Το Ιράν τον τελευταίο χρόνο δείχνει ότι έχει μπει σε ένα νέο μονοπάτι
αυτοπροσδιορισμού. Σημαντικό ρόλο για αυτή την αλλαγή ασφαλώς και
έπαιξε η απόφαση των P5+1 σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν,
καθώς βέβαια και το τέλος των οικονομικών κυρώσεων των ΗΠΑ προς την
Τεχεράνη.
Η άνοδος της οικονομίας, το γεγονός ότι το Ιράν έχει πλέον ένα παράθυρο ανοιχτό στον κόσμο και δεν είναι απομονωμένο μεταξύ του υπερκαυκάσιου τόξου και της Μέσης Ανατολής φαίνεται και στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις. Πριν από μερικές εβδομάδες το Ιράν ολοκλήρωσε επιτυχώς δύο εκλογικές διαδικασίες, μία για το ιρανικό Κοινοβούλιο -το Majlis- και μία για τη Σύνοδο των Επαϊόντων, ένα από τα πλέον ισχυρά συμβούλια του θεοκρατικού καθεστώτος που εκλέγει τον ανώτατο ηγέτη.
Για τις εκλογές στο Κοινοβούλιο οι μεταρρυθμιστές νίκησαν τους συντηρητικούς θεοκρατικούς κύκλους (π.χ. ο Gholam Ali Haddad - Adel, πανίσχυρος πρώην πρόεδρος του Κοινοβουλίου και ισχυρή προσωπικότητα των Συντηρητικών, απέτυχε να επανεκλεγεί, ενώ ο Mohammad Reza Aref, ισχυρή μεταρρυθμιστική προσωπικότητα, έλαβε τις περισσότερες ψήφους από κάθε άλλο υποψήφιο σε πανιρανικό επίπεδο), ενώ στις εκλογές για τη Σύνοδο των Επαϊόντων κληρικοί με επαφές με τους μεταρρυθμιστικούς κύκλους κατάφεραν και εξελέγησαν, δημιουργώντας για πρώτη φορά έναν πυρήνα που θα είναι σε θέση, αν όχι να αμφισβητήσει ευθέως την ισχυρή πολιτική προσωπικότητα του Ayatollah Ali Khamenei, τουλάχιστον να ελέγξει τη δράση του περίγυρού του.
Μεταμορφώθηκε το Ιράν από τη μια μέρα στην άλλη σε φιλελεύθερη δυτική δημοκρατία; Ασφαλώς και όχι. Ούτε ο ιρανικός λαός επιθυμεί μια τέτοια εξέλιξη, αλλά νομίζω ούτε και ο δυτικός κόσμος στην παρούσα φάση θα ήθελε την εσωτερική αποσταθεροποίηση του Ιράν με κατάρρευση του θεοκρατικού συστήματός του. Το σημαντικό όμως στοιχείο είναι ότι εξαιτίας της πολιτικής των ΗΠΑ και της ισχυρής βούλησης του Αμερικανού προέδρου Barack Obama το Ιράν από κράτος παρίας μέχρι πριν και έναν χρόνο έχει αρχίσει αργά και σταθερά να επιστρέφει στο διεθνές γίγνεσθαι και μάλιστα με αξιώσεις.
Η ελληνική Πολιτεία ήταν από τις πρώτες δυτικές κυβερνήσεις που επισκέφθηκαν επισήμως την Τεχεράνη και είχαν επαφές σε πολύ υψηλό επίπεδο και αυτό οφείλει να αναγνωριστεί ως μια εξαιρετικά θετική κίνηση. Τι έλειπε όμως από την πολυάριθμη ελληνική αποστολή; Μα, φυσικά, έλειπαν εκπρόσωποι των ελληνικών πανεπιστημίων που θα μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με τους εκεί συναδέλφους και να οικοδομήσουν ένα πρώτο φάσμα ουσιαστικής ανταλλαγής σημαντικών φορτίων ήπιας ισχύος. Η σύγχρονη διπλωματία βασίζεται στην ήπια ισχύ και ασφαλώς ο ρόλος των πανεπιστήμιων και των πανεπιστημιακών είναι καταλυτικός και σε αυτή την κατεύθυνση. Κρίμα που η ελληνική Πολιτεία ακόμη δεν έχει κατανοήσει ότι οι διπλωματικές σχέσεις σφυρηλατούνται μέσα από τις πανεπιστημιακές ανταλλαγές.
