Έναρξη επαναπροωθήσεων εν μέσω αβεβαιότητας

του Κώστα Ράπτη-Με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, την Διεθνή Αμνηστία και σειρά μη κυβερνητικών οργανώσεων απέναντί τους, Αθήνα και Άγκυρα καλούνται από σήμερα Δευτέρα να υλοποιήσουν τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, υπό τα βλέμματα δεκάδων ΜΜΕ από όλα τα μέρη του κόσμου.Μετά και τη νομοθετική ρύθμιση που εγκρίθηκε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος από το ελληνικό κοινοβούλιο, και "περιγράφει”, χωρίς να κατονομάζει την Τουρκία ως "ασφαλή τρίτη χώρα”, από τις 10 το πρωί, ξεκινούν οι προγραμματισμένες επιστροφές στα τουρκικά παράλια των πρώτων 500 μεταναστών από ελληνικά νησιά.Την ίδια ώρα, οι εισροές στο Βόρειο Αιγαίο εξακολουθούν να ξεπερνούν τους 500 πρόσφυγες και μετανάστες ημερησίως και πηγές εκ των λιμενικών αρχών εμφανίζονται βέβαιες ότι το ρεύμα δεν θα υποχωρήσει περαιτέρω, αλλά μάλλον θα αυξηθεί, παρά την τυπική εφαρμογή της συμφωνίας, που προβλέπει την πλήρη συνεργασία της Άγκυρας.

Η εκ νέου κλιμάκωση των προσφυγικών ροών, ωστόσο, αποτελεί το "γερό χαρτί” της Τουρκίας, που θα πέσει στο τραπέζι αν δεν εφαρμοστεί από τις χώρες της Ε.Ε. το μέρος της συμφωνίας περί κατάργησης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.Πολύ λίγες κυβερνήσεις εμφανίζονται πρόθυμες να προχωρήσουν σε αυτό το μέτρο – εξ ού και η παρούσα κάμψη των εισροών προσφύγων, αντιμετωπίζεται ευρύτερα ως προσωρινή. Η Αυστρία ήδη κάνει λόγο για αναμενόμενη δημιουργία νέας βαλκανικής οδού, μέσω Αλβανίας, και έξαρση των εισροών στην Ιταλία, με τη βελτίωση των καιρικών συνθηκών, όπως δήλωσε ο Σοσιαλδημοκράτης Αυστριακός υπουργός Άμυνας Hans-Peter Doskozil.

Ο σκεπτικισμός που εξέφρασε τόσο ο Πρόεδρος όσο και η κυβέρνηση της Αυστρίας το Σαββατοκύριακο είναι γενικευμένος στην Ε.Ε., και ας μην εκδηλώνεται πάντα το ίδιο ανοικτά. Η απόφαση της Βιέννης να χρησιμοποιήσει στρατό για τη φύλαξη του συνοριακού περάσματος του Brennero, στα αυστρο-ιταλικά σύνορα, και μάλιστα "‘οσου στρατού χρειαστεί”, ώστε να σταματήσει το ρεύμα των προσφύγων και μεταναστών προς τη Βόρεια Ευρώπη, προιωνίζεται την πραγματική κατάρρευση του Χώρου Schengen, και πάντως είναι πολύ πιθανό να βρει μιμητές, ειδικά αν ο ρυθμός επιστροφών από τα ελληνικά νησιά δεν αυξηθεί άμεσα.

Οι προβληματισμοί δεν είναι αβάσιμοι, καθώς πλην των 500 μεταναστών που ήδη έχουν επιλεχθεί για το πρώτο ρεύμα της Δευτέρας, δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη μηχανισμός που να επιτρέπει διατήρηση, πόσω μάλλον αύξηση, εφάμιλλου αριθμού επιστροφών για τις υπόλοιπες μέρες στο άμεσο μέλλον.

Τουλάχιστον όχι μέχρι να αρχίσουν να εργάζονται και οι περίπου 2,500 Ευρωπαίοι γραφειοκράτες, που φτάνουν από αύριο στη Λέσβο, ώστε να προχωρήσει ταχύτερα η διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου. Υπενθυμίζεται ότι για τον ίδιο σκοπό εργάζονται και περίπου 1.500 Έλληνες.

