Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη Οφείλουν οι ηγέτες της Ένωσης να ξανασκεφτούν το μέλλον της
Ευρώπης ως πολιτικής ένωσης, δηλαδή ως κράτους, που έχει υποχρέωση να
παίξει ρόλο σε έναν κόσμο δύσκολο, συγκρουσιακό, ανασφαλή και ιδιαίτερα
επικίνδυνο στο ούτως ή άλλως άναρχο διεθνές σύστημα που διατρέχει την
υφήλιοΗ ελληνική κρίση, που εκδηλώθηκε σε μια στιγμή παρατεταμένης κρίσης και της παγκόσμιας οικονομίας, δεν κατέδειξε μόνο τα προβλήματα, δομικά και θεσμικά του ελληνικού κράτους, αλλά ανέδειξε και τις αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ενός πολιτικού συστήματος, που εδώ και πέντε και πλέον δεκαετίες επιχειρεί να επιτύχει την ένωση της Ευρώπης σε ένα πολιτειακό σχήμα ομοσπονδιακής δόμησης των λαών της Γηραιάς Ηπείρου.
Η αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στηρίξει μια μικρή μονάδα του συστήματός της, που απειλείται με κατάρρευση, και να την οδηγήσει στην εξυγίανση και την επιστροφή της στις διαδικασίες ανάπτυξης και ευημερίας, υποδηλώνει πως η Ευρώπη στερείται του ενεργού πολιτιστικού της πνευματικού υποβάθρου, που είναι απαραίτητο σε κάθε σύγχρονη κρατική οντότητα, που επιβιώνει στον χρόνο, όχι χάρη στην οικονομική και υλική δύναμη, αλλά χάρη στην πνευματική συνεύρεση ατόμων και λαών, που έχουν κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο και τη βούληση για ένα κοινό πολιτικό μέλλον.
Η συμπεριφορά των Ευρωπαίων απέναντι στην Ελλάδα σήμερα, η οποία, όπως κορυφαίοι Γερμανοί ηγέτες με προεξάρχοντα τον Χέλμουτ Σμιτ, τη θεωρούν μήτρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, την αφήνουν να διασύρεται, να εκλιπαρεί, παρακαλώντας για μια ελάχιστη οικονομική στήριξη αναπνοής, οδηγώντας έναν υπερήφανο ιστορικό λαό σε μια εικόνα αναξιοπρέπειας και διασυρμού που τον αδικεί, αυτή η Ευρώπη της μη αλληλεγγύης δεν μπορεί να έχει μέλλον. Ας δούμε όμως την ιστορική διεργασία γέννησης και διαδρομής του γίγνεσθαι της σημερινής Ένωσης συνοπτικά.
Το θέμα είναι εξαιρετικά φλέγον, πάντα επίκαιρο και ιδιαιτέρως ενδιαφέρον για την Ελλάδα του σήμερα και που αφορά όχι μόνο στα σημερινά διλήμματα και προβλήματα που διατρέχουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά κυρίως στο μέλλον, την ικανότητα της ΕΕ για μετεξέλιξη σε πολιτική ένωση, την επιβίωσή της και τη διεκδίκηση ενός ηγετικού, πρωταγωνιστικού ρόλου, σε έναν ιδιαιτέρως ανταγωνιστικό και συγκρουσιακό κόσμο του παρόντος και κυρίως του μέλλοντος.
Η βασική φιλοσοφία των πρωτεργατών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας τότε συνίστατο στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης της ειρήνης και επομένως του πολιτισμού, της προόδου και της ευημερίας για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς, γι' αυτό και η σημερινή ένωσή μας οικοδομήθηκε πάνω στην ΕΟΚ, δηλαδή την ενιαία οικονομική αγορά που σημαίνει κοινά συμφέροντα, κοινούς στόχους για όλους τους λαούς και τα κράτη της Ευρώπης, που να υπερβαίνουν τη στενή εθνική διάσταση των συμφερόντων και να δημιουργούν αυτό που θα λέγαμε σήμερα κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον.
Αυτό το οποίο δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τα ιδρυτικά κράτη-μέλη της ΕΟΚ και τα 28 της ΕΕ σήμερα είναι την πολιτική ένωση, η οποία θα μπορέσει να εκφράσει τις αρχές, τις αξίες και τις πολιτικές της Ευρώπης για όλους τους λαούς προς τα έξω. Αυτό είναι ένα βασικό πρόβλημα, το οποίο είναι και σύγχρονο και αυριανό πρόβλημα της Ευρώπης, που σημαίνει ότι παρά την ενιαία οικονομική αγορά, δηλαδή την υπέρβαση των εθνικών συνόρων στην οικονομία, δεν μπορεί να υποστηρίξει την Ένωση ως σύνολο στο πολιτικό επίπεδο των συμφερόντων, των αρχών και αξιών της Ευρώπης ως διεκδίκηση προς τα έξω, αλλά και ως εσωτερική διεργασία στήριξης χωρών και τμημάτων της Ένωσης, που διέρχονται οικονομική ή ευρύτερη κοινωνική κρίση.
Ας θεωρήσουμε, λοιπόν, πως η σημερινή ελληνική κρίση, που είναι και μια κρίση προσαρμογής του ελληνικού κράτους στις δομές του μοντέρνου κράτους, είναι μια πρόκληση για την Ευρώπη της Ένωσης, ώστε να δείξει στον κόσμο ότι είναι αλληλέγγυα προς τις χώρες που τη συναποτελούν, διότι δεν επιτρέπει το ενδεχόμενο κατάρρευσης ενός τμήματός της που είναι μάλιστα, όπως η Ελλάδα, ζωτικής σημασίας για την ταυτότητα της Ευρώπης ως πολιτικής ένωσης.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως οφείλουν οι ηγέτες της Ένωσης να ξανασκεφτούν το μέλλον της Ευρώπης ως πολιτικής ένωσης, δηλαδή ως κράτους, που έχει υποχρέωση να παίξει ρόλο σε έναν κόσμο δύσκολο, συγκρουσιακό, ανασφαλή και ιδιαίτερα επικίνδυνο στο ούτως ή άλλως άναρχο διεθνές σύστημα που διατρέχει την υφήλιο. Το ότι η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να κάνει εκείνες τις αναγκαίες προσαρμογές για να οργανώσει ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, που να ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές συνθήκες και τους κανόνες λειτουργίας της Ένωσης, δεν μπορεί να αμφισβητείται.
Όμως ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προστατεύει τις χώρες-μέλη της και να μη συμπεριφέρεται ως να πρόκειται για τυπική σχέση δανειστών προς οφειλέτες, τους οποίους συνδέει μόνο η οικονομική διάσταση της αποπληρωμής ενός χρέους που κακώς δημιουργήθηκε, αλλά που είναι μια πραγματικότητα. Το ζήτημα δεν συνίσταται μόνο στην αντιμετώπιση της οικονομικής συναλλαγής, αλλά στο να καταδείξουμε μεταξύ μας, εντός της Ένωσης και προς τους τρίτους, ότι η Ένωση συνδέεται με πολύ πιο ισχυρούς δεσμούς πολιτισμού και ιστορίας, πνευματικών αξιών και πολιτικής παράδοσης, απ' ότι μια απλή οικονομική συναλλαγή δανειστού και οφειλέτη.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
