Τις ψυχολογικές επιδράσεις των όσων ο
ελληνικός λαός ζει και βλέπει γύρω του τα τελευταία 5 χρόνια αναλύει μία
μεγάλη έρευνα του Εργαστηρίου Ψυχολογικών Εφαρμογών &
Επικοινωνιακού Σχεδιασμού του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου
Αθηνών.
Το tvxs.gr
παρουσιάζει σήμερα το πρώτο μέρος της έρευνας για την υποσυνείδητη
επίδραση των εικόνων της κρίσης στην αισιοδοξία, στην αίσθηση πολιτικής
επάρκειας και στην πρόθεση κοινωνικής και πολιτικής δράσης.
Το πείραμα
Το πείραμα είχε στόχο να μελετήσει την υποσυνείδητη επίδραση των εικόνων της κρίσης, όπως τις βιώνουμε στη σύγχρονη καθημερινότητα κυκλοφορώντας σε πόλεις με σφραγισμένα εμπορικά καταστήματα, άστεγους, ανθρώπους που ψάχνουν στα σκουπίδια κλ.π. Πώς επηρεάζουν αυτές οι εικόνες ανεπίγνωστα την αισιοδοξία και την αίσθηση πολιτικής επάρκειας που νιώθουν οι πολίτες, δηλαδή, την αίσθησή τους ότι μπορεί να επηρεάσουν την κοινωνική και πολιτική ζωή;
Διακόσιες έξι φωτογραφίες από το Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Τύπου και από προσωπικές πηγές, οι οποίες αποτύπωναν στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή κατά τη διάρκεια και πριν από την οικονομική κρίση προβλήθηκαν αρχικά σε 20 άτομα και κατηγοριοποιήθηκαν για τα συναισθήματα που προκαλούν, με ειδικό λογισμικό το οποίο ανιχνεύει έξι βασικά συναισθήματα (χαρά, θυμό, λύπη, φόβο, αηδία και έκπληξη) από τις εκφράσεις του προσώπου.
Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκαν δύο κατηγορίες φωτογραφιών: η μία με εικόνες της κρίσης που προκαλούσαν αρνητικά συναισθήματα και η άλλη με εικόνες πριν την κρίση, οι οποίες όπως καταγράφηκε από τις εκφράσεις του προσώπου των ατόμων που τις είδαν προκαλούσαν ουδέτερα συναισθήματα.
Οι φωτογραφίες αυτές χρησιμοποιήθηκαν για να καλλιεργηθεί η αντίστοιχη συναισθηματική διάθεση σε δύο ομάδες, 160 συνολικά συμμετεχόντων στην έρευνα. Η μία ομάδα από 80 συμμετέχοντες είδε για 9,33 λεπτά συνεχείς εικόνες κρίσης, ενώ η άλλη είδε στον ίδιο χρόνο εικόνες πριν από την κρίση. Αμέσως μετά, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ψυχολογικές κλίμακες αισιοδοξίας και αίσθησης πολιτικής επάρκειας και κλήθηκαν να απαντήσουν πώς θα δρούσαν σε υποθετικά σενάρια κοινωνικών προβλημάτων που θα συνέβαιναν στη γειτονιά τους (από την τοποθέτηση κεραίας κινητής τηλεφωνίας, στη μετατροπή του γειτονικού πάρκου σε εμπορικό κέντρο, τα αυξανόμενα κρούσματα βίας ή τη συσσώρευση σκουπιδιών).
Παραδείγματα φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν στο πείραμα:
Τι έδειξε η έρευνα
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι συμμετέχοντες που είχαν ενηλικιωθεί πριν την έλευση της κρίσης (είναι δηλαδή σήμερα μεγαλύτεροι από 22 ετών) εκδήλωσαν γενικά χαμηλότερη πολιτική επάρκεια από τους νεώτερους και στις δύο συνθήκες, η οποία μειωνόταν ακόμη περισσότερο σε όσους εκτέθηκαν στις εικόνες της κρίσης. Επίσης, οι μεγαλύτεροι συμμετέχοντες εμφάνισαν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις κατά την διάρκεια του πειράματος (αρκετοί έφευγαν από το πείραμα δακρυσμένοι ή έντονα προβληματισμένοι).
