Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ερεβάν
μιλάει για τα προβλήματα της Αρμενίας, για τον νέο ρόλο του Ιράν και
για στάση της Αγκυρας απέναντι στις μειονότητες
«Το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να μας
στερήσει δυνατότητες ανάπτυξης μέσω της συνεργασίας του με τον στενότερο
σύμμαχό του, την Τουρκία» λέει ο αρμένιος καθηγητής Βαρτάν Βοσκανιάν
Ο επίκουρος καθηγητής του δημόσιου Πανεπιστημίου του Ερεβάν Βαρτάν Βοσκανιάν
βρέθηκε στην Αθήνα αυτή την εβδομάδα για μια διάλεξη με θέμα τις
«Διεθνείς Εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και στον Νότιο Καύκασο». Από τους
επιφανέστερους αρμένιους ιρανολόγους, ο κ. Βοσκανιάν μίλησε στην αίθουσα
του Αρμενικού Συλλόγου «Αζαταμάρντ» στον Καρέα, στην Αθήνα. Απαντώντας
στις ερωτήσεις του «Βήματος» περιέγραψε μεταξύ άλλων τα προβλήματα που
αντιμετωπίζει σήμερα η Αρμενία και τόνισε τον νέο ρόλο του Ιράν, που
αναδεικνύεται σε μεγάλη δύναμη της περιοχής. Οπως είπε χαρακτηριστικά,
αρμενοφοβία και ελληνοφοβία εξακολουθούν να επικρατούν στη σύγχρονη
Τουρκία.
- Στην 100ή επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων, ποια
είναι η κατάσταση των 170.000 Αρμενίων που ζουν στην Τουρκία του
Ερντογάν;
«Δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την πραγματική
κατάσταση των Αρμενίων στη σημερινή τουρκική επικράτεια. Δεν εννοώ μόνο
την αρμενική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, η οποία είναι γνωστή και η
παρουσία της οποίας χρησιμοποιείται σποραδικά από την κυβέρνηση
Ερντογάν στην προπαγάνδα της για να δείξει ότι η σύγχρονη Τουρκία και
ιδιαίτερα η ισλαμιστική σημερινή κυβέρνηση έχει αλλάξει κάπως τον τρόπο
με τον οποίο αντιμετωπίζει το αρμενικό πρόβλημα. Υπάρχουν Αρμένιοι, η
ύπαρξη των οποίων δεν αναγνωρίζεται από το τουρκικό κράτος. Κατοικούν σε
διάφορα μέρη της Ανατολικής Τουρκίας και αντιμετωπίζουν την πολιτική
της συνεχούς αφομοίωσης και "τουρκοποίησης" στο Τουντσελί, στο Χεμσίν,
στο Ντιγιάρμπακιρ και αλλού. Την ίδια κατάσταση αντιμετωπίζουν οι μικρές
κοινότητες των Ελλήνων του Πόντου, όπως για παράδειγμα στα Σούρμενα,
στη Βορειοανατολική Τουρκία. Αν θέλουμε να περιγράψουμε την πολιτική
έναντι των μειονοτήτων, Αρμενίων ή Ποντίων με λίγα λόγια, θα πρέπει να
μιλήσουμε για αρμενοφοβία και ελληνοφοβία αντίστοιχα. Στην Τουρκία
τίποτα δεν έχει αλλάξει στον τομέα αυτόν».
- Σε μια εποχή όπου ο Πούτιν προσπαθεί να
επαναβεβαιώσει την επιρροή της Ρωσίας στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες
του Καυκάσου, η Αρμενία γίνεται περισσότερο ή λιγότερο «φιλορωσική»;
«Ως στρατηγικός σύμμαχος της Ρωσίας, η Αρμενία έχει παραδοσιακά
πολύ στενούς δεσμούς με τη χώρα αυτή σε διάφορους τομείς, αλλά
ταυτόχρονα διατηρούμε πολύ θετικές σχέσεις και καλή συνεργασία με την
Ευρώπη, τις ΗΠΑ, ακόμη και με το Ιράν ή τις αραβικές χώρες στη Μέση
Ανατολή. Ετσι, νομίζω, δεν είμαστε ούτε φιλορώσοι ούτε φιλοδυτικοί. Ούτε
θέλουμε να εκμεταλλευθούμε τις ασυμβίβαστες αντιφάσεις μεταξύ των
διαφόρων υπερδυνάμεων σε ένα τόσο σημαντικό και ευαίσθητο μέρος του
κόσμου, όπως είναι ο Καύκασος».