Σπύρος Ν. Λίτσας
*Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Η άνοδος της οικονομίας, το γεγονός ότι το Ιράν έχει πλέον ένα παράθυρο ανοιχτό στον κόσμο και δεν είναι απομονωμένο μεταξύ του υπερκαυκάσιου τόξου και της Μέσης Ανατολής φαίνεται και στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις. Πριν από μερικές εβδομάδες το Ιράν ολοκλήρωσε επιτυχώς δύο εκλογικές διαδικασίες, μία για το ιρανικό Κοινοβούλιο -το Majlis- και μία για τη Σύνοδο των Επαϊόντων, ένα από τα πλέον ισχυρά συμβούλια του θεοκρατικού καθεστώτος που εκλέγει τον ανώτατο ηγέτη.
Για τις εκλογές στο Κοινοβούλιο οι μεταρρυθμιστές νίκησαν τους συντηρητικούς θεοκρατικούς κύκλους (π.χ. ο Gholam Ali Haddad - Adel, πανίσχυρος πρώην πρόεδρος του Κοινοβουλίου και ισχυρή προσωπικότητα των Συντηρητικών, απέτυχε να επανεκλεγεί, ενώ ο Mohammad Reza Aref, ισχυρή μεταρρυθμιστική προσωπικότητα, έλαβε τις περισσότερες ψήφους από κάθε άλλο υποψήφιο σε πανιρανικό επίπεδο), ενώ στις εκλογές για τη Σύνοδο των Επαϊόντων κληρικοί με επαφές με τους μεταρρυθμιστικούς κύκλους κατάφεραν και εξελέγησαν, δημιουργώντας για πρώτη φορά έναν πυρήνα που θα είναι σε θέση, αν όχι να αμφισβητήσει ευθέως την ισχυρή πολιτική προσωπικότητα του Ayatollah Ali Khamenei, τουλάχιστον να ελέγξει τη δράση του περίγυρού του.
Μεταμορφώθηκε το Ιράν από τη μια μέρα στην άλλη σε φιλελεύθερη δυτική δημοκρατία; Ασφαλώς και όχι. Ούτε ο ιρανικός λαός επιθυμεί μια τέτοια εξέλιξη, αλλά νομίζω ούτε και ο δυτικός κόσμος στην παρούσα φάση θα ήθελε την εσωτερική αποσταθεροποίηση του Ιράν με κατάρρευση του θεοκρατικού συστήματός του. Το σημαντικό όμως στοιχείο είναι ότι εξαιτίας της πολιτικής των ΗΠΑ και της ισχυρής βούλησης του Αμερικανού προέδρου Barack Obama το Ιράν από κράτος παρίας μέχρι πριν και έναν χρόνο έχει αρχίσει αργά και σταθερά να επιστρέφει στο διεθνές γίγνεσθαι και μάλιστα με αξιώσεις.
Η ελληνική Πολιτεία ήταν από τις πρώτες δυτικές κυβερνήσεις που επισκέφθηκαν επισήμως την Τεχεράνη και είχαν επαφές σε πολύ υψηλό επίπεδο και αυτό οφείλει να αναγνωριστεί ως μια εξαιρετικά θετική κίνηση. Τι έλειπε όμως από την πολυάριθμη ελληνική αποστολή; Μα, φυσικά, έλειπαν εκπρόσωποι των ελληνικών πανεπιστημίων που θα μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με τους εκεί συναδέλφους και να οικοδομήσουν ένα πρώτο φάσμα ουσιαστικής ανταλλαγής σημαντικών φορτίων ήπιας ισχύος. Η σύγχρονη διπλωματία βασίζεται στην ήπια ισχύ και ασφαλώς ο ρόλος των πανεπιστήμιων και των πανεπιστημιακών είναι καταλυτικός και σε αυτή την κατεύθυνση. Κρίμα που η ελληνική Πολιτεία ακόμη δεν έχει κατανοήσει ότι οι διπλωματικές σχέσεις σφυρηλατούνται μέσα από τις πανεπιστημιακές ανταλλαγές.
Σπύρος Ν. Λίτσας
*Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας
