Του Γιώργου Παυλόπουλου
Η Ελλάδα υπήρξε πάντοτε μία χώρα στην οποία, κατά τη διάρκεια της νεότερης τουλάχιστον ιστορίας της, τα λεγόμενα «εθνικά θέματα» -ελληνοτουρκικά, Κυπριακό, «Μακεδονικό», σχέσεις με Αλβανία κ.λπ.- βρίσκονταν στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής και αντιπαράθεσης, προκαλούσαν τριβές, συγκρούσεις ή ακόμη και «θερμά» πολεμικά επεισόδια με τους γείτονες και εταίρους της, ενώ ορισμένες φορές ήταν σε θέση να καθορίσουν τους εσωτερικούς συσχετισμούς αλλά και να ανεβοκατεβάσουν κυβερνήσεις.
Είναι δεδομένο, επίσης, ότι η εμπειρία της παγκόσμιας διπλωματικής ιστορίας διδάσκει ότι τα θέματα αυτά ανοίγουν όταν συμβαίνει ένα από τα δύο: είτε μια από τις «αντίδικες» χώρες αισθάνεται πολύ δυνατή και θεωρεί ότι μπορεί να επιβάλει τις απόψεις και τα συμφέροντά της είτε βρίσκεται σε θέση αδυναμίας ώστε η άλλη πλευρά (αυτοβούλως ή υποκινούμενη...) εκτιμά ότι είναι η μεγάλη της ευκαιρία για να πετύχει ό,τι δεν είχε καταφέρει ή να ολοκληρώσει αυτό που είχε ξεκινήσει σε προηγούμενες περιόδους.
Θα την κατανοήσει δε πλήρως εάν συνδυάσει την κατάσταση η οποία επικρατεί στην Ελλάδα με τις ευρύτερες γεωπολιτικές αντιθέσεις και ανακατατάξεις που έχουν ξεκινήσει, με τις περιοχές της νοτιοανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων να βρίσκονται για μια φορά στο επίκεντρο και να αποτελούν δύο από τους αδύναμους κρίκους της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Αναμφίβολα, λοιπόν, ο επικείμενος νέος γύρος διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, οι πιέσεις για άρση του βέτο της Αθήνας για το όνομα της πΓΔΜ, η έγερση ζητημάτων συνόρων και υφαλοκρηπίδας από τα Τίρανα, ο πολλαπλασισμός των «εμπλοκών» πάνω από το Αιγαίο, αλλά και ο «πόλεμος των αγωγών» ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν τυχαία συμβάντα.
Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Εντι Ράμα
ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΕΙ Η ΑΘΗΝΑ;
Νέος γύρος συνομιλιών για το Κυπριακό
Στην οδό Λήδρας αναμένεται να περπατήσουν μαζί σήμερα ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, και ο νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Μουσταφά Ακιντζί. Οι δύο πολιτικοί θα συνομιλήσουν με ανθρώπους που ζουν και στις δύο πλευρές της Πράσινης Ζώνης που διχοτομεί τη Λευκωσία, επιχειρώντας να στείλουν ένα μήνυμα για την πρόθεσή τους να προχωρήσουν σε επίλυση του Κυπριακού και να μην αφήσουν να χαθεί η ευκαιρία που δημιουργεί η πρόσφατη πανηγυρική εκλογή του «διαλλακτικού» Ακιντζί.
Ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Νίκολα Γκρούεφσκι
Ήδη, άλλωστε, από την πρώτη τους κιόλας συνάντηση που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ, Έσπεν Μπαρθ Άιντε, οι δύο ηγέτες έκαναν τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση των αποκαλούμενων «Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης», ενώ συμφώνησαν να συναντούνται επισήμως δύο φορές κάθε μήνα -με το επόμενο ραντεβού να έχει δοθεί για την ερχόμενη Πέμπτη, 28 Μαΐου. Με στόχο, όπως όλα δείχνουν, να παρουσιαστεί σύντομα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα γίνει αποδεκτό και από τις δύο πλευρές και θα βάλει τέλος σε ένα πρόβλημα που υφίσταται από τις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, πριν από 55 χρόνια, και έφερε τη διχοτόμηση με το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την τουρκική εισβολή του 1974.
Σε κάθε περίπτωση, βεβαίως, η ουσία δεν βρίσκεται στο καλό κλίμα ανάμεσα σε Αναστασιάδη και Ακιντζί, ούτε στις επικοινωνικές κινήσεις και τα ΜΟΕ. Αυτό που τελικά θα μετρήσει και θα καθορίσει εάν θα καταστεί ή όχι εφικτή η λύση του Κυπριακού, είναι η ουσία των προτάσεων που θα παρουσιαστούν και το κατά πόσο θα θεωρηθούν αποδεκτές και από τις δύο πλευρές -διαφορετικά, είναι αναπόφευκτη η επανάληψη των όσων διαδραματίστηκαν με το περιβόητο «Σχέδιο Ανάν». Και εδώ, φυσικά, καθοριστικό ρόλο θα παίξουν η Άγκυρα και η Αθήνα
ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ πΓΔΜ
Στο τραπέζι η ονομασία
Πέπλο μυστηρίου εξακολουθεί να καλύπτει τα πραγματικά αίτια που προκάλεσαν τη μάχη η οποία εκτυλίχθηκε πριν από δύο εβδομάδες στο Κουμάνοβο, αφήνοντας πίσως της 18 νεκρούς -10 Αλβανούς (αρχικά οι πληροφορίες έκαναν λόγο για 14) και 8 αστυνομικούς.