Την ίδια στιγμή, σε συναγερμό βρίσκονται οι αρχές των νησιών, και ειδικά της Λέσβου, καθώς η επανεισδοχή των προσφύγων και μεταναστών στην Τουρκία δεν αναμένεται να γίνει ομαλά. Οι τοπικές αστυνομικές και λιμενικές αρχές έχουν ενισχυθεί με 350 άνδρες της Frontex αλλά και 50 άνδρες των ειδικών δυνάμεων της Γαλλικής Αστυνομίας, που όμως δεν φαίνεται να αρκούν, όπως παραδέχθηκε, μιλώντας στην βρετανική εφημερίδα Observer ο εκπρόσωπος του συντονιστικού για το προσφυγικό Γιώργος Κυρίτσης. "Αναμένουμε βία. Οι απελπισμένοι άνθρωποι τείνουν να γίνονται βίαιοι. Η όλη φιλοσοφία της συμφωνίας είναι να αποτρέψει το τράφικινγκ από τις τουρκικές ακτές, αλλά είναι κάτι δύσκολο και προσπαθούμε να έχουμε ήπια προσέγγιση. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πρόσφυγες πολέμου. Δεν είναι εγκληματίες”, ανέφερε ο Γιώργος Κυρίτσης χαρακτηριστικά.

Οι αντιδράσεις των υπό επαναπροώθηση μεταναστών και προσφύγων, κρίνονται αναμενόμενες υπό το πρίσμα όχι μόνο των διαδηλώσεων κατά του σχεδίου στα τουρκικά παράλια, αλλά και των καταγγελιών της Διεθνούς Αμνηστίας, που φέρουν την Άγκυρα να έχει επαναπροωθήσει δια της βίας στην εμπόλεμη Συρία χιλιάδες προσφύγων και μάλιστα πολλά γυναικόπαιδα – γεγονός που, αν ισχύει, αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Η Τουρκία αρνήθηκε, με σκληρή διπλωματική γλώσσα, ότι προβαίνει σε τέτοιες παραβιάσεις, ωστόσο η Διεθνής Αμνηστία αναμένεται να επανέλθει, απαντώντας το ίδιο σκληρά, κατά την επίσκεψη, σε Λέσβο και Χίο της αναπληρώτριας διευθύντριας Ευρώπης της οργάνωσης, Gauri van Gulik, και του διευθυντή του ελληνικού Τμήματος, Γιώργου Κοσμόπουλου.

Σε κάθε περίπτωση, οι αποκαλύψεις της Διεθνούς Αμνηστίας έχουν δώσει το έδαφος, ώστε σειρά εθνικών ή κοινοτικών αξιωματούχων της Ευρώπης (με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα του επικεφαλής της ομάδας των Φιλελευθέρων στο Ευρωκοινοβούλιο Guy Verhofstadt) να κάνουν λόγο για την ανάγκη επανεξέτασης της ευρωτουρκικής συμφωνίας, εάν επαληθευτούν τα καταγγελλόμενα. Η συνολικά δυσμενής εικόνα που απλώνεται μεταξύ των "28” σχετικά με τις υποχωρήσεις της Τουρκίας στο τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων υπερνικά την τάση, ιδιαίτερα έντονη στη γερμανική καγκελαρία, προσεταιρισμού της Άγκυρας, στο φόντο της προσφυγικής κρίσης, ή προσφέρει άλλοθι σε όσους εξαρχής αντιτάσσονταν στην ευρωτουρκική συμφωνία, στον βαθμό ιδίως που αναπόσπαστο συμπλήρωμά της είναι οι αναμενόμενες απευθείας μετεγκαταστάσεις Σύρων προσφύγων από την τουρκική επικράτεια σε ευρωπαϊκές χώρες. Η πιθανότητα το όλο σχέδιο να βρεθεί στο κενό είναι ιδιαίτερα ισχυρή.