Δεν έχει κλείσει ακόμη ένας χρόνος από την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στην
Αγία Πετρούπολη, τον Ιούνιο του 2015. Ηταν τότε που ο Πρωθυπουργός, σε
μια δήλωση στην οποία πολλοί είχαν φροντίσει να αποδώσουν ισχυρή
συμβολική σημασία, είχε σπεύσει, ενώ η διαπραγμάτευση με τους πιστωτές
κορυφωνόταν, να πει ότι οι Ελληνες δεν φοβούνται. Και ότι ως λαός της
θάλασσας δεν φοβούνται να ανοιχθούν σε ανοιχτές θάλασσες για να
αναζητήσουν ασφαλή λιμάνια.
Η δήλωση εκείνη είχε ακολουθήσει τη συνάντησή του, στο πλαίσιο του οικονομικού φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Πολλοί την είχαν ερμηνεύσει ως στροφή της ελληνικής εξωτερικής
πολιτικής. Ολοι φυσικά θυμούνται τι ακολούθησε τον επόμενο μήνα και το
πόσο κοντά έφθασε η Ελλάδα στην καταστροφή. Ουδείς επίσης μπορεί με
ασφάλεια να γνωρίζει τι ειπώθηκε στο περίφημο τηλεφώνημα που φέρεται να
έγινε προς τον ρώσο πρόεδρο τη Δευτέρα 6 Ιουλίου, μία ημέρα μετά το
«Οχι» στο δημοψήφισμα, από το Προεδρικό Μέγαρο όπου διεξαγόταν Συμβούλιο
Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Προκόπη Παυλόπουλο. Αυτά αποτελούν πλέον ιστορία και ο κ. Πούτιν καταφθάνει στην Αθήνα την προσεχή Παρασκευή σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο.
Ρεαλιστής πρώτης γραμμής ο ίδιος, ο ρώσος πρόεδρος, που θα επισκεφθεί
την επομένη 28 Μαΐου το Αγιον Ορος με αφορμή τη συμπλήρωση 1.000 χρόνων
ρωσικής μοναστικής παρουσίας στον Αθω (παρουσία του Οικουμενικού
Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου), θα έχει
συνομιλίες τόσο με τον Πρωθυπουργό όσο και με τον έλληνα ομόλογό του.
Αυτές αναμένεται να επικεντρωθούν στην οικονομική και ενεργειακή
συνεργασία - χωρίς όμως η δεύτερη να ταυτίζεται πλέον με τη «διπλωματία
των αγωγών». Η ρωσική συμμετοχή στις αποκρατικοποιήσεις των ΕΛΠΕ και της
ΔΕΠΑ ή και σε θέματα που αφορούν τη ΔΕΗ (όπως, π.χ., η συμμετοχή
ρωσικών εταιρειών σε έργα της εταιρείας) κρίνεται πιθανότερη.
Ωστόσο η Αθήνα θέλει να στείλει το μήνυμα ότι οι παραδοσιακές σχέσεις με τη Μόσχα παραμένουν καλές. Ενα τέτοιο μήνυμα θα μπορούσε άλλωστε να έχει και τρίτους αποδέκτες, όπως π.χ. η γειτονική Τουρκία, οι σχέσεις της οποίας με τη Ρωσία είναι τεταμένες μετά την κατάρριψη ενός μαχητικού της αεροσκάφους. Υπενθυμίζεται ότι ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είχε δημοσίως πάρει το μέρος της Αθήνας στο ζήτημα της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο - αν και η στάση αυτή δεν κοστίζει κάτι στη Μόσχα. Η ρωσική πλευρά, σημειώνουν υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές, γνωρίζει πολύ καλά τα όρια της παρέμβασής της στις ελληνικές υποθέσεις. Αλλωστε, στο πλαίσιο των μυστικών επαφών που φέρεται να έγιναν κατά το πρώτο επτάμηνο του 2015, οι ρωσικές απαιτήσεις ως αντάλλαγμα για την πιθανή παροχή οικονομικής βοήθειας προς την Αθήνα ήταν τόσο σκληρές που ήταν σχεδόν απίθανο να γίνουν δεκτές διότι θα έθεταν σε απόλυτη αμφισβήτηση τον στρατηγικό προσανατολισμό της χώρας.
Επιπλέον όσοι αναμένουν κάποια δραματική εξέλιξη στο μέτωπο των αγωγών μάλλον θα απογοητευθούν. Μετά το φλερτ που είχε αναπτυχθεί επί Παναγιώτη Λαφαζάνη περί Turkish Stream, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει πλέον πραγματοποιήσει στρατηγική στροφή υπέρ της δυτικής πολιτικής στα ενεργειακά. Τρανή απόδειξη η ικανοποίηση που εξέφρασε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός στα εγκαίνια του Διαδριατικού Αγωγού (ΤΑΡ). Πρόκειται για τον αγωγό που θα μεταφέρει αζερικό αέριο στην ευρωπαϊκή αγορά, στο πλαίσιο του Νοτίου Διαδρόμου, και ο οποίος έχει τις ευλογίες όχι μόνο της ΕΕ αλλά, το σημαντικότερο, των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο «ιθύνων νους» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για ενεργειακά θέματα Αμος Χοκστάιν έδωσε μάλιστα το παρών στην τελετή των εγκαινίων.
Πρόκειται για μια στροφή που η κυβέρνηση έκανε άμεσα μετά τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου και δεν ήταν μάλιστα λίγοι όσοι έσπευσαν να τη συνδέσουν και με την αμερικανική υποστήριξη περί της παραμονής της χώρας μας στην ευρωζώνη το περασμένο καλοκαίρι. Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί και τη σημασία που έχει για τη Δύση η δημιουργία του κάθετου άξονα φυσικού αερίου με πρώτο βήμα την κατασκευή του ελληνοβουλγαρικού αγωγού (IGB). Ο αγωγός αυτός συνδέεται τόσο με την κατασκευή πλωτού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη όσο και με την πρόθεση των Αμερικανών να φέρουν υγροποιημένο σχιστολιθικό αέριο στον σταθμό αυτόν για να βοηθήσουν στην απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο.
Επομένως οι φιλοδοξίες ορισμένων ότι θα αναβιώσει το σχέδιο του ελληνοϊταλικού αγωγού (IGI), γνωστού και ως «Ποσειδών», μάλλον θα πρέπει να περιμένουν. Οι φιλοδοξίες αυτές έχουν καλλιεργηθεί μετά την υπογραφή μνημονίου ανάμεσα στην ελληνική ΔΕΠΑ, στην ιταλική Edison και στον ρωσικό κολοσσό Gazprom τον περασμένο Φεβρουάριο. Ο κ. Πούτιν ίσως επιδιώξει να εξασφαλίσει μια στήριξη της Αθήνας στο σχέδιο αυτό, με πιθανό αντάλλαγμα τη ρωσική συμμετοχή στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Μοιάζει όμως πολύ δύσκολο, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, να υλοποιηθεί αυτός ο σχεδιασμός. Η προτεραιότητα της Μόσχας στο μέτωπο της «διπλωματίας των αγωγών» είναι στην παρούσα φάση ο αγωγός Nord Stream 2 προς τη Γερμανία και στην υπερκέραση των αμερικανικών αντιδράσεων σε αυτόν μέσω της προσέγγισης με το Βερολίνο. Και επιπλέον, η διέλευση ρωσικού αερίου μέσω Ελλάδας θα απαιτούσε την πρότερη διέλευσή του από τη Βουλγαρία ή την Τουρκία, κάτι απλώς αδύνατο υπό τις παρούσες συνθήκες.
Αντίθετα, υπάρχουν άλλοι τομείς στους οποίους η συνεργασία των δύο πλευρών μπορεί να είναι επωφελής και ευκολότερη. Η συμμετοχή ρωσικών εταιρειών σε συμπράξεις ιδιωτών με τη ΔΕΗ είτε σε υπάρχουσες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής είτε για την κατασκευή νέων (π.χ., στη Μελίτη) θα ήταν ένα πιθανό σενάριο. Υπάρχει επίσης και το διαχρονικό ρωσικό ενδιαφέρον για το κοίτασμα λιγνίτη της Βεύης, στο πλαίσιο παλαιότερων αντισταθμιστικών οφειλών από συμβάσεις παροχής φυσικού αερίου.
ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ
Οι συνομιλίες με τον Πούτιν αναμένεται να επικεντρωθούν στην οικονομική και ενεργειακή συνεργασία - χωρίς όμως η δεύτερη να ταυτίζεται πλέον με τη «διπλωματία των αγωγών».
Η ρωσική συμμετοχή στις αποκρατικοποιήσεις των ΕΛΠΕ και της ΔΕΠΑ ή και σε θέματα που αφορούν τη ΔΕΗ (όπως, π.χ., η συμμετοχή ρωσικών εταιρειών σε έργα της εταιρείας) κρίνεται πιθανότερη.
