*ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣΗ Τουρκία διέρχεται μια περίοδο δομικού αυταρχισμού, η οποία συνάδει με την καινούργια κοσμοθεωρητική προσέγγιση που επιχειρεί η ηγεσία των Ερντογάν - Νταβούτολγου μιας ισλαμοδημοκρατικής, όπως κατά τρόπο sui generis προσφωνείται, κατεύθυνσης του πολιτικού της συστήματος.
Η Τουρκία διολισθαίνει ταχύτατα την τελευταία χρονική περίοδο κατά τρόπον απροκάλυπτο σε ένα σουλτανικό αυταρχισμό, ο οποίος δεν επιχειρεί να διατηρήσει ούτε και τα προσχήματα που προέβαλλε ευσχήμως το κεμαλικό καθεστώς της προηγούμενης δεκαετίας, όταν η δημοκρατία έκανε βήματα πραγμάτωσής της στη χώρα του Ατατούρκ, χωρίς να επιτύχει την ουσιαστική ολοκλήρωσή της και να γίνει κράτος δικαίου.
Είναι γνωστό πως τις δεκαετίες που ακολούθησαν τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ενέδυσαν την Τουρκία με τον μανδύα της δημοκρατικής νομιμότητας, προκειμένου να εμφανίζεται ως δυτικό κράτος και να νομιμοποιεί τη συμμετοχή της στους δυτικούς θεσμούς, πλην όμως η πραγματικότητα εξικνείτο σε μια τυπικά λειτουργούσα δημοκρατία, χωρίς η υλοποίησή της να πληροί τους κανόνες της πλουραλιστικής δημοκρατίας δυτικού τύπου.
Αυτό εξηγείται όχι μόνο από τις ιστορικές παρεκτροπές των στρατιωτικών επεμβάσεων ανά δεκαετία από το 1960 μέχρι και το 2000, αλλά και από το γεγονός ότι ο θεσμός που κυβερνούσε την Τουρκία δεν ήταν η κυριαρχία του λαού και η πραγματική της εκπροσώπηση, αλλά το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας, όπου η χώρα εδιοικείτο από το Στράτευμα. Η εμφάνιση του Ερντογάν το 2003 ουσιαστικά μετέβαλε άρδην αυτήν τη δομή εξουσίας, μεταλλάσσοντας τη στρατοκρατική λειτουργία του πολιτικού συστήματος σε σουλτανάτο οθωμανικού αυταρχισμού.
Η Τουρκία διέρχεται μια περίοδο δομικού αυταρχισμού, η οποία συνάδει με την καινούργια κοσμοθεωρητική προσέγγιση που επιχειρεί η ηγεσία των Ερντογάν - Νταβούτολγου μιας ισλαμοδημοκρατικής, όπως κατά τρόπο sui generis προσφωνείται, κατεύθυνσης του πολιτικού της συστήματος. Το ιδεολογικό πλαίσιο της νέας ηγεσίας συνίσταται στην εφαρμογή κατευθύνσεων, αρχών και αξιών ζωής του Ισλάμ στην κοινωνική και πολιτική οργάνωση της χώρας, η οποία εκδηλώνεται σε διάφορες, αφενός μεν συμβολικές εμφανίσεις και δράσεις, όπως είναι η μαντίλα και τα κορανικά σχολεία, αφετέρου όμως στην ενδυνάμωση της ούτως ή άλλως υφιστάμενης καταστρατήγησης του κράτους δικαίου, δηλαδή του διαχωρισμού των εξουσιών, η οποία αποδίδεται, όχι τόσο στο Ισλάμ, αλλά στην απολυταρχική δομή της προσωπικότητας του Ερντογάν και της ηγετικής ομάδας που τον περιβάλλει.
Η έλλειψη ανοχής σε οποιαδήποτε κριτική στάση της δημοσιότητας και των μέσων ενημέρωσης απέναντί του, όπως επίσης και ο στιγματισμός με την κατηγορία της προδοσίας για αποκαλύψεις παράνομων δραστηριοτήτων των μυστικών υπηρεσιών και του παρακράτους από μεγάλες παραδοσιακές εφημερίδες, όπως η «Cumhuriyet» και η προσαγωγή στελεχών της εφημερίδας σε δίκη, αποτελούν ενδεικτικά χαρακτηριστικά παραδείγματα της περαιτέρω διολίσθησης της Τουρκίας σε αυταρχικές κυβερνητικές συμπεριφορές, οι οποίες, βέβαια, ενισχύονται έτι περαιτέρω με την πολεμική εθνοκτόνο δράση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων εναντίον των Κούρδων εντός και εκτός Τουρκίας.