Ιδού, για του λόγου το αληθές, τι έγραφε στην ηλεκτρονική του σελίδα το περιοδικό Der Spiegel την περασμένη Τετάρτη: «Η Ελλάδα αρνείται στον προς βορρά γείτονά της το δικαίωμα της χρήσης του ονόματος «Μακεδονία» και για τον λόγο αυτό, μπλοκάρει την ένταξή του στο ΝΑΤΟ και την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. Αυτή η στάση θεωρείται, από πολλούς παρατηρητές, ως συνυπεύθυνη για το γεγονός ότι τα προηγούμενα χρόνια, η πΓΔΜ διολίσθησε σε δικτατορικές και μαφιόζικες πρακτικές». Αρκεί στη θέση της λέξης «παρατηρητές» να βάλει κανείς τις κυβερνήσεις για να υποθέσουμε τι θα ακολουθήσει...
ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ «ΔΑΚΤΥΛΟΣ»;
Τα Τίρανα αμφισβητούν και τα σύνορα
Με αιχμή -τι άλλο;- τα ενεργειακά κοιτάσματα, τα Τίρανα αποφάσισαν την προηγούμενη εβδομάδα να εγείρουν ζήτημα δικαιωμάτων έρευνας και εξόρυξης, με τον ισχυρισμό ότι η Ελλάδα παραβιάζει τα σύνορα της Αλβανίας -ανοίγοντας έτσι, ουσιαστικά, ένα κεφάλαιο συνοριακών διαφορών, τόσο στην Ήπειρο όσο και στο Ιόνιο και προκαλώντας «εμπλοκή» στο Οικόπεδο 1 της ελληνικής ΑΟΖ βορείως της Κέρκυρας.
Η κίνηση αυτή έχει προκαλέσει την έντονη δυσφορία της Αθήνας, με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί η ελληνική συμμετοχή στη Διαβαλκανική Συνάντηση που έγινε χθες, με τη μη συμμετοχή του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά. Υπενθυμίζεται ότι τα θαλάσσια Οικόπεδα και οι περιοχές έρευνας για την Ελλάδα έχουν ήδη δημοσιευτεί τόσο στην ελληνική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως όσο και στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ, χωρίς μέχρι στιγμής να έχει υπάρξει αντίδραση. Όσο για τη χάραξή τους, έγινε με βάση τη Συμφωνία για τις Θαλάσσιες Ζώνες του 2009, την οποία είχε υπογράψει και η τότε αλβανική κυβέρνηση.
Μειονότητα
Ωστόσο, πρέπει να υπενθυμίσουμε πως ως ηγέτης της αντιπολίτευσης εκείνη την περίοδο, ο νυν πρωθυπουργός Έντι Ράμα είχε πετύχει να κριθεί αντισυνταγματική η εν λόγω συμφωνία από το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, χωρίς ωστόσο να προχωρήσει στο επόμενο βήμα -κάτι που φαίνεται ότι επέλεξε να κάνει τώρα, για ευνόητους λόγους.
Η κίνηση αυτή δεν φαίνεται, μάλιστα, να αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Κι αυτό διότι η κυβέρνηση Ράμα έχει σκληρύνει τη στάση της έναντι της ελληνικής μειονότητας και των εκπροσώπων της, με αποτέλεσμα να υπάρξει και ρήγμα στον κυβερνητικό συνασπισμό των δικών του Σοσιαλιστών με την ΚΕΑΔ. Η αφορμή φαίνεται δε πως δόθηκε από τη συνεργασία του Ράμα με το κόμμα PDIU, το οποίο εκπροσωπεί τους λεγόμενους «τσάμηδες», τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και ενόψει των δημοτικών εκλογών της 21ης Ιουνίου.