- Ποιες είναι οι μεγάλες προκλήσεις, εσωτερικές και εξωτερικές, που αντιμετωπίζει το αρμενικό κράτος αυτή τη στιγμή;
«Η πιο επικίνδυνη εξωτερική πρόκληση είναι η αντι-αρμενική πολιτική
του Αζερμπαϊτζάν, που προσπαθεί να μας στερήσει δυνατότητες ανάπτυξης
μέσω της συνεργασίας του με τον στενότερο σύμμαχό του, την Τουρκία. Εχει
φτάσει στο σημείο να διακηρύξει ότι Αζέροι και Τούρκοι είναι ένα έθνος
μέσα σε δύο κράτη και θα πρέπει να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους
έναντι της "αρμενικής απειλής" με κοινές προσπάθειες. Αυτή η λανθασμένη
ιδέα καλλιεργείται μεθοδικά στο Αζερμπαϊτζάν και εν μέρει στην τουρκική
κοινωνία, αλλά δεν θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν ότι ο πιο παραγωγικός
και αποδεκτός τρόπος συνύπαρξης στον σύγχρονο κόσμο δεν είναι η έχθρα
και το μίσος. Τέτοιες πολιτικές δεν είναι ούτε αποτελεσματικές ούτε
παραγωγικές, γιατί παρά τον συνεχιζόμενο οικονομικό αποκλεισμό και τα
κλειστά σύνορα, μετά την ανεξαρτησία της η Αρμενία αναδεικνύεται ως
περιφερειακή δύναμη με πολύ σημαντικό ρόλο, τουλάχιστον στο σύστημα
ασφαλείας του Καυκάσου. Οσον αφορά τις εσωτερικές προκλήσεις, πιο
σημαντική είναι η οικονομική κατάσταση, αλλά ακόμη και σε αυτή την
περίπτωση η Αρμενία επιδεικνύει ισχυρή θέληση να ξεπεράσει τις
δυσκολίες».
- Πώς κρίνετε την προσέγγιση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν;
«Είναι πάρα πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για πραγματική ομαλοποίηση
των σχέσεων ΗΠΑ και Ιράν, επειδή κατά τη διάρκεια των τελευταίων
δεκαετιών υπήρξαν πολλά προβλήματα, τα οποία, δυστυχώς, έχουν
δημιουργήσει στερεότυπα και τη δαιμονοποίηση του άλλου, μέσα σε ένα
φοβερό κλίμα δυσπιστίας. Βρισκόμαστε λοιπόν μόνο στο πρώτο στάδιο της
εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών, τα οποία εξακολουθούν να
έχουν ανταγωνιστικές ιδεολογίες. Ο βαθμός της ομαλοποίησης εξαρτάται από
τη βούληση και των δύο πλευρών, που αναμφισβήτητα χρειάζονται η μία την
άλλη, ιδίως για την αντιμετώπιση περιφερειακών απειλών, όπως στην
περίπτωση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS)».
- Πόσο μεγάλη είναι, πραγματικά, η απειλή του ISIS στη
Μέση Ανατολή; Πιστεύετε ότι η άνοδος των σουνιτών τζιχαντιστών έχει
ενισχύσει τη θέση του Ιράν;
«Ως ένοπλη εξτρεμιστική ομάδα το ISIS είναι πολύ επικίνδυνο, όχι
μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου, ακόμη και στην
Ευρώπη, από όπου αυτή η τρομοκρατική οργάνωση στρατολογεί έναν μεγάλο
αριθμό μαχητών για τον τζιχάντ. Αντίθετα από την Τουρκία, η οποία χωρίς
καμία αμφιβολία παίζει εξαιρετικά καταστροφικό ρόλο στηρίζοντας εμμέσως
αυτή την εξτρεμιστική ομάδα ως χώρα τράνζιτ για το παράνομο εμπόριο
πετρελαίου από τις περιοχές που ελέγχει το ISIS στη Συρία και στο Ιράκ,
το Ιράν ανησυχεί σοβαρά για την εξάπλωση της τζιχάντ στη Μέση Ανατολή.
Το Ιράν είναι η μόνη χώρα που πιέζει το ISIS, ακόμη και στο πολεμικό
πεδίο, παράλληλα με τη διεθνή συμμαχία με επικεφαλής τις ΗΠΑ. Παρά την
ακραία πολιτική του απομόνωση, που διήρκεσε περίπου τρεις δεκαετίες, το
Ιράν σταδιακά ανