Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη-ΠΩΣ ΟΙ ΑΓΩΓΟΙ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΕΒΑΛΑΝ ΦΩΤΙΑ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Πώς η Άγκυρα επεδίωξε να φέρει σε αντιπαράθεση Κύπρο και Ελλάδα και
Κύπρο - Ε.Ε. στο Προσφυγικό, πώς γλίτωσε επί του παρόντος την παρτίδα η
Ουγγαρία και πώς διαφαίνεται τι θα συμβεί σε μια διεθνή διάσκεψη για το
Κυπριακό.· Πώς η Τουρκία στήνει ενεργειακές επιλογές και πώς εξελίχθηκε το σκηνικό τρόμου στη Συρία.· Το στρατηγικό σάντουιτς Ρωσίας-Γερμανίας με πυλώνα την ενέργεια.· Νέος γύρος σκληρού πόκερ την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, με την Τουρκία να
επιμένει στις αξιώσεις της και δη στο άνοιγμα πέντε κεφαλαίων
Οι Γάλλοι συνηθίζουν να λένε «cherchez la femme» (ψάξε για τη γυναίκα), για να υποδείξουν ποιος κρύβεται πίσω από ένα σκάνδαλο. Κατ' ανάλογο τρόπο, για τις διεθνείς σχέσεις και τις συγκρούσεις διερευνά κάποιος τις αιτίες που τις πυροδοτούν, αρχίζοντας από τα συμφέροντα ώς τα ζητήματα της ασφάλειας ή του εθνικού πλούτου, όπως είναι το φυσικό αέριο, καθώς και τις πολιτικές των εμπλεκομένων κρατών. Όταν, δε, τα πολιτικά σκάνδαλα, δηλαδή οι συγκρούσεις, ξεσπούν στη γειτονιά μας, εκτός των λοιπών, ας ψάχνουμε και για την Τουρκία. Ως γένους, μάλιστα, που είναι θηλυκού…
Ένας αγωγός… πέτρα του σκανδάλου
Ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας της κρίσης στη Συρία είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Και είναι χρήσιμη η τομή στην κρίση της Συρίας για διδάγματα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στο Κυπριακό. Για να αποφύγουμε δυσμενείς εξελίξεις. Ερώτημα: Ήταν, λοιπόν, ο Άσαντ, ο μόνος δικτάτορας που θα έπρεπε να αποκαθηλωθεί; Όχι, βέβαια. Γιατί, λοιπόν, αποφασίστηκε και από ποιους το τέλος του; Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ως δικτάτορας που είναι θα πρέπει να παραμένει στην εξουσία.
Η όλη ιστορία ξεκίνησε το 2009, με την προσπάθεια του Κατάρ και της Τουρκίας, που επιδίωξαν να φτιάξουν τον δικό τους αγωγό. Ο οποίος θα ξεκινούσε από το Κατάρ, θα περνούσε από τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία και από εκεί προς τη Συρία και την Τουρκία. Εν συνεχεία, ο αγωγός θα κατευθυνόταν προς τη Βουλγαρία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στο κόλπο ήταν και οι ΗΠΑ, ενώ οι Καταριανοί είχαν κατά νουν να βρουν επενδύσεις και από την Ευρώπη, αφού ο αγωγός εμφανίστηκε ως εναλλακτική επιλογή απεγκλωβισμού της Ευρώπης από τη Ρωσία.
Με τον εν λόγω αγωγό, οι ΗΠΑ είχαν, εκτός των άλλων, στόχο να περιορίσουν τον ρόλο της Ρωσίας, μετά τον πόλεμο στη Γεωργία, και να σπάσουν τον άξονα που ήθελε να δημιουργήσει με το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία στη βάση ενός άλλου αγωγού που θα λειτουργούσε ανταγωνιστικά έναντι εκείνου που είχαν στα σκαριά Τουρκία και Κατάρ. Με αυτόν τον δεύτερο αγωγό, η Μόσχα προσδοκούσε να αποκτήσει περαιτέρω πλεονεκτήματα επί του φυσικού αερίου, αφού θα ήταν δυνατό να ελέγχει την τροφοδοσία προς την Ασία, μέσω Κασπίας, προς την Ευρώπη και αλλού.
Οι επιλογές της Μόσχας και το «φάγωμα» του Άσαντ
Η Μόσχα είχε την επιλογή να στέλνει φυσικό αέριο μέσω Κιέβου και μετά είχε στήσει τη διαδικασία για τον «South Stream», εξ ου και η επέμβαση στην Κριμαία, όπου άλλαξε τις ΑΟΖ για να έχει πλήρη έλεγχο. Ανάλογη είναι και η λογική της Τουρκίας μέσω της τριχοτόμησης της κυπριακής ΑΟΖ στη βάση μιας ομοσπονδιακής λύσης στο Κυπριακό και η απόκτηση φυσικού αερίου και πετρελαίου από τα κυπριακά και ελληνικά κοιτάσματα για να μην είναι μόνο χώρα πέρασμα, αλλά και παραγωγός. Το κάδρο συμπληρώνεται με τον «Turkish Stream», που πάγωσε λόγω της κρίσης στις σχέσεις Μόσχας - Τουρκίας, καθώς και με το μεγάλο κόλπο.
