Θανάσης ΑθανασίουΕίμαστε
μάρτυρες μιας εν εξελίξει σύγκρουσης «οικονομικών φιλοσοφιών» μέσα σε
ένα ρευστό ευρωπαϊκό περιβάλλον, καθώς επιχειρείται από τη μικρή Ελλάδα η
επαναχάραξη στρατηγικής για έξοδο από την ύφεση. Προσπάθεια, η οποία
προσκρούει στην ευρωπαϊκή άρνηση. Παρόλο που η πλάστιγγα φαίνεται να
γέρνει υπέρ των δανειστών, οι οποίοι έχουν το χρήμα, εντούτοις, έχω την
εντύπωση ότι η Ελλάδα κρύβει κάποιους άσσους στο μανίκι και καλό θα
ήταν, όσοι έχουν την πεποίθηση ότι η χώρα "πηγαίνει
ξυπόλητη στ΄αγκάθια", να το σκεφτούν ξανά.
Στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε την έκβαση του
"παιχνιδιού" και κατ' επέκταση τη «μοίρα» της Ελλάδας, εξαιτίας ακριβώς
της εν λόγω ρευστότητας, η οποία δεν επιτρέπει σταθερές κινήσεις στη
σκακιέρα του Αλέξη Τσίπρα και των διεθνών δανειστών, πόσω μάλλον την
κωδικοποίηση αυτών αυτών των κινήσεων. Η νέα Ελληνική κυβέρνηση τηρεί
μια στάση παροιμιώδους αντίστασης απέναντι στους πιστωτές, οι οποίοι δεν
κρύβουν τη δυσαρέσκεια τους. [Κατ' ακρίβειαν οι ευρωπαίοι εταίροι
εξεπλάγησαν από την «αντιδραστική στάση» της Ελλάδας (κυβέρνησης Τσίπρα)
για έναν πολύ απλό λόγο: Δεν ήταν συνηθισμένοι στην αντίσταση. Η
επιθυμία τους ήταν διαταγή, με τις γνωστές συνέπειες πάνω στον κοινωνικό
ιστό].
Ζυγίζουν τις συνέπειες;
Τόσο η ευρωζώνη και οι δανειστές όσο και η Ελλάδα, θα έπρεπε να βρίσκονται (δεν ξέρω αν το κάνουν) σε μια διαδικασία «ζυγίσματος» των θετικών και αρνητικών συνεπειών, που θα προκύψουν σε περίπτωση αμοιβαίας και κάθετης απόρριψης των εισηγήσεων της κάθε πλευράς από την άλλη. Με βάση τα "πορίσματα" της διερεύνησης, θα μπορούσε η κάθε πλευρά να σχεδιάσει τη μετέπειτα στρατηγική της για διαμόρφωση, ενδεχομένως, πολιτικής συμβιβασμού για το ελληνικό χρέος. Το «ποσοστό» της υποχώρησης της κάθε πλευράς (Ελλάδας-διεθνών πιστωτών) θα είναι ανάλογο της ζημιάς που αναμένεται να υποστεί από την απόφαση της Ελλάδας να «σπάσει το οικονομικό κατεστημένο» και να αμφισβητήσει όσα οι προηγούμενοι δέχτηκαν.
Οι παράμετροι…
Υπάρχουν, όμως, κάποιες σημαντικές παράμετροι, οι οποίες θα ληφθούν (εικάζω) υπόψιν από την ευρωπαϊκή ηγεσία (κυρίως Γερμανική ηγεμονία), που προκρίνει τις πολιτικές της λιτότητας.
Καταρχήν, οικονομολόγοι διεθνούς κύρους τονίζουν ότι η λιτότητα δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί. Ενδεικτικά, ο διάσημος οικονομολόγος και νομπελίστας Πωλ Κρουγκμαν, σε άρθρο του στους New York Times, θέτει δύο στοιχήματα: αφενός υποστηρίζει ότι αν η Ελλάδα βγει από το ευρώ και επιβιώσει από 1-2 χρόνια μεγάλων αναταραχών θα συμπαρασύρει σε έξοδο κι άλλες χώρες του Νότου και αφετέρου εκτιμά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα κάνει πίσω μπροστά στη Μέρκελ. Επιπλέον, ο κύπριος νομπελίστας οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης τονίζει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει με τέτοιο χρέος και ότι η πολιτική της λιτότητας απέτυχε.
Ένα άλλο σημείο, το οποίο εντοπίζω, αφορά στην τεράστια διεθνή λαϊκή υποστήριξη υπέρ της πολιτικής Τσίπρα και την ταυτόχρονη άνοδο ευρωπαϊκών κομμάτων αμφισβήτησης της πολίτικης της λιτότητας. Αν η πολιτική ιδεολογική τάση της αμφισβήτησης υπερισχύσει εντός ΕΕ, τότε οι συνέπειες για τους υποστηρικτές της υφιστάμενης πολιτικής θα είναι τρομακτικές. Το ενδεχόμενο μιας τέτοιας εξέλιξης θα έπρεπε να προβληματίσει τους εμπλεκόμενους.
Το τρίτο σημείο αφορά στο «άνοιγμα» της Ελλάδας προς τη Ρωσία και αντίθετα. Η Ρωσία είναι αποκλεισμένη από την Ευρώπη και η μόνη ίσως δίοδος που απέμεινε ανοικτή είναι η Ελλάδα και η Τουρκία. Δεδομένου ότι η Τουρκία δεν είναι μέλος της ΕΕ, θα έλεγε κανείς ότι η Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει τα γνωστά προβλήματα και αδυναμίες, αποτελεί την καλύτερη προσφερόμενη επιλογή για τη Ρωσία, που με αυτό τον τρόπο κερδίζει πρόσβαση στην ΕΕ. Ενδεχομένως, η Ελλάδα θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν Δούρειος Ίππος για τη Ρωσία.
Όπως παρατηρεί ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας Γιάννης Βιολάρης, δεν θα ήταν παράξενο να γίνει κάποια συμφωνία, η οποία θα ευνοήσει και τις δύο χώρες, την κάθε μια για τους δικούς της σκοπούς. Παράλληλα, όπως και στην περίπτωση της Κύπρου, έτσι και για την Ελλάδα, η μεγαλύτερη ροή τουρισμού έρχεται από τη Ρωσία. Συνεπώς, υπάρχει προσφερόμενο έδαφος για ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών με αντάλλαγμα τη ρωσική οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα. Σημειώνεται ότι ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο παροχής οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα, σε περίπτωση που η Ελλάδα αιτηθεί κάτι τέτοιο από την Μόσχα.
Αντιλαμβανόμαστε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα αφόπλιζε τους δανειστές, οι οποίοι χρησιμοποιούν την τακτική του οικονομικού εκφοβισμού και εκβιασμού. Λογικά, το "άνοιγμα" προς τη Ρωσία θα έπρεπε να θορυβήσει την ΕΕ (εξελικτικά ίσως και τις ΗΠΑ) και να προκαλέσει τεράστια ανησυχία. Θεωρώ, λοιπόν, ότι η Γερμανία (πολιτική λιτότητας) δεν είναι αντιμέτωπη μόνο με την Ελλάδα, αλλά και με ένα σύνολο άλλων καθοριστικών παραγόντων.
Στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε την έκβαση του
"παιχνιδιού" και κατ' επέκταση τη «μοίρα» της Ελλάδας, εξαιτίας ακριβώς
της εν λόγω ρευστότητας, η οποία δεν επιτρέπει σταθερές κινήσεις στη
σκακιέρα του Αλέξη Τσίπρα και των διεθνών δανειστών, πόσω μάλλον την
κωδικοποίηση αυτών αυτών των κινήσεων. Η νέα Ελληνική κυβέρνηση τηρεί
μια στάση παροιμιώδους αντίστασης απέναντι στους πιστωτές, οι οποίοι δεν
κρύβουν τη δυσαρέσκεια τους. [Κατ' ακρίβειαν οι ευρωπαίοι εταίροι
εξεπλάγησαν από την «αντιδραστική στάση» της Ελλάδας (κυβέρνησης Τσίπρα)
για έναν πολύ απλό λόγο: Δεν ήταν συνηθισμένοι στην αντίσταση. Η
επιθυμία τους ήταν διαταγή, με τις γνωστές συνέπειες πάνω στον κοινωνικό
ιστό].Ζυγίζουν τις συνέπειες;
Τόσο η ευρωζώνη και οι δανειστές όσο και η Ελλάδα, θα έπρεπε να βρίσκονται (δεν ξέρω αν το κάνουν) σε μια διαδικασία «ζυγίσματος» των θετικών και αρνητικών συνεπειών, που θα προκύψουν σε περίπτωση αμοιβαίας και κάθετης απόρριψης των εισηγήσεων της κάθε πλευράς από την άλλη. Με βάση τα "πορίσματα" της διερεύνησης, θα μπορούσε η κάθε πλευρά να σχεδιάσει τη μετέπειτα στρατηγική της για διαμόρφωση, ενδεχομένως, πολιτικής συμβιβασμού για το ελληνικό χρέος. Το «ποσοστό» της υποχώρησης της κάθε πλευράς (Ελλάδας-διεθνών πιστωτών) θα είναι ανάλογο της ζημιάς που αναμένεται να υποστεί από την απόφαση της Ελλάδας να «σπάσει το οικονομικό κατεστημένο» και να αμφισβητήσει όσα οι προηγούμενοι δέχτηκαν.
Οι παράμετροι…
Υπάρχουν, όμως, κάποιες σημαντικές παράμετροι, οι οποίες θα ληφθούν (εικάζω) υπόψιν από την ευρωπαϊκή ηγεσία (κυρίως Γερμανική ηγεμονία), που προκρίνει τις πολιτικές της λιτότητας.
Καταρχήν, οικονομολόγοι διεθνούς κύρους τονίζουν ότι η λιτότητα δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί. Ενδεικτικά, ο διάσημος οικονομολόγος και νομπελίστας Πωλ Κρουγκμαν, σε άρθρο του στους New York Times, θέτει δύο στοιχήματα: αφενός υποστηρίζει ότι αν η Ελλάδα βγει από το ευρώ και επιβιώσει από 1-2 χρόνια μεγάλων αναταραχών θα συμπαρασύρει σε έξοδο κι άλλες χώρες του Νότου και αφετέρου εκτιμά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα κάνει πίσω μπροστά στη Μέρκελ. Επιπλέον, ο κύπριος νομπελίστας οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης τονίζει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει με τέτοιο χρέος και ότι η πολιτική της λιτότητας απέτυχε.
Ένα άλλο σημείο, το οποίο εντοπίζω, αφορά στην τεράστια διεθνή λαϊκή υποστήριξη υπέρ της πολιτικής Τσίπρα και την ταυτόχρονη άνοδο ευρωπαϊκών κομμάτων αμφισβήτησης της πολίτικης της λιτότητας. Αν η πολιτική ιδεολογική τάση της αμφισβήτησης υπερισχύσει εντός ΕΕ, τότε οι συνέπειες για τους υποστηρικτές της υφιστάμενης πολιτικής θα είναι τρομακτικές. Το ενδεχόμενο μιας τέτοιας εξέλιξης θα έπρεπε να προβληματίσει τους εμπλεκόμενους.
Το τρίτο σημείο αφορά στο «άνοιγμα» της Ελλάδας προς τη Ρωσία και αντίθετα. Η Ρωσία είναι αποκλεισμένη από την Ευρώπη και η μόνη ίσως δίοδος που απέμεινε ανοικτή είναι η Ελλάδα και η Τουρκία. Δεδομένου ότι η Τουρκία δεν είναι μέλος της ΕΕ, θα έλεγε κανείς ότι η Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει τα γνωστά προβλήματα και αδυναμίες, αποτελεί την καλύτερη προσφερόμενη επιλογή για τη Ρωσία, που με αυτό τον τρόπο κερδίζει πρόσβαση στην ΕΕ. Ενδεχομένως, η Ελλάδα θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν Δούρειος Ίππος για τη Ρωσία.
Όπως παρατηρεί ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας Γιάννης Βιολάρης, δεν θα ήταν παράξενο να γίνει κάποια συμφωνία, η οποία θα ευνοήσει και τις δύο χώρες, την κάθε μια για τους δικούς της σκοπούς. Παράλληλα, όπως και στην περίπτωση της Κύπρου, έτσι και για την Ελλάδα, η μεγαλύτερη ροή τουρισμού έρχεται από τη Ρωσία. Συνεπώς, υπάρχει προσφερόμενο έδαφος για ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών με αντάλλαγμα τη ρωσική οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα. Σημειώνεται ότι ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο παροχής οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα, σε περίπτωση που η Ελλάδα αιτηθεί κάτι τέτοιο από την Μόσχα.
Αντιλαμβανόμαστε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα αφόπλιζε τους δανειστές, οι οποίοι χρησιμοποιούν την τακτική του οικονομικού εκφοβισμού και εκβιασμού. Λογικά, το "άνοιγμα" προς τη Ρωσία θα έπρεπε να θορυβήσει την ΕΕ (εξελικτικά ίσως και τις ΗΠΑ) και να προκαλέσει τεράστια ανησυχία. Θεωρώ, λοιπόν, ότι η Γερμανία (πολιτική λιτότητας) δεν είναι αντιμέτωπη μόνο με την Ελλάδα, αλλά και με ένα σύνολο άλλων καθοριστικών παραγόντων.
Έχω την εντύπωση ότι η «μάχη της Ελλάδας» με τους δανειστές είναι
γοητευτική καθώς περικλείει πολλά στοιχεία ψυχολογίας, στρατηγικής,
συναισθήματος, αρχών, ιδεών, οικονομίας κλπ. Το μίγμα είναι περίεργο και
ως εκ τούτου δεν μπορούμε να ξέρουμε πού οδεύει η Ελλάδα.
ΥΓ: Όλοι συμφωνούν ότι η Ελλάδα οφείλει να ξεπληρώσει
το χρέος της. Η διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών αφορά στον τρόπο.
Επίσης, ο Τσίπρας, ο Βαρουφάκης και γενικότερα το κυβερνητικό σχήμα δεν
είναι ούτε μάγοι, ούτε υπερήρωες. Ας αναμένουμε να δούμε τι θα προκύψει
από αυτή την ιστορική μάχη.
