Του Κώστα Ράπτη
Η συνάντηση των υπουργών Άμυνας της Ρωσίας,
της Συρίας και του Ιράν στην Τεχεράνη, όπου συζητήθηκε η διεύρυνση της
συνεργασίας των τριών χωρών στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους και της
Al Nusra, συριακής θυγατρικής της Αλ Κάιντα, σηματοδότησε την
περισσότερο αποφασιστική επιστροφή των ρωσικών δυνάμεων στα πεδία των
μαχών στη Συρία. Άλλωστε, τις τελευταίες μέρες και αποφεύγοντας τον
επικοινωνιακό θόρυβο, σε αντίθεση με την πρώτη φάση της ρωσικής εμπλοκής
το περασμένο φθινόπωρο, νέες στρατιωτικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στο
λιμάνι της Ταρτούς για να προστεθούν στους περίπου 3.000 άνδρες που ήδη
βρίσκονταν στο συριακό έδαφος, ενώ στρατιωτικό προσωπικό της Ρωσίας
επέστρεψε και στη βάση του Hmeimim, στην περιοχή της Λατάκιας για να
βοηθήσει στον καλύτερο συντονισμό των αεροπορικών επιδρομών.
Την ίδια στιγμή, πραγματικός αγώνας
δρόμου βρίσκεται σε εξέλιξη για την ανακατάληψη της Ράκκα, βασικού
προπυργίου του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία.
Από τη μια, ο κυβερνητικός Συριακός Αραβικός Στρατός, που έχει και την
υποστήριξη των ρωσικών δυνάμεων, προωθείται μέσα από την έρημο προς την
καρδιά των περιοχών που κατέχει το Ισλαμικό Κράτος στην ανατολική Συρία,
επιχειρώντας ταυτόχρονα να αποκόψει την δυνατότητα επικοινωνίας με τις
βορειότερες περιοχές γύρω από το Χαλέπι. Από την άλλη, οι Συριακές
Δημοκρατικές Δυνάμεις, (συνασπισμός αραβικών και κυρίως κουρδικών
οργανώσεων, που έχει την υποστήριξη αμερικανικών αεροπορικών δυνάμεων
και πλαισιώνεται από έναν αριθμό Αμερικανών και Βρετανών κομάντος)
σημειώνουν πρόοδο στην προσπάθεια ανακατάληψης του Μανμπίτζ, προπυργίου
του Ισλαμικού Κράτους στον Βορρά, κρίσιμου τμήματος του διαδρόμου
ανεφοδιασμού των τζιχαντιστών με εθελοντές και εφόδια από την Τουρκία
διά μέσου της μεθοριακής πόλης Τζαράμπουλους. που βρίσκεται 30
χιλιόμετρα βορειότερα.
Στο πλευρό των αμερικανικών και
βρετανικών δυνάμεων επί του εδάφους προστέθηκαν μάλιστα και γαλλικές
δυνάμεις, όπως άφησε να εννοηθεί ο Γάλλος υπουργός Άμυνας Jean-Yves le
Drian, τονίζοντας ότι "η υποστήριξη έγκειται σε συνδρομή σε όπλα, σε
αεροπορική παρουσία και στην παροχή συμβουλών”. Επισήμως, η γαλλική
στρατιωτική παρουσία περιορίζεται στο (κουρδικό) βόρειο Ιράκ.
Από τη μεριά τους οι ρωσικές αεροπορικές
δυνάμεις εντατικοποίησαν τις επιδρομές στο Χαλέπι προκαλώντας την
έντονη αντίδραση τις Τουρκίας που έκανε λόγο για πλήγματα εναντίον
τζαμιών, νοσοκομείων, σχολείων και άλλων μη στρατιωτικών στόχων,
προσθέτοντας πως "τέτοια εγκλήματα δεν θα μείνουν ατιμώρητα”.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey
Lavrov δικαιολόγησε αυτές τις επιθέσεις και την όλη κλιμάκωση της
ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας, υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ
έχουν υπαναχωρήσει από την υπόσχεση να διαχωρίσουν τις "μετριοπαθείς”
ανταρτικές δυνάμεις από την al-Nusra και ότι δεν κάνουν τίποτα για να
αποτρέψουν τη διείσδυση μαχητών και όπλων από την Τουρκία - εξελίξεις
που ανάγκασαν τη Μόσχα να ενημερώσει τη Ουάσιγκτον ότι ξεκινά εκ νέου
τις αεροπορικές επιδρομές.
Προειδοποιώντας την αμερικανική πλευρά
να εγκαταλείψει σκέψεις για ένα "Σχέδιο Β”, ο Lavrov εμμέσως κατέστησε
σαφείς τις ρωσικές ανησυχίες για ενδεχόμενη αναζωπύρωση των επιθέσεων
από ανταρτικές δυνάμεις στο Χαλέπι, την ίδια ώρα που οι συριακές
κυβερνητικές δυνάμεις θα πλησιάζουν τη Ράκκα - γεγονός που θα τις
καθηλώσει, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν. Προφανώς το αν θα είναι τα
στρατεύματα του Assad ή οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις που θα αποσπάσουν το "έπαθλο” της Ράκκα, είναι το μεγάλο διακύβευμα των ημερών.