Είναι γνωστό πως η Τουρκία ουδέποτε κατάφερε να επιτύχει την εφαρμογή της δημοκρατικής αρχής σε καθολικό και ολοκληρωμένο επίπεδο, με την έννοια ακριβώς του πολιτικού πλουραλισμού, που να ανταποκρίνεται στα μέτρα του δυτικού δημοκρατικού πολιτεύματος, αλλά είχε φτάσει σε ορισμένες φάσεις της κεμαλικής περιόδου να δημιουργεί την αίσθηση της κοινοβουλευτικής όασης, η οποία διεκόπτετο κατά καιρούς από τα γνωστά στρατιωτικά πραξικοπήματα, που επανέφεραν το αποκλίνον πολιτικό σύστημα στην κεμαλική αυταρχική τάξη.
Η σημερινή Τουρκία, που διεκδικεί παρά ταύτα την ολοκλήρωση της ενταξιακής της πορείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και απαιτεί από την Κύπρο, την Ελλάδα και τη Γαλλία το άνοιγμα κεφαλαίων, μεταξύ των οποίων το σχετικό με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες, δεν δείχνει να έχει καμία διάθεση συμμόρφωσης και προσαρμογής του πολιτικού της συστήματος στα ευρωπαϊκά δημοκρατικά ειωθότα.
Το μέλλον της Τουρκίας προδιαγράφεται, εάν δεν συμβούν ανατρεπτικές εξελίξεις εις βάρος της σημερινής ισλαμικής δομής εξουσίας, να διολισθαίνει ολοένα προς το αυταρχικότερο, με αποτέλεσμα ουσιαστικά η δημοκρατία, όσα ψήγματα και εάν μπόρεσε να διατηρήσει μέχρι τώρα, να τα απαλείψει και να μεταβληθεί σε ένα νεοσουλτανικού τύπου απολυταρχικό καθεστώς, που να εμφανίζεται ως δυτικόστροφο σε διάφορες πτυχές της κοινωνικο-οικονομικής του ζωής -και αυτό δεν ξέρουμε μέχρι πότε- και να είναι ενταγμένο στο δυτικό σύστημα διεθνούς ασφάλειας, ενώ πολιτικά να έχει ουσιαστικά μεταβληθεί σε ένα, όπως είπαμε, σουλτανικού τύπου απολυταρχικό αυταρχισμό.
Η Τουρκία του χτες και του σήμερα είναι ένας παράγοντας, τον οποίον οφείλουν οι ηγεσίες Αθηνών και Λευκωσίας να γνωρίζουν σε βάθος, να μην εθελοτυφλούν και να μη λειτουργούν με αποσπασματικές κινήσεις προχειρότητας και χωρίς σχέδιο, γιατί, όπως μας λέει και ο Jean Meynaud, «Η υιοθέτηση της 'αψόγου στάσεως' είναι μια απ’ τις μορφές της αυθόρμητης εκείνης λογοκρισίας που οι αδύνατοι επιβάλλουν στον εαυτό τους στις σχέσεις τους με τους ισχυρούς».
Φιλοσοφία του Διαφωτισμού
Η Λευκωσία διαπραγματεύεται σήμερα το μέλλον της Κύπρου κατά τρόπον εξαιρετικά ριψοκίνδυνο και πρόχειρο, ως προς τη φιλοσοφία της οικοδόμησης μιας στρατηγικής επιβίωσης του Ελληνισμού και βιωσιμότητας ενός σύγχρονου κράτους, αφού η δομή που συζητείται για το αυριανό κράτος θα τεθεί υπό τον έλεγχον κατά τρόπο νομοτελειακό του γειτονικού ηγεμόνα, ο οποίος θα ελέγχει τον Βορρά και θα επικυριαρχεί στον Νότο.
Η λύση του Κυπριακού δεν είναι τεχνητή κατασκευή κράτους, αλλά προϋποθέτει την πολιτική φιλοσοφία του Διαφωτισμού, δηλαδή της οικοδόμησης σύγχρονου κράτους, που παραπέμπει στο κράτος δικαίου, δηλαδή στη δημοκρατική αρχή, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις ατομικές ελευθερίες. Από την άλλη, η Αθήνα παρακολουθεί ανήμπορη να παρέμβει και, εάν δεν προσέξουμε εμείς εδώ στη Λευκωσία, θα βρεθεί την επόμενη περίοδο ο Ελληνισμός να απουσιάζει από τη Νοτιοανατολική Λεκάνη της Μεσογείου και να απολέσει τη γέφυρα που συνδέει την Ελλάδα με τη Βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/321089/morfes-neosoultanikou-aftarxismou
*
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
