Ο Νίκος Κοτζιάς μεταβαίνει αύριο και μεθαύριο, 29
και 30 Νοεμβρίου, στο Ιράν σε μία προσπάθεια περαιτέρω σύσφιγξης των
διμερών σχέσεων αλλά και προετοιμασίας της επίσκεψης του Αλέξη Τσίπρα εντός του 2016. Θα συνοδεύεται από τον υφυπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Μάρδα, την υφυπουργό Βιομηχανίας Θεοδώρα Τζάκρη, αλλά και ομάδα επιχειρηματιών. Το πρόγραμμα είναι πλούσιο καθώς περιλαμβάνει συναντήσεις με τον Πρόεδρο Χασάν Ρουχανί, τον υπουργό Εξωτερικών Μοχάμαντ Ζαρίφ, τον υπουργό Πετρελαίου Μπιτζάν Ζανγκανέχ και τον υπουργό Μεταφορών και Υποδομών Αμπάς Αχουντί.
Πρόκειται για τη δεύτερη επίσκεψη έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην
Τεχεράνη την τελευταία διετία. Είχε προηγηθεί εκείνη που είχε
πραγματοποιήσει το 2014 ο Ευάγγελος Βενιζέλος, με σκοπό
να διερευνήσει τις πιθανότητες οικονομικής συνεργασίας καθώς είχε
αρχίσει να διαφαίνεται το ενδεχόμενο λύσης στο ζήτημα του ιρανικού
πυρηνικού προγράμματος. Ωστόσο, η κίνηση εκείνη είχε γίνει προσεκτικά,
ώστε να μην θιγεί το πλαίσιο των δρακόντειων διεθνών κυρώσεων. Επιπλέον,
η Αθήνα αναζητούσε έναν τρόπο να διευθετήσει το χρέος που είχε
δημιουργηθεί από την προμήθεια, επί πιστώσει, ιρανικού πετρελαίου μετά
το 2010.
Η άποψη ότι η Αθήνα θα έπρεπε να προσεγγίσει την Τεχεράνη όσο το
δυνατόν στενότερα υπήρχε στο μυαλό επιτελών του ΣΥΡΙΖΑ πριν από τις
εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Οι ιδέες αυτές εντάσσονταν στην
αναγκαιότητα σχεδιασμού ενός Plan B σε περίπτωση που σημειωνόταν ρήξη με
την Ευρώπη και η Ελλάδα θα είχε ανάγκη τόσο προμήθειας ενέργειας όσο
και ρευστού για να μην καταρρεύσει. Είχαν μάλιστα καταγραφεί σε non
paper που ήταν εν γνώσει του Αλέξη Τσίπρα και των στενών συνεργατών του.
Η διερεύνηση των ιρανικών προθέσεων ξεκίνησε με το ταξίδι του
Γενικού Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου Εξωτερικών Γιώργου Τσίπρα
λίγες εβδομάδες μετά την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Οι συζητήσεις
είχαν να κάνουν, σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, τόσο με το ζήτημα της
προμήθειας ενέργειας όσο και με δανεισμό ενός ποσού που ορισμένοι
ανεβάζουν ως και στα 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι συζητήσεις προχώρησαν
σε ικανοποιητικό βαθμό χάρη και στην πολύ ενεργή παρουσία του ιρανού
πρέσβη στην Αθήνα αλλά και του έλληνα ομολόγου του στην Τεχεράνη Γιώργου Αϋφαντή.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Αϋφαντής είχε υπάρξει διπλωματικός σύμβουλος του
Αλέξη Τσίπρα την περίοδο πριν από τις εκλογές του περασμένου Γενάρη.
Ωστόσο, διαφορές νομικού χαρακτήρα εμπόδισαν την υπογραφή ενός
κειμένου συμφωνίας. Σύμφωνα δε με άλλες πηγές, πρόσωπο που βρίσκεται
πολύ κοντά στον Πρωθυπουργό εξέφρασε διαφωνίες στην προώθηση μίας
τέτοιας συμφωνίας. Το πρόσωπο αυτό φέρεται, επιμένουν οι ίδιες πηγές, να
διατηρεί και στενές σχέσεις με την πρεσβεία του Ισραήλ στην Αθήνα που
προφανώς δεν έβλεπε με καλό μάτι μία τέτοια πρωτοβουλία.
Μετά από τη μεσολάβηση τόσων μηνών, αλλά και λόγω της ρεαλιστικής
στροφής του κ. Τσίπρα - σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση της συμφωνίας του
Ιράν με τις Δύση και τη Ρωσία για το πυρηνικό του πρόγραμμα - οι
συνθήκες για ενίσχυση της ελληνοϊρανικής συνεργασίας είναι εμφανώς
καλύτερες. Είναι δε σαφές ότι στην ιρανική αγορά, η οποία εφόσον αρθούν
οι κυρώσεις είναι πολλά υποσχόμενη, υπάρχουν ευκαιρίες για τις ελληνικές
επιχειρήσεις.