Δηλαδή την επιλογή του «North Stream II», που σημαίνει τη Συμμαχία Βερολίνου και Μόσχας. Σε αυτό το σενάριο, η Γερμανία γίνεται ο κεντρικός διανομέας φυσικού αερίου στην Ευρώπη με τρομακτικές γεωπολιτικές αλλαγές, τις οποίες έχουμε ήδη πολλάκις αναλύσει από αυτές τις στήλες. Χώρες όπως της Βαλτικής, η Πολωνία, και άλλες, γίνονται σάντουιτς μεταξύ Γερμανίας - Ρωσίας, εξέλιξη που θα στρέψει τις υπό πίεση χώρες προς τις ΗΠΑ, που ήδη επανέρχονται γεωστρατηγικά και πιο έντονα στη Γηραιά Ήπειρο απ' ό,τι μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση ακόμη και αυτή η ύπαρξη του ΝΑΤΟ ένεκα της απουσίας της σοβιετικής απειλής.
Αυτό, άλλωστε, σημαίνει στρατηγική. Να φτιάχνεις εναλλακτικές επιλογές για την επίτευξη των στόχων σου. Ως εκ τούτου, όταν χαλά η μια επιλογή να στρέφεσαι προς την άλλη, χωρίς κόστος. Ή με το λιγότερο δυνατό κόστος. Μπορεί να είναι παγωμένες οι επιλογές του «South Stream» και του «Turkish Stream», αλλά η Ρωσία έχει άλλες στα σκαριά. Εν πάση περιπτώσει, η Συρία αρνήθηκε να υπογράψει τον αγωγό που ήθελαν Τουρκία και Κατάρ και υπέγραψε ένα «memorandum of understanding» για τον αγωγό από πλούσια κοιτάσματα του «Pars» στο Ιράν, ώς το Ιράκ και προς την ίδια τη Συρία για να είναι δυνατή από τα δικά της παράλια η τροφοδοσία της Ευρώπης.
Μια κίνηση που είχε τη στήριξη και της Μόσχας. Άλλωστε, η Συρία είχε άριστες σχέσεις με το Ιράν, το οποίο ανέκαθεν τη στήριζε. Από αυτό το σημείο άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τη Συρία. Ο κύβος ερρίφθη. Ο Άσαντ και το καθεστώς του έπρεπε να βγουν από τη μέση. Το πιο εύκολο επιχείρημα, που ήταν και εμφανές και αληθές, ήταν ο αντιδημοκρατικός του χαρακτήρας. Γι' αυτό, άρχισε η επιδότηση της αντιπολίτευσης από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ στο πλαίσιο της δημιουργίας του στρατού της αντιπολίτευσης με τη στήριξη των ΗΠΑ και της Τουρκίας, η οποία προσδοκούσε να έχει ρόλο στην μετά Άσαντ εποχή, κάνοντας ακόμη ένα βήμα προς τον στρατηγικό της στόχο, που δεν είναι άλλος από την ανάδειξή της ως αδιαμφισβήτητης περιφερειακής δύναμης.
Από τη μια, το Ισραήλ βολευόταν από το εν εξελίξει σενάριο. Από την άλλη, όμως, δεν θα ήθελε να δει την Άγκυρα να αποκτά νέα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Και η Κύπρος μέσω δηλώσεων ημετέρων πολιτικών προσέβλεπε και προσβλέπει σε μια λύση ομοσπονδίας. Το δε κίνητρο, όπως λέγεται, είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Τουρκίας στο περιφερειακό σύστημα και στο φυσικό αέριο!
Η δύναμη της ISIS και ρωσική εμπλοκή
Το σκηνικό έγινε ακόμη πιο περίπλοκο με την εμφάνιση της ISIS, μιας σουνιτικής τρομοκρατικής οργάνωσης, που αποκτά με την πρακτική που εφαρμόζει, δηλαδή διά πυρός και σιδήρου, μεγάλη δύναμη αφού θέτει υπό τον έλεγχό της εδάφη του Ιράκ και της Συρίας, καθώς και πηγές πετρελαίου και νερού, πωλώντας στη μαύρη αγορά, με αποτέλεσμα να μπορεί να είναι αυτοχρηματοδοτούμενη. Ενώ η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία βολεύονταν αρχικά από την ISIS, καθότι ως σουνιτική οργάνωση θα ήταν δυνατό να κάνει ζημιά στο σιίτικο Ιράν, με την πάροδο του χρόνου, και ενώ γινόταν όλο και περισσότερο ανεξέλεγκτη, η ανησυχία της Σαουδικής Αραβίας μεγάλωνε.