Αντίθετα, οι εικόνες της κρίσης αύξησαν την αίσθηση πολιτικής επάρκειας των νέων έως 22 ετών. Αξίζει να σημειώσουμε ότι μετά από αρκετές δεκαετίες πολιτικής αδράνειας, αυτή η γενιά πολιτικοποιήθηκε και ξαναβγήκε στους δρόμους με αφορμή τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ενώ οι μεγαλύτεροι συμμετέχοντες έχουν ίσως περισσότερη συσσωρευμένη απογοήτευση από την πολιτική κατάσταση της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες.
Όλοι οι συμμετέχοντες και ειδικά οι νεότεροι, ανεξάρτητα από τις φωτογραφίες που είδαν, σημείωσαν μεγάλο έλλειμμα ελπίδας συγκριτικά με αυτό που καταγράφει η κλίμακα απαισιοδοξίας σε άλλες χώρες κόσμου. Οι άνδρες γενικά φάνηκαν πολύ περισσότερο απαισιόδοξοι απ’ ότι οι γυναίκες, ενώ η απαισιοδοξία αυξήθηκε και στα δύο φύλα που εκτέθηκαν στις εικόνες της κρίσης και ιδιαίτερα στα άτομα 22 ετών και κάτω.
Οι εικόνες της κρίσης παρακίνησαν επίσης τους συμμετέχοντες να δηλώσουν μεγαλύτερη πρόθεση συλλογικής δράσης (πορεία, διαμαρτυρία, διαδήλωση) για ζητήματα της γειτονιάς τους, κυρίως στο υποθετικό σενάριο καταπάτησης του πάρκου. Αυτό ίσως υποδεικνύει μια ανάγκη διεκδίκησης του δημόσιου χώρου για τη διατήρηση της ποιότητας της καθημερινής ζωής υπό τις αντίξοες συνθήκες της κρίσης, καθώς επίσης και ότι οι τρέχουσες δυσχερείς οικονομικές συνθήκες καθιστούν απαγορευτικές πολλές μορφές διασκέδασης, έτσι ώστε το πάρκο να λειτουργεί ως χώρος αναψυχής που πρέπει να διαφυλαχθεί. Επιπλέον, στα χρόνια της κρίσης, το πάρκο έχει ανανοηματοδοτηθεί και ως τόπος συνάντησης νέων συλλογικοτήτων (συνελεύσεις γειτονιάς, κ.α.).
Η απαισιοδοξία γεννά την αγωνιστικότητα
Συμπερασματικά, το πείραμα έδειξε ότι οι εικόνες της κρίσης αυξάνουν την απαισιοδοξία στους άνδρες περισσότερο απ’ ότι στις γυναίκες και κυρίως στους άνδρες κάτω των 23 ετών, οι οποίοι όμως δείχνουν υψηλότερη αίσθηση πολιτικής επάρκειας στην κρίση και μεγαλύτερη πρόθεση κινητοποίησης.
Αυτό ίσως αποτελεί ένδειξη ότι η νεότερη πολιτική γενιά του τόπου αναζητά νέα ρεπερτόρια κοινωνικής και πολιτικής δράσης. Το ότι οι εικόνες της κρίσης απελπίζουν περισσότερο τους άνδρες απ’ ότι τις γυναίκες σχετίζεται ενδεχομένως με την αίσθηση αδυναμίας ανταπόκρισης στον παραδοσιακό ρόλο που θέλει τον άντρα κυρίως υπεύθυνο για τα οικονομικά της οικογένειας.
Το σημαντικότερο εύρημα της έρευνας είναι ότι, με εξαίρεση τους νεότερους, οι εικόνες της κρίσης στις οποίες εκτίθενται οι πολίτες στην καθημερινή ζωή αυξάνουν την απαισιοδοξία και μειώνουν την πίστη ότι μπορούν να επηρεάσουν τη γενικότερη πολιτική ζωή. Παράλληλα όμως τους κινητοποιούν ώστε να δηλώνουν πρόθεση δράσης για ζητήματα μικρής κλίμακας, όπως είναι προβλήματα που προκύπτουν στη γειτονιά τους.
Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί μια πληθώρα νέων μορφών κινημάτων και πρωτοβουλιών (κοινωνικά παντοπωλεία, φαρμακεία και ιατρεία, εναλλακτικές επιχειρήσεις) τα οποία εμπλουτίζουν την κοινωνία πολιτών στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με το ότι οι νέοι κάτω των 23 κινητοποιούνται από τις εικόνες της κρίσης, αποτελούν ενδείξεις της ανάδυσης νέων ρεπερτορίων δράσης, τα οποία συν τω χρόνω ίσως λάβουν μεγαλύτερο εύρος και διάρκεια.
Διαβάστε αύριο στο tvxs.gr το δεύτερο μέρος της έρευνας:
Έρευνα ΕΚΠΑ: Πώς ο τρόπος που τα ΜΜΕ παρουσιάζουν την κρίση μας επηρεάζει
Στοιχεία έρευνας
Το Εργαστήριο Ψυχολογικών Εφαρμογών & Επικοινωνιακού Σχεδιασμού, του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ανακοίνωσε πρόσφατα τα πορίσματα ερευνητικού προγράμματος σχετικού με τις ψυχολογικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Το ερευνητικό πρόγραμμα είχε τρία σκέλη, έγινε με χορηγία του τ. πρύτανη, καθηγητή κ. Μιχάλη Σταθόπουλου και συντονίστηκε από τη Μπετίνα Ντάβου, καθηγήτρια Ψυχολογίας και τον Νίκο Δεμερτζή, καθηγητή Πολιτικής Επικοινωνίας. Η ερευνητική ομάδα αποτελείτο από τον Αντώνη Αρμενάκη, επικ. καθηγητή Στατιστικής και τους ερευνητές Ανθή Σιδηροπούλου (Δρ. Επικοινωνίας), Σταμάτη Πουλακιδάκο (Δρ. Επικοινωνίας), Λίλα Μάστορα (υπ. Δρ. Επικοινωνίας) και Ιωάννα Τσούτση (κλινική ψυχολόγο, Μ.Sc.).
Οι τρεις έρευνες είχαν σκοπό να αναδείξουν τη συναισθηματική ατμόσφαιρα που περιβάλλει την ελληνική κοινωνία από την έναρξη της οικονομικής κρίσης , τους παράγοντες που διαμορφώνουν αυτή την ατμόσφαιρα, τις επιπτώσεις της στη σκέψη, τη στάση και την κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά και τον ανθρώπινο πόνο που προκάλεσε η κρίση. Να αναδείξει, δηλαδή, την ανθρωπιστική πτυχή της οικονομικής κρίσης, η οποία έως πολύ πρόσφατα συζητιόταν μόνον με όρους οικονομικών δεικτών.
Να σημειώσουμε εξαρχής ότι η οικονομική κρίση δεν ξέσπασε εν κενώ. Σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης, οι Έλληνες ήδη καταγράφονταν ως απαισιόδοξοι, δύσπιστοι προς τους πολιτικούς και τους θεσμούς, και με χαμηλή αίσθηση πολιτικής επάρκειας.
Το ερευνητικό πρόγραμμα βασίστηκε θεωρητικά στη διεθνώς τεκμηριωμένη ερευνητικά θέση ότι η μέγιστη κινητοποιός δύναμη του ανθρώπου είναι η συγκίνηση. Η κρίση γέννησε συναισθήματα τα οποία επέδρασαν στους πολίτες με ποικίλους, συνειδητούς ή μη, τρόπους. Η συναισθηματική ατμόσφαιρα που καλλιεργήθηκε –κυρίως από το λόγο των ΜΜΕ και των πολιτικών- περιβάλλει την καθημερινή ζωή, ποτίζει τις σκέψεις και τις πράξεις των ανθρώπων και τους επηρεάζει χωρίς πάντοτε να έχουν επίγνωση. Έτσι, τα κύρια ερωτήματα που ερευνήθηκαν ήταν (α) ο τρόπος με τον οποίο οι εικόνες της κρίσης στην καθημερινή ζωή επηρεάζουν την αισιοδοξία, την αίσθηση πολιτικής επάρκειας και την πρόθεση δράσης των πολιτών, (β) η συναισθηματική ατμόσφαιρα που καλλιεργούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ο τρόπος με τον οποίο προβάλλουν την ανθρωπιστική διάσταση της οικονομικής κρίσης και (γ) το πώς οι ίδιοι οι πολίτες βίωσαν την οικονομική κρίση στην καθημερινή τους ζωή.