Μετά το φλερτ που είχε αναπτυχθεί επί Παναγιώτη Λαφαζάνη περί Turkish Stream, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει πλέον πραγματοποιήσει στρατηγική στροφή υπέρ της δυτικής πολιτικής στα ενεργειακά.
ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Ενδιαφέρον για τις αποκρατικοποιήσεις
Το ρωσικό ενδιαφέρον για τον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) παραμένει ισχυρό, κάτι που φέρεται να εξέφρασε ο ρώσος υπουργός Μεταφορών Μαξίμ Σοκόλοφ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στις εγκαταστάσεις του λιμανιού. Ενδιαφέρον από τη Ρωσία φαίνεται να υπάρχει και για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αν και αναμφίβολα η περίπτωση αυτή είναι πολύ πιο περίπλοκη. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα ο κ. Σοκόλοφ είχε συναντήσεις τόσο με τον υπουργό Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Χρήστο Σπίρτζη όσο και με τον υφυπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Μάρδα. Η συμμετοχή των Ρώσων δεν είναι απαραίτητο να είναι άμεση, αλλά θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί και μέσα από κοινοπρακτικά σχήματα. Η διμερής συνεργασία θα μπορούσε να αναπτυχθεί και σε άλλους τομείς, με ιδιαίτερη έμφαση στον τουρισμό, καθώς η Αθήνα θα ήθελε μεγαλύτερους αριθμούς ρώσων τουριστών. Υπάρχουν τα προβλήματα με την έκδοση βίζας αλλά ελπίζεται ότι θα ξεπεραστούν.
Οι συνομιλίες με τον Πούτιν αναμένεται να επικεντρωθούν στην οικονομική και ενεργειακή συνεργασία - χωρίς όμως η δεύτερη να ταυτίζεται πλέον με τη «διπλωματία των αγωγών».
Η ρωσική συμμετοχή στις αποκρατικοποιήσεις των ΕΛΠΕ και της ΔΕΠΑ ή και σε θέματα που αφορούν τη ΔΕΗ (όπως, π.χ., η συμμετοχή ρωσικών εταιρειών σε έργα της εταιρείας) κρίνεται πιθανότερη.
Μετά το φλερτ που είχε αναπτυχθεί επί Παναγιώτη Λαφαζάνη περί Turkish Stream, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει πλέον πραγματοποιήσει στρατηγική στροφή υπέρ της δυτικής πολιτικής στα ενεργειακά.
ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Ενδιαφέρον για τις αποκρατικοποιήσεις
Το ρωσικό ενδιαφέρον για τον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) παραμένει ισχυρό, κάτι που φέρεται να εξέφρασε ο ρώσος υπουργός Μεταφορών Μαξίμ Σοκόλοφ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στις εγκαταστάσεις του λιμανιού. Ενδιαφέρον από τη Ρωσία φαίνεται να υπάρχει και για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αν και αναμφίβολα η περίπτωση αυτή είναι πολύ πιο περίπλοκη. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα ο κ. Σοκόλοφ είχε συναντήσεις τόσο με τον υπουργό Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Χρήστο Σπίρτζη όσο και με τον υφυπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Μάρδα. Η συμμετοχή των Ρώσων δεν είναι απαραίτητο να είναι άμεση, αλλά θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί και μέσα από κοινοπρακτικά σχήματα. Η διμερής συνεργασία θα μπορούσε να αναπτυχθεί και σε άλλους τομείς, με ιδιαίτερη έμφαση στον τουρισμό, καθώς η Αθήνα θα ήθελε μεγαλύτερους αριθμούς ρώσων τουριστών. Υπάρχουν τα προβλήματα με την έκδοση βίζας αλλά ελπίζεται ότι θα ξεπεραστούν.
Αναμφίβολα οι πολιτικές διαβουλεύσεις του κ. Πούτιν με τον κ. Τσίπρα θα έχουν ενδιαφέρον. Στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, όπου εσχάτως συζητούνται προωθημένες ιδέες για την ανάσχεση της ρωσικής επιθετικότητας στην Ανατολική Ευρώπη και πέραν αυτής, η Αθήνα θέλει τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων με τη Μόσχα στο πλαίσιο του Συμβουλίου ΝΑΤΟ - Ρωσίας. Επιπλέον οι δύο άνδρες αναμφίβολα θα συζητήσουν τις εξελίξεις στη Συρία (όπου η σύνδεση των συνεχιζόμενων συγκρούσεων με το Προσφυγικό είναι προφανής), αλλά και το Ουκρανικό, όπου η Αθήνα δίνει έμφαση στην προστασία της ελληνικής κοινότητας της Μαριούπολης.