Η ISIS έγινε «κράτος» και θέλει να εφαρμόσει αρχικά το περιφερειακό και εν συνεχεία το παγκόσμιο χαλιφάτο, ως απάντηση στη δυτική παγκοσμιοποίηση. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Δυναστεία της Σαουδικής Αραβίας φοβάται για το μέλλον της, αφού αποτελεί έναν από τους στόχους της ISIS υπό το πρόσχημα της διεύρυνσης του περιφερειακού χαλιφάτου. Το ίδιο λογικά θα έπρεπε να ανησυχεί και η Τουρκία, η οποία, όμως, τα βρίσκει με την ISIS στην εξής βάση: Αφενός αγοράζει φτηνό πετρέλαιο και αφετέρου κλείνει τα μάτια στα σύνορά της και έτσι, η ISIS τροφοδοτείται με πολεμικό υλικό.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ISIS και Τουρκία κτυπούν από κοινού τους Κούρδους, οι οποίοι με τη στήριξη των ΗΠΑ επιχειρούν να κάνουν τη βρόμικη δουλειά στο Κομπανί σε βάρος των μαχητών της ISIS. Και η Τουρκία μεταφέρει πρόσφυγες στην Ελλάδα και προς την Ευρώπη, εκβιάζει, εισπράττει αρχικά 3 δις ευρώ βοήθεια και συνδέει τα πέντε κεφάλαια τής ενταξιακής της πορείας με την τελική απόφαση για το προσφυγικό φορτώνοντας την αποτυχία στο όχι της Λευκωσίας.
Η εμπλοκή της Ρωσίας δεν ήταν τυχαία. Δεν είχε υποχρέωση να στηρίξει το καθεστώς Άσαντ από αλτρουισμό. Όφειλε, όμως, να υπερασπιστεί τα δικά της συμφέροντα. Ο αγωγός από το Ιράν στο Ιράκ και στη Συρία ήταν και δική της επιλογή. Άρα, εάν έπεφτε ο Άσαντ, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα υπερίσχυαν και ενεργειακά στην περιοχή. Συνεπώς, ο Άσαντ από την αρχή είχε ζυγίσει ορθά την κατάσταση. Εάν παραδιδόταν, ήταν τελειωμένος. Θα περνούσε από απόσπασμα.
Με την αντίσταση που προέβαλε, εκτιμούσε ότι, αργά ή γρήγορα, η Μόσχα θα επενέβαινε όταν θα κτυπούσε συναγερμός για τα συμφέροντά της, με τα οποία είχε συνταυτιστεί. Δεν ήταν μόνο το θέμα του φυσικού αερίου για τη Μόσχα. Ήταν και η Βάση της Ταρτούς, η μοναδική για τη Ρωσία στη Μεσόγειο. Ταυτοχρόνως, η Μόσχα είναι πρόδηλο ότι επανέρχεται γεωπολιτικά από την Κριμαία, μέσω του Καυκάσου στη Μέση Ανατολή, εκμεταλλευόμενη τα λάθη της πολιτικής των ΗΠΑ και των συμμάχων της, είτε είναι αραβικά κράτη είτε είναι ακόμη και αυτή η Ε.Ε., η οποία δεν έχει αξιόπιστη και συγκροτημένη κοινή εξωτερική πολιτική.
Εάν, πάντως, η Μόσχα επενέβαινε νωρίτερα, προ της κρίσης, εφοδιάζοντας τον Άσαντ με S-300 και άλλο στρατιωτικό υλικό, με αντάλλαγμα τα βήματα εκδημοκρατισμού, τα χειρότερα θα αποτρέπονταν. Ας το λάβουμε σοβαρά υπόψη. Διότι η Τουρκία θέλει το φυσικό αέριο της Κύπρου και της Ελλάδας και δεν θα διστάσει να το πράξει με όλα τα μέσα και τους τρόπους που διαθέτει. Λέξεις κλειδιά είναι: Αποτρεπτική ισχύς…
Το κόλπο της Τουρκίας και το ξύλο της αρκούδας
Τα στρατηγικά ελλείμματα της Ε.Ε. δεν της επιτρέπουν να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση αποτελεσματικά. Και αυτό αποτυπώθηκε στην έκτακτη Σύνοδο της περασμένης Δευτέρας, 7 του μήνα, με την Τουρκία να κομίζει μαζί της έναν κατάλογο αιτημάτων, χωρίς να έχει διάθεση για υποχωρήσεις. Η Σύνοδος ήταν ένα σεμινάριο διεκδίκησης εθνικών συμφερόντων και μια ακόμη νίκη του έθνους - κράτους επί του κοινοτισμού της Ε.Ε. και των θεωριών περί ολοκλήρωσης.
