Του Κώστα Ράπτη
Η σημερινή έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε., της οποίας θα έχει προηγηθεί κοινή συνεδρίαση των "28” με τον Τούρκο πρωθυπουργό, είναι σύμφωνα με δηλώσεις του Πολωνού προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Donald Tusk, η πρώτη στην οποία διακρίνεται το έδαφος σύγκλισης σε μια πραγματικά "ευρωπαϊκή λύση” της προσφυγικής κρίσης.

Τα τρία σκέλη της λύσης αυτής, όπως περιγράφεται στην επιστολή πρόσκλησης των Ευρωπαίων ηγετών από τον Tusk, είναι "το οριστικό τέλος της πολιτικής προώθησης (wave through) των μεταναστευτικών ροών και της πολιτικής ανοιχτών συνόρων”, η εντατικοποίηση της συνεργασίας με την Τουρκία για "μεγάλης κλίμακας και ταχείας επιστροφής από την Ελλάδα όλων των μεταναστών που δεν έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας” και κινητοποίηση "όλων των διαθέσιμων εργαλείων της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της ταχείας μετεγκατάστασης, για την αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών συνεπειών για τους πρόσφυγες, κυρίως στην Ελλάδα, με ταχύ και αποτελεσματικό τρόπο”.

Πρόκειται για την ρητή προσχώρηση σε μία πολιτική απόκρουσης των εισροών παντί τρόπω (με την προσχηματική εξαίρεση των Σύρων προσφύγων), καλυπτόμενη πίσω από την ρητορική περί "παράτυπων οικονομικών μεταναστών”. Όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι Σύροι, οι Ιρακινοί και οι Αφγανοί ξεπερνούν το 90% όσων καταφθάνουν στα ελληνικά νησιά και πάντως, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης, το ποιος δικαιούται διεθνούς προστασίας κρίνεται σε ατομική βάση.

Δεύτερο παράδοξο είναι το γεγονός ότι η διαφαινόμενη "ευρωπαϊκή λύση” στηρίζεται σε ό,τι αφορά το πρώτο και κρισιμότερο σκέλος της, δηλ. το οριστικό και τυπικό κλείσιμο του "βαλκανικού διαδρόμου”, ακριβώς στις "μονομερείς ενέργειες”, σαν αυτές που ενορχήστρωσε η Αυστρία, εν μέσω γενικής κατακραυγής. Όμως ισορροπώντας, ανάμεσα στην Γερμανία (την οποία κατηγορεί για ανειλικρίνεια) και τις "χώρες Βίζεγκραντ”, η Βιέννη μπορεί πλέον να επαίρεται, δια στόματος του Σοσιαλδημοκράτη καγκελαρίου και του συντηρητικού Αντικαγκελαρίου, ότι οδήγησε τα πράγματα σε μία πολιτική κοινής αποδοχής.

Άλλωστε, ο τερματισμός του wave through (δηλ. της αδιατάρακτης μετάβασης των προσφυγικών κυμάτων από την κάθε ευρωπαϊκή χώρα στην γειτονική) υπήρξε απόφαση της άτυπης μίνι-Συνόδου των Δυτικών Βαλκανίων ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο. Ευρωπαίοι ιθύνοντες κάνουν λόγο για "τρεις χαμένους μήνες” - που μεταφράζονται, στην πραγματικότητα, σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες λιγότερους εγκλωβισμένους στην Ελλάδα.

Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται παντελώς παγιδευμένη. Ο φόβος μιας φανταστικής απειλής (ήτοι της επί διετία επαναφοράς του ελέγχου διαβατηρίων, για μια χώρα που δεν εφάπτεται με άλλο κράτος-μέλος της Ζώνης Σένγκεν) ή και το δέλεαρ πιθανών οικονομικών ανταλλαγμάτων (όταν η έξωθεν βοήθεια για την αντιμετώπιση των αναγκών υποδοχής είναι παντελώς "στεγανοποιημένη” από τα δημοσιονομικά του ελληνικού κράτους) έστρεψαν τη συζήτηση μακριά από την πραγματική επιβάρυνση: τον εγκλωβισμό στην Ελλάδα ενός πλήθους που δεν την έχει ως προορισμό του – γεγονός που ανοίγει την προοπτική της βίας και εξηγεί την επανεμφάνιση της πρότασης για "κλειστά κέντρα” φιλοξενίας.

Τρίτο παράδοξο είναι το γεγονός ότι το (ενδεχόμενο) ξεμπλοκάρισμα της συλλογικής αλληλέγγυας κατανομής των προσφύγων μέσω μετεγκαταστάσεων, προϋποθέτει το σφράγισμα των εξόδων ενός κράτους-μέλους της Ε.Ε., με την ελπίδα ότι θα πάψει να τροφοδοτεί τις εισόδους ένα υποψήφιο κράτος-μέλος που διαπραγματεύεται από θέση ισχύος.

Πρόκειται για το πλέον προβληματικό στοιχείο της συναίνεσης που δείχνει να διαμορφώνεται μεταξύ των "28” - διότι εικονογραφεί την απώλεια της δυνατότητας που είχε παλαιότερα η Ε.Ε. να ποδηγετεί και να αναμορφώνει τον περίγυρό της, και δη τα υποψήφια προς ένταξη μέλη.

Κυρίως όταν τα ανταλλάγματα που διεκδικεί η Τουρκία, ώστε να φανεί συνεργάσιμη στο προσφυγικό, δεν περιορίζονται σε κάποια δισ. ευρώ ή στο άνοιγμα κάποιων κεφαλαίων της ενταξιακής διαπραγμάτευσης, αλλά αφορούν κάτι βαθύτερο: την υποστολή των περιώνυμων "ευρωπαϊκών αξιών” στη φάση της ραγδαίας διολίσθησης της γείτονος στον αυταρχισμό και, ει δυνατόν, τη σύμπλευση των "28” με το καθεστώς Erdogan στην ("υπαρξιακή” πλέον) μάχη που δίνει για την επίτευξη των στόχων του στη Συρία.

Με άλλα λόγια (και εδώ κορυφώνεται το παράδοξο) στην ενθάρρυνση των επιλογών που καθιστούν το συριακό σφαγείο στον κυριότερο "εξαγωγέα” προσφύγων τη στιγμή αυτή παγκοσμίως....