Το ιρανικό ζήτημα σε σταυροδρόμι...

Σπύρος Λίτσας Το κράτος των Αγιατολάχ δεν θα μεταμορφωθεί ποτέ σε Ελβετία της Κεντρικής Ασίας σε καμία των περιπτώσεων

Στις 3 Μαρτίου ο Ισραηλινός πρωθυπουργός απηύθυνε κομβική ομιλία στην κοινή διάσκεψη του αμερικανικού Κογκρέσου σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την επικείμενη άρση των οικονομικών κυρώσεων της Ουάσινγκτον προς την Τεχεράνη. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου ζήτησε, προτού αρθούν οι κυρώσεις και ανοίξει ο δρόμος για το πυρηνικό ιρανικό πρόγραμμα με ενεργειακές και όχι στρατιωτικές προοπτικές, το Ιράν να παύσει την επιθετική συμπεριφορά του, να σταματήσει να υποστηρίζει τη διεθνή τρομοκρατία και να μην απειλεί το Ισραήλ με ολική εξαφάνιση.
Σε τίποτα απ' ό,τι ζητά ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δεν υπερβάλλει. Οντως το Ιράν στηρίζει Χαμάς και Χεζμπολάχ, όντως το Ιράν στηρίζει το καθεστώς Ασαντ στον συριακό εμφύλιο, όντως το Ιράν προκρίνει έναν ξεκάθαρο αντισημιτισμό με εσχατολογικές δηλώσεις κορυφαίων πολιτικών και πολιτειακών παραγόντων του, που προκαλούν δικαίως τα δυτικά αντανακλαστικά αλλά και την οργή του κράτους του Ισραήλ. Ποιος, αλήθεια, μπορεί να εμπιστευτεί ένα θεοκρατικό κράτος, που έχει μάλιστα νομιμοποιήσει τον φανατισμό και χρησιμοποιεί τρομοκρατικές οργανώσεις για να πλήξει τους αντιπάλους του; Νομίζω κάνεις νουνεχής πολιτικός του δυτικού κόσμου. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η πολιτική Ομπάμα δεν αποτελεί την έσχατη λύση που στο τέλος της ημέρας μπορεί να προστατεύσει το Ισραήλ από το Ιράν αλλά και το Ιράν από τον σκοτεινό του εαυτό.
Αν οι κυρώσεις συνεχιστούν, τότε το Ιράν όχι μόνο δεν θα αλλάξει την υφιστάμενη αυτοκαταστροφική πολιτική του, αλλά πλέον θα καταπνιγούν όλες οι φωνές στο εσωτερικό του, που ζητούν άνοιγμα προς τη Δύση, με αποτέλεσμα και η Τεχεράνη να καταστεί υποχείριο μιας ισλαμιστικής παράνοιας σιιτικών διαστάσεων. Εκσυγχρονιστές πολιτικοί, όπως ο σημερινός πρωθυπουργός Χασάν Ροχάνι, θα αποτελούν οριστικό παρελθόν και η πολιτική πραγματικότητα θα εξαντλείται σε επικίνδυνες για την ειρήνη και την ασφάλεια οντότητες, όπως ο προηγούμενος πρωθυπουργός Αχματινετζάντ. Παράλληλα, σε περίπτωση περαιτέρω οικονομικής και κοινωνικής εξαθλίωσης του Ιράν, αυτό μπορεί να αναζητήσει να εισέλθει στο εσωτερικό της πυρηνικής λέσχης, αναπτύσσοντας στενές σχέσεις ασύμμετρης αλληλεξάρτησης είτε με τη Ρωσία είτε με την Κίνα. Κι αυτό είναι άλλο ένα δεδομένο που θα αποβεί εξαιρετικά αρνητικό για τα δυτικά συμφέροντα, αφού ουδείς επιθυμεί να δει μια νέα Β. Κορέα στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Επομένως, η πολιτική της σταδιακής ελάφρυνσης των κυρώσεων και η δεκαετής στενή παρακολούθηση οικοδόμησης της πυρηνικής ιρανικής υποδομής για ενεργειακή και μόνο χρήση είναι ίσως το μοναδικό σχέδιο που μπορεί να προσεγγίσει το ιρανικό ζήτημα με ρεαλιστική διάθεση.

Μπορεί η Δύση να εμπιστευτεί το Ιράν; Οχι. Ομως το σχέδιο Ομπάμα δεν στηρίζεται σε καλές προθέσεις αλλά στη στενή παρακολούθηση των εξελίξεων στο εσωτερικό της Τεχεράνης. Η Ιερουσαλήμ είναι απολύτως δικαιολογημένη να ανησυχεί βαθιά για τις εξελίξεις με Ιράν, αλλά το σχέδιο Ομπάμα είναι και η τελευταία ευκαιρία του Ιράν να αρχίσει σταδιακά να μεταβάλλει τον ισλαμικό ζηλωτισμό σε θρησκευτικοθεσμικό sui generis πολιτειακό μόρφωμα, συμβατό με την υφιστάμενη κατανομή ισχύος στην περιοχή. Σε καμία των περιπτώσεων το κράτος των Αγιατολάχ δεν θα μεταμορφωθεί ποτέ σε Ελβετία της Κεντρικής Ασίας. Σε καμία των περιπτώσεων όμως αυτή δεν είναι η στόχευση του Μπαράκ Ομπάμα ή η απαίτηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Σπύρος Λίτσας