- See more at: http://left.gr/news/ereyna-ekpa-apaisiodoxoi-men-etoimoi-na-kinitopoiithoyme-de#sthash.XxKtLkDd.dpufΤο πείραμα είχε στόχο να μελετήσει την υποσυνείδητη επίδραση των εικόνων της κρίσης, όπως τις βιώνουμε στη σύγχρονη καθημερινότητα κυκλοφορώντας σε πόλεις με σφραγισμένα εμπορικά καταστήματα, άστεγους, ανθρώπους που ψάχνουν στα σκουπίδια κλ.π. Πώς επηρεάζουν αυτές οι εικόνες ανεπίγνωστα την αισιοδοξία και την αίσθηση πολιτικής επάρκειας που νιώθουν οι πολίτες, δηλαδή, την αίσθησή τους ότι μπορεί να επηρεάσουν την κοινωνική και πολιτική ζωή;
Διακόσιες έξι φωτογραφίες από το Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Τύπου και από προσωπικές πηγές, οι οποίες αποτύπωναν στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή κατά τη διάρκεια και πριν από την οικονομική κρίση προβλήθηκαν αρχικά σε 20 άτομα και κατηγοριοποιήθηκαν για τα συναισθήματα που προκαλούν, με ειδικό λογισμικό το οποίο ανιχνεύει έξι βασικά συναισθήματα (χαρά, θυμό, λύπη, φόβο, αηδία και έκπληξη) από τις εκφράσεις του προσώπου.
Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκαν δύο κατηγορίες φωτογραφιών: η μία με εικόνες της κρίσης που προκαλούσαν αρνητικά συναισθήματα και η άλλη με εικόνες πριν την κρίση, οι οποίες όπως καταγράφηκε από τις εκφράσεις του προσώπου των ατόμων που τις είδαν προκαλούσαν ουδέτερα συναισθήματα.
Οι φωτογραφίες αυτές χρησιμοποιήθηκαν για να καλλιεργηθεί η αντίστοιχη συναισθηματική διάθεση σε δύο ομάδες, 160 συνολικά συμμετεχόντων στην έρευνα. Η μία ομάδα από 80 συμμετέχοντες είδε για 9,33 λεπτά συνεχείς εικόνες κρίσης, ενώ η άλλη είδε στον ίδιο χρόνο εικόνες πριν από την κρίση. Αμέσως μετά, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ψυχολογικές κλίμακες αισιοδοξίας και αίσθησης πολιτικής επάρκειας και κλήθηκαν να απαντήσουν πώς θα δρούσαν σε υποθετικά σενάρια κοινωνικών προβλημάτων που θα συνέβαιναν στη γειτονιά τους (από την τοποθέτηση κεραίας κινητής τηλεφωνίας, στη μετατροπή του γειτονικού πάρκου σε εμπορικό κέντρο, τα αυξανόμενα κρούσματα βίας ή τη συσσώρευση σκουπιδιών).
Παραδείγματα φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν στο πείραμα:
Εικόνες Κρίσης
Εικόνες πριν την κρίση
Τι έδειξε η έρευνα
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι συμμετέχοντες που είχαν ενηλικιωθεί πριν την έλευση της κρίσης (είναι δηλαδή σήμερα μεγαλύτεροι από 22 ετών) εκδήλωσαν γενικά χαμηλότερη πολιτική επάρκεια από τους νεώτερους και στις δύο συνθήκες, η οποία μειωνόταν ακόμη περισσότερο σε όσους εκτέθηκαν στις εικόνες της κρίσης. Επίσης, οι μεγαλύτεροι συμμετέχοντες εμφάνισαν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις κατά την διάρκεια του πειράματος (αρκετοί έφευγαν από το πείραμα δακρυσμένοι ή έντονα προβληματισμένοι).
Αντίθετα, οι εικόνες της κρίσης αύξησαν την αίσθηση πολιτικής επάρκειας των νέων έως 22 ετών. Αξίζει να σημειώσουμε ότι μετά από αρκετές δεκαετίες πολιτικής αδράνειας, αυτή η γενιά πολιτικοποιήθηκε και ξαναβγήκε στους δρόμους με αφορμή τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ενώ οι μεγαλύτεροι συμμετέχοντες έχουν ίσως περισσότερη συσσωρευμένη απογοήτευση από την πολιτική κατάσταση της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες.
Όλοι οι συμμετέχοντες και ειδικά οι νεότεροι, ανεξάρτητα από τις φωτογραφίες που είδαν, σημείωσαν μεγάλο έλλειμμα ελπίδας συγκριτικά με αυτό που καταγράφει η κλίμακα απαισιοδοξίας σε άλλες χώρες κόσμου. Οι άνδρες γενικά φάνηκαν πολύ περισσότερο απαισιόδοξοι απ’ ότι οι γυναίκες, ενώ η απαισιοδοξία αυξήθηκε και στα δύο φύλα που εκτέθηκαν στις εικόνες της κρίσης και ιδιαίτερα στα άτομα 22 ετών και κάτω.
Οι εικόνες της κρίσης παρακίνησαν επίσης τους συμμετέχοντες να δηλώσουν μεγαλύτερη πρόθεση συλλογικής δράσης (πορεία, διαμαρτυρία, διαδήλωση) για ζητήματα της γειτονιάς τους, κυρίως στο υποθετικό σενάριο καταπάτησης του πάρκου. Αυτό ίσως υποδεικνύει μια ανάγκη διεκδίκησης του δημόσιου χώρου για τη διατήρηση της ποιότητας της καθημερινής ζωής υπό τις αντίξοες συνθήκες της κρίσης, καθώς επίσης και ότι οι τρέχουσες δυσχερείς οικονομικές συνθήκες καθιστούν απαγορευτικές πολλές μορφές διασκέδασης, έτσι ώστε το πάρκο να λειτουργεί ως χώρος αναψυχής που πρέπει να διαφυλαχθεί. Επιπλέον, στα χρόνια της κρίσης, το πάρκο έχει ανανοηματοδοτηθεί και ως τόπος συνάντησης νέων συλλογικοτήτων (συνελεύσεις γειτονιάς, κ.α.).
Η απαισιοδοξία γεννά την αγωνιστικότητα
Συμπερασματικά, το πείραμα έδειξε ότι οι εικόνες της κρίσης αυξάνουν την απαισιοδοξία στους άνδρες περισσότερο απ’ ότι στις γυναίκες και κυρίως στους άνδρες κάτω των 23 ετών, οι οποίοι όμως δείχνουν υψηλότερη αίσθηση πολιτικής επάρκειας στην κρίση και μεγαλύτερη πρόθεση κινητοποίησης.
Αυτό ίσως αποτελεί ένδειξη ότι η νεότερη πολιτική γενιά του τόπου αναζητά νέα ρεπερτόρια κοινωνικής και πολιτικής δράσης. Το ότι οι εικόνες της κρίσης απελπίζουν περισσότερο τους άνδρες απ’ ότι τις γυναίκες σχετίζεται ενδεχομένως με την αίσθηση αδυναμίας ανταπόκρισης στον παραδοσιακό ρόλο που θέλει τον άντρα κυρίως υπεύθυνο για τα οικονομικά της οικογένειας.
Το σημαντικότερο εύρημα της έρευνας είναι ότι, με εξαίρεση τους νεότερους, οι εικόνες της κρίσης στις οποίες εκτίθενται οι πολίτες στην καθημερινή ζωή αυξάνουν την απαισιοδοξία και μειώνουν την πίστη ότι μπορούν να επηρεάσουν τη γενικότερη πολιτική ζωή. Παράλληλα όμως τους κινητοποιούν ώστε να δηλώνουν πρόθεση δράσης για ζητήματα μικρής κλίμακας, όπως είναι προβλήματα που προκύπτουν στη γειτονιά τους.
Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί μια πληθώρα νέων μορφών κινημάτων και πρωτοβουλιών (κοινωνικά παντοπωλεία, φαρμακεία και ιατρεία, εναλλακτικές επιχειρήσεις) τα οποία εμπλουτίζουν την κοινωνία πολιτών στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με το ότι οι νέοι κάτω των 23 κινητοποιούνται από τις εικόνες της κρίσης, αποτελούν ενδείξεις της ανάδυσης νέων ρεπερτορίων δράσης, τα οποία συν τω χρόνω ίσως λάβουν μεγαλύτερο εύρος και διάρκεια.
Διαβάστε αύριο στο tvxs.gr το δεύτερο μέρος της έρευνας:
Έρευνα ΕΚΠΑ: Πώς ο τρόπος που τα ΜΜΕ παρουσιάζουν την κρίση μας επηρεάζει
Στοιχεία έρευνας
Το Εργαστήριο Ψυχολογικών Εφαρμογών & Επικοινωνιακού Σχεδιασμού, του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ανακοίνωσε πρόσφατα τα πορίσματα ερευνητικού προγράμματος σχετικού με τις ψυχολογικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Το ερευνητικό πρόγραμμα είχε τρία σκέλη, έγινε με χορηγία του τ. πρύτανη, καθηγητή κ. Μιχάλη Σταθόπουλου και συντονίστηκε από τη Μπετίνα Ντάβου, καθηγήτρια Ψυχολογίας και τον Νίκο Δεμερτζή, καθηγητή Πολιτικής Επικοινωνίας. Η ερευνητική ομάδα αποτελείτο από τον Αντώνη Αρμενάκη, επικ. καθηγητή Στατιστικής και τους ερευνητές Ανθή Σιδηροπούλου (Δρ. Επικοινωνίας), Σταμάτη Πουλακιδάκο (Δρ. Επικοινωνίας), Λίλα Μάστορα (υπ. Δρ. Επικοινωνίας) και Ιωάννα Τσούτση (κλινική ψυχολόγο, Μ.Sc.).
Οι τρεις έρευνες είχαν σκοπό να αναδείξουν τη συναισθηματική ατμόσφαιρα που περιβάλλει την ελληνική κοινωνία από την έναρξη της οικονομικής κρίσης , τους παράγοντες που διαμορφώνουν αυτή την ατμόσφαιρα, τις επιπτώσεις της στη σκέψη, τη στάση και την κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά και τον ανθρώπινο πόνο που προκάλεσε η κρίση. Να αναδείξει, δηλαδή, την ανθρωπιστική πτυχή της οικονομικής κρίσης, η οποία έως πολύ πρόσφατα συζητιόταν μόνον με όρους οικονομικών δεικτών.
Να σημειώσουμε εξαρχής ότι η οικονομική κρίση δεν ξέσπασε εν κενώ. Σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης, οι Έλληνες ήδη καταγράφονταν ως απαισιόδοξοι, δύσπιστοι προς τους πολιτικούς και τους θεσμούς, και με χαμηλή αίσθηση πολιτικής επάρκειας.
Το ερευνητικό πρόγραμμα βασίστηκε θεωρητικά στη διεθνώς τεκμηριωμένη ερευνητικά θέση ότι η μέγιστη κινητοποιός δύναμη του ανθρώπου είναι η συγκίνηση. Η κρίση γέννησε συναισθήματα τα οποία επέδρασαν στους πολίτες με ποικίλους, συνειδητούς ή μη, τρόπους. Η συναισθηματική ατμόσφαιρα που καλλιεργήθηκε –κυρίως από το λόγο των ΜΜΕ και των πολιτικών- περιβάλλει την καθημερινή ζωή, ποτίζει τις σκέψεις και τις πράξεις των ανθρώπων και τους επηρεάζει χωρίς πάντοτε να έχουν επίγνωση. Έτσι, τα κύρια ερωτήματα που ερευνήθηκαν ήταν (α) ο τρόπος με τον οποίο οι εικόνες της κρίσης στην καθημερινή ζωή επηρεάζουν την αισιοδοξία, την αίσθηση πολιτικής επάρκειας και την πρόθεση δράσης των πολιτών, (β) η συναισθηματική ατμόσφαιρα που καλλιεργούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ο τρόπος με τον οποίο προβάλλουν την ανθρωπιστική διάσταση της οικονομικής κρίσης και (γ) το πώς οι ίδιοι οι πολίτες βίωσαν την οικονομική κρίση στην καθημερινή τους ζωή.