Επίσκεψη Ερντογάν
Δεν είναι λίγοι, μάλιστα, εκείνοι που αποδίδουν το συγκεκριμένο «γάμο» σε τουρκικό «δάκτυλο». Κι αυτό διότι κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα Τίρανα (στις 13 Μαΐου), ο Ταγίπ Ερντογάν είχε συναντηθεί με εκπροσώπους του PDIU -ενώ παράλληλα, είναι γνωστό ότι η Άγκυρα διαθέτει παραδοσιακά ισχυρή πολιτική και οικονομική επιρροή στην Αλβανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εξελίξεις αυτές και οι διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας συμπίπτουν χρονικά με την προσπάθεια της Αλβανίας να κάνει πιο αισθητή την παρουσία της σε όλη τη Βαλκανική. Κάτι που φάνηκε και στην πρόσφατη ρήξη -ποδοσφαιρική και, ακολούθως, πολιτική- με το Βελιγράδι, αλλά και στην πΓΔΜ, με τον Ράμα να θέτει όρους προκειμένου να στηρίξει την υποψηφιότητα της χώρας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Να λειτουργεί, άραγε, αυτοβούλως;
ΔΥΣΗ vs ΡΩΣΙΑΣ
Ενα πεδίο... βολής ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις
Πολιτικοί πάνε κι έρχονται στα Βαλκάνια τις τελευταίες εβδομάδες. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, Ρώσοι και Τούρκοι, επιδίδονται σε μαραθώνιες επαφές με αξιωματούχους των κυβερνήσεων των χωρών της περιοχής, προσπαθώντας να προωθήσουν τα συμφέροντά τους και να υπονομεύσουν εκείνα των ανταγωνιστών τους. «Καθώς οι μεγάλες δυνάμεις χρησιμοποιούν την πολιτική και οικονομική τους ισχύ για να κερδίσουν επιρροή, οι αδύναμες τοπικές κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να άγονται και να φέρονται ανάμεσα σε ανταγωνιστικά συμφέροντα και δυνάμεις», σημείωνε αυτή την εβδομάδα σε ανάλυσή του το αμερικανικό ινστιτούτο Stratfor.
Παράλληλα, στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, ρωσικά και κινεζικά πλοία πραγματοποιούσαν την πρώτη τους κοινή στρατιωτική άσκηση, που περιλάμβανε εντυπωσιακή δύναμη πυρός, ενώ σχεδόν ταυτόχρονα και στην ίδια περίπου περιοχή, γίνονταν μεγάλα αεροναυτικά γυμνάσια με τη συμμετοχή δυνάμεων από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Ελλάδα.
Όλες οι ενδείξεις οδηγούν πλέον στο συμπέρασμα ότι η περιοχή μετατρέπεται ταχύτατα σε ένα θέατρο «θερμών επεισοδίων» ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία, καθώς ο εμφύλιος στην Ουκρανία μοιάζει να έχει δώσει το έναυσμα για μια συνολική αναθεώρηση των αναμεταξύ τους γεωπολιτικών συσχετισμών.
Ένα δε από τα επίδικα ζητήματα έχει σχέση με την ενέργεια, καθώς μετά την ήττα που υπέστη στην υπόθεση του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, τον οποίο υποχρέωσε να ακυρώσει,, η Μόσχα επιχειρεί να περάσει στην αντεπίθεση και κάνει ρελάνς με τον αποκαλούμενο Turkish Stream, τον οποίος φιλοδοξεί να κατασκευάσει με τη συνεργασία της Άγκυρας, αλλά και τεσσάρων ακόμη χωρών -της Ελλάδας, της Σερβίας, της πΓΔΜ και της Ουγγαρίας- οι οποίες (όλως τυχαίως...) προβάλουν έντονες αντιρρήσεις στις κυρώσεις κατά των Ρώσων και προσπαθούν με κάθε τρόπο να τις σκυρώσουν ή να τις παρακάμψουν.
Όπως είναι φυσικό, Ευρωπαίοι και -κυρίως- Αμερικανοί δεν είναι διατεθειμένοι να δεχθούν τετελεσμένα και ασκούν στις κυβερνήσεις και των τεσσάρων έντονες πιέσεις για να αλλάξουν στάση στο συγκεκριμένο θέμα. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν -ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ- ότι η πολιτική κρίση στα Σκόπια και η σφαγή στο χωριό Κουμάνοβο οφείλεται σε «δάκτυλο» της Δύσης, που θέλει να ανατρέψει τον νυν πρωθυπουργό επειδή δεν ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις της.
«Καμμένος» στις ΗΠΑ
Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να αντιμετωπιστεί και η ψυχρή έως αδιάφορη υποδοχή της οποίας έτυχε αυτή την εβδομάδα ο Έλληνας υπουργός Άμυνας στην Ουάσινγκτον. Παρά την «προσφορά» που είχε φροντίσει να κάνει για τη δημιουργία μιας νέας νατοϊκής βάσης στο Αιγαίο (προκαλώντας δυσαρέσκεια στην κυβέρνηση...), αλλά και το πρόσφατο «δώρο» των 500 εκατ. δολαρίων προς τη Lockheed Martin, με την απευθείας ανάθεση του (αμφιλεγόμενου) εκσυγχρονισμού 5 παλιών αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3B, ο Πάνος Καμμένος δεν έγινε δεκτός από τον Αμερικανό ομόλογό του Άστον Κάρτερ, ο οποίος προφασίστηκε... βεβαρυμένο πρόγραμμα, ενώ οι υφυπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας με τις οποίες συνομίλησε του έθεσαν ευθέως θέμα συναίνεσης της Αθήνας στον οικονομικό «πόλεμο» κατά της Ρωσίας, αλλά και μη συμμετοχή στον νέο αγωγό.
Τα γάντια έχουν βγει και όταν μαλώνουν τα βουβάλια...
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