Είναι, δε, ενδεικτικός ο αυτοκρατορικός χαρακτήρας της Τουρκίας στα σαλόνια της Ε.Ε., που με εκβιαστικό τρόπο διεκδίκησε περισσότερα από τα 3 δις ευρώ, τα οποία είχε δεδομένα, την επιτάχυνση των διαδικασιών για την παραχώρηση βίζας στους πολίτες της ώς το τέλος Ιουνίου και το άνοιγμα των πέντε παγωμένων από την Κυπριακή Δημοκρατία κεφαλαίων (13 ασφάλεια, 15 ενέργεια, 26 παιδεία και πολιτισμός και τα 23 και 24 για τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη δικαιοσύνη). Συν το θέμα της μετεγκατάστασης προσφύγων προς την Ευρώπη. Η Τουρκία, μάλιστα, έθεσε με τέτοιο τρόπο το θέμα των κεφαλαίων, ώστε εάν η Κυπριακή Δημοκρατία ασκούσε βέτο, θα εθεωρείτο υπεύθυνη για την απουσία συμφωνίας και για το ότι:
1. Η ροή προσφύγων προς την Ελλάδα και τη λοιπή Ε.Ε. θα συνεχιζόταν, οπότε θα υπήρχε άλλοθι για τους Αυστριακούς να κρατήσουν τον δυτικό διάδρομο κλειστό.
2. Οι πρόσφυγες όχι μόνο θα αυξάνονταν, αλλά και θα παρέμεναν στην Ελλάδα προκαλώντας επιπρόσθετα από τα υφιστάμενα προβλήματα. Στην ουσία θα είχαμε μιαν αντιπαράθεση Κύπρου - Ελλάδας εάν η Λευκωσία ασκούσε βέτο και μιαν αντιπαράθεση με τους λοιπούς εταίρους. Προφανώς, η παρτίδα σώθηκε επί του παρόντος διότι δεν υπήρξε απόφαση και διότι η Ουγγαρία είχε μπλοκάρει τη φόρμουλα για μετεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία.
Σε αυτό το σκηνικό βοηθά και μια φραστική διατύπωση για αναφορά στη διαδικασία ανοίγματος τουρκικών κεφαλαίων χωρίς ρητή μνεία στα πέντε εν λόγω κεφάλαια. Εάν θα υπάρξει τελική συμφωνία στο προσφυγικό θα το δούμε την προσεχή Πέμπτη. Όπως θα δούμε μέχρι ποιου σημείου θα πειστεί η Λευκωσία.
Ερώτημα: Όταν η Τουρκία γράφει κανονικά τους 28 στα παλιά της τα παπούτσια, εμάς θα σεβαστεί; Γιατί; Τι κόστος μπορεί να έχει; Και πώς θα πάμε σε Διεθνή Διάσκεψη για τα θέματα της Ασφάλειας και τις εγγυήσεις με πιθανότητες επιτυχίας, όταν θα έχουν προηγηθεί συμφωνίες επί των λοιπών πτυχών του Κυπριακού; Ποιος θα μας στηρίξει; Το πιο πιθανό, καθότι αδύναμοι, είναι να μας βάλουν εκ νέου το πιστόλι στον κρόταφο.
Και εάν τολμήσουμε ν' αντισταθούμε, θα μας απειλήσουν ότι θα φάμε... το ξύλο της αρκούδας από την Άγκυρα. Και οι λοιποί δρώντες και δη οι εταίροι μας, καθώς και οι Αμερικανοί, απλώς θα κοιτούν ψηλά.
Και θα μετρούν τ’ άστρα... Ας προσέχαμε λοιπόν. Και τα τονίζουμε αυτά, διότι είτε πριν από είτε κατά τη Διεθνή Διάσκεψη κανείς δεν πρέπει να έχει άλλοθι ως προς την αποδοχή απαράδεκτων θέσεων υπό το πρόσχημα των εκβιασμών. Σε αυτή, δε, την περίπτωση, δηλαδή ενός σκανδάλου στο Κυπριακό ή στην Ε.Ε., δεν θα ψάχνουμε τα αίτια στην όποια γυναίκα, όπως λένε οι Γάλλοι, ή στην Τουρκία και μόνο, αλλά και στην κοντόφθαλμη πολιτική μας ηγεσία. Και αυτή -ως ουσιαστικό- γένους θηλυκού είναι... Ο Θεός να προσέχει τις γυναίκες και να βοηθήσει στην απαλλαγή μας από τους πολιτικά ελλιπείς και ανίκανους ως πηγή προβλημάτων και νέων περιπετειών.
