) και την
Τουρκία. Έχει γίνει σαφές ότι αυτοί οι οργανισμοί είναι πολύ αδύναμοι
και διχασμένοι για την αντιμετώπιση και απώθηση δυνάμεων του Ισλαμικού
Κράτους από μόνοι τους, την ίδια στιγμή που πολεμούν το καθεστώς Assad. Η
Σαουδική Αραβία και η Τουρκία διστάζουν να αποστείλουν χερσαίες
δυνάμεις για να βοηθήσουν τις αντάρτικες ομάδες που υποστηρίζουν.
Αντιθέτως, οι Κούρδοι, εστιάζοντας στην καταπολέμηση του Ισλαμικού
Κράτους παρά του Assad, καταγράφουν εντυπωσιακές επιτυχίες και έχουν
επίσης καταφέρει να χτίσουν την ισχύ τους και να απελευθερώσουν εδάφη
που θεωρούν ότι είναι μέρος της ομοσπονδιακής περιοχής της Rojava στη
Βόρεια Συρία. Οι επιτυχίες των Κούρδων και οι αποτυχίες των
υποστηριζόμενων από την Τουρκία σουνιτών ανταρτών, αναγκάζουν τώρα την
Τουρκία να επανεξετάσει την πορεία της.
Εκτός κι αν η Τουρκία σταματήσει τους
Κούρδους από το να ολοκληρώσουν την κατάληψη των περισσότερων συριακών
περιοχών στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, αυτή η περιοχή μπορεί να μετατραπεί
σε μια ουδέτερη ζώνη που θα μπορούσε να δώσει επίσης διάφορα
πλεονεκτήματα για την Τουρκία. Πρώτα από όλα, ο κίνδυνος που θέτει το
Ισλαμικό Κράτος θα απομακρυνόταν από την Τουρκία, αν και το Ισλαμικό
Κράτος έχει πολλούς ανενεργούς πυρήνες στην Τουρκία που θα μπορούσαν να
διεξάγουν επιθέσεις στο τουρκικό έδαφος. Επιπλέον, οι κουρδικές περιοχές
μπορεί να είναι μία de facto ασφαλή ζώνη για τους εκτοπισμένους Σύριους
και θα μπορούσε να μειώσει τις πιέσεις στην Τουρκία να δεχθεί
περισσότερους πρόσφυγες. Παρόλα αυτά, η Τουρκία ανησυχεί ότι μια τέτοια
εξέλιξη θα είχε μια θετική επίδραση στο προφίλ των Κούρδων στη διεθνή
αρένα και στη διεθνή υποστήριξη για τις επιπλέον κουρδικές απαιτήσεις,
και θα μπορούσε να αμβλύνει την κριτική έναντι της τουρκικής πολιτικής
προς τους δικούς της Κούρδους. Σε ό,τι αφορά το μέλλον της Συρίας, η
εδραίωση της κουρδικής οντότητας και ό έλεγχος όλων των περιοχών που οι
Τούρκοι θεωρούν ως δικές τους, θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες
μιας ομοσπονδιακής λύσης εντός των υφιστάμενων συνόρων του κράτους ή τη
διαίρεσή της σε ανεξάρτητες οντότητες.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.inss.org.il/index.aspx?id=4538&articleid=11909