Επιπλέον, πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν επίσης επιδοθεί σε «σαφάρι
ευκαιριών». Σχεδόν παράλληλα με την επίσκεψη Κοτζιά, περίπου 300
επιχειρηματίες από την Ιταλία θα επισκεφθούν την Τεχεράνη για τον ίδιο
ακριβώς λόγο. Ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών θα συνοδεύεται από αποστολή
επιχειρηματιών από εταιρείες όπως οι Aegean, ΕΛΠΕ, Βιοχάλκο, J&P,
ΜΕΤΚΑ, Singular Logic, G. Moundreas, Seasoft, Olympia Xenia, ΒΙΑΝΕΞ κ.ά.
Θα πραγματοποιηθεί επίσης και ημερίδα με τίτλο «Iran - Greece Forum:
Undiscovered Opportunities».
Οι προοπτικές της ελληνοϊρανικής οικονομικής συνεργασίας
επεκτείνονται σε σειρά τομέων. Αναμφισβήτητα. Ο σπουδαιότερος από αυτούς
είναι η ενέργεια. Δεν είναι μόνο η επανέναρξη της προμήθειας ιρανικού
πετρελαίου ή η μελλοντική συνεργασία των δύο χωρών όταν το ιρανικό
φυσικό αέριο μπορεί να τροφοδοτήσει τις δυτικές αγορές (τόσο μέσω αγωγών
όσο και μέσω LNG). Είναι και το ενδιαφέρον από την πλευρά της Τεχεράνης
για αξιοποίηση ελληνικών εγκαταστάσεων για διϋλιση πετρελαίου.
Επιπλέον, η επανένταξη του Ιράν στη διεθνή οικονομία ανοίγει τον
δρόμο για αύξηση των ελληνικών εξαγωγών. Τα τυποποιημένα τρόφιμα, τα
φαρμακευτικά προϊόντα, τα δομικά υλικά, οι υπηρεσίες εστίασης, το
λογισμικό, οι κατασκευές δρόμων, λιμένων και εργοστασίων παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας, οι υδατοκαλλιέργειες, η μεταφορά αγροτικής
τεχνογνωσίας είναι μερικοί μόνο από τους τομείς όπου η συνεργασία έχει
περιθώρια ανάπτυξης.
Τέλος, η Αθήνα θα επιδιώξει μέσω της επανενεργοποίησης του
μηχανισμού πολιτικών διαβουλεύσεων και την υπογραφή Μνημονίου Κατανόησης
να μπορέσει να αποδείξει ότι έχει κάποιο ρόλο να παίξει σε πιο πολιτικό
επίπεδο. Η ελληνική πλευρά κρίνει ως θετικό το γεγονός ότι μέσα σε
λίγες ημέρες ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας βρέθηκε στο Ισραήλ και ο
υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς επισκέπτεται το Ιράν. Ωστόσο, η ιδέα
του να αποτελέσει η Ελλάδα γέφυρα μεταξύ Τεχεράνης και Ευρωπαϊκής Ένωσης
είναι μία σκέψη ιδιαίτερα φιλόδοξη τόσο λόγω του μεγέθους της χώρας όσο
και εξαιτίας της ύπαρξης άλλων ενδιαφερομένων.
Πάντως, η Αθήνα προχώρησε πρόσφατα σε ορισμένες κινήσεις που
ερμηνεύθηκαν θετικά από την Τεχεράνη. Χαρακτηριστικότερη εξ' αυτών ήταν η
στάση της κατά την ψηφοφορία επί των Αποφάσεων της Τρίτης Επιτροπής της
Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
στη Συρία και στο Ιράν.
Στην πρώτη απόφαση, η Ελλάδα απέσυρε τη συγκηδεμόνευση διασπώντας
την κοινή ευρωπαϊκή θέση και τήρησε στάση αποχής, διαφωνώντας με την
αναφορά στο κείμενο περί των «Al Quds Brigades» και των «Islamic
Revolutionary Guards Corps» που είναι ιρανικά σώματα που δρουν σε
συριακό έδαφος. Στη δεύτερη απόφαση, η Αθήνα απέσυρε τη συγκηδεμόνευση
αλλά υπερψήφισε την απόφαση. Μία σειρά χωρών, όπως η Γαλλία, Δανία και η
Αυστρία εξέφρασαν δυσφορία για την ελληνική στάση σε αντίθεση φυσικά με
τον εκπρόσωπο του Ιράν που μετά την ολοκλήρωση των ψηφοφοριών εξέφρασε
την ικανοποίησή του.