Άλλωστε, παρά την επιμονή των δυτικών
χωρών και της Σαουδικής Αραβίας να διαχωρίζουν "μετριοπαθείς αντάρτες”
και τρομοκρατικές οργανώσεις (την al-Nusra και το Ισλαμικό Κράτος), στην
πραγματικότητα οι ταυτότητες μέσα στον κυκεώνα των ένοπλων ομάδων της
Συρίας είναι ρευστές. ¨Ενοπλα σώματα που στην πραγματικότητα
συντονίζονται με το Ισλαμικό Κράτος ή την al-Nusra υιοθετούν την
ταυτότητα του "μετριοπαθούς αντάρτη”, όποτε χρειάζονται βοήθεια από τις
ΗΠΑ ή τη Σαουδική Αραβία - τακτική την οποία εν μέρει ανέχεται και η
Ρωσία, γνωρίζοντας ότι χωρίς τη συμμετοχή των Δυτικών και Αράβων εταίρων
πολιτική λύση της συριακής κρίσης δεν θα μπορέσει να υπάρξει.
Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτό το πλαίσιο κινήσεων τακτικής η Δαμασκός έδωσε άδεια στον ΟΗΕ
να μεταφέρει οδικώς ανθρωπιστική βοήθεια σε 19 πολιορκούμενες πόλεις,
αλλά και υποσχέθηκε ότι σύντομα θα απελευθερώσει "σημαντικό αριθμό”
μαχητών που κρατούνται στις συριακές φυλακές όπως δήλωσε ο ειδικός
απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία Staffan de Mistura.
Παράλληλα πληθαίνουν τα σημάδια
πολιτικής προσέγγισης ανάμεσα στη Μόσχα και το Ριάντ, παρά τις
θεμελιώδες διαφορές τους σε πλήθος ζητημάτων. Η αίσθηση αυτή ενισχύθηκε
από τη συνάντηση του Ρώσου αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Mikhail
Bogdanov με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου και τις δηλώσεις του για
"προωθημένο διάλογο” στο συριακό ζήτημα, ενώ και Σαουδάραβας υπουργός
Εξωτερικών Adel al-Jubeir εξέφρασε επιθυμία ενίσχυσης των σχέσεων με τη
Ρωσία. Η προσέγγιση αυτή αποτυπώνει την προσπάθεια της ρωσικής πλευράς
να δώσει εγγυήσεις ότι θα διατηρηθούν οι ισορροπίες στην περιοχή, ιδίως
σε σχέση με την καχυποψία που προκαλεί στους Σαoύντ η έξοδος του Ιράν
από την διεθνή απομόνωση - σε μια περίοδο όπου περιορίζεται η ικανότητα
των ΗΠΑ να επιβάλουν όρους στους περιφερειακούς συμμάχους τους. Από την
άλλη, ωστόσο, παραμένει πάντοτε το αγκάθι της εμμονής του Ριάντ με την
απομάκρυνση του Assad από την εξουσία.
Όπως και σε όλη την περίοδο μετά την
αποτυχία των αρχικών σχεδίων για ταχεία "αλλαγή καθεστώτος” στη Συρία
και την ανάδυση του Ισλαμικού Κράτους ως αυτόνομου παράγοντα στην
περιοχή, ο συνδυασμός ανάμεσα στη συνεργασία και την αλληλοϋπονόμευση,
τον συντονισμό και τον ανταγωνισμό, εξακολουθεί να διαπερνά τη στάση
όλων των βασικών παικτών, διεθνών και περιφερειακών.
Η κοινή επιθυμία για μια πολιτική λύση,
που θα επαναφέρει μια σχετική σταθερότητα στην περιοχή και θα επιτρέψει
το αποφασιστικό χτύπημα στο Ισλαμικό Κράτος, συμβαδίζει με το ξεδίπλωμα
διαφορετικών τακτικών και ανταγωνιστικών βλέψεων στο πεδίο των μαχών,
παράλληλα με τον αναγκαστικό συντονισμό σε άλλα πεδία, με απώτερο στόχο
τη διαμόρφωση των κατάλληλων συσχετισμών για την "επόμενη μέρα”.
Σε μια συγκυρία κατά την οποία η
πραγματική "διαπραγμάτευση” διεξάγεται στο πεδίο των μαχών, επόμενο
είναι η τυπική διπλωματία να τίθεται σε κατάσταση αναμονής.
Χαρακτηριστική επ' αυτού είναι η δήλωση του Staffan de Mistura ότι "δεν
έχει ακόμη ωριμάσει ο καιρός για τον επίσημο τρίτο γύρο των ενδοσυριακών
συνομιλιών” και ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν θα συγκαλέσουν νέα συνάντηση
μέχρι οι αξιωματούχοι όλων των πλευρών να συμφωνήσουν στις παραμέτρους
μιας συμφωνίας πολιτικής μετάβασης, η προθεσμία για την οποία είναι η 1η
Αυγούστου.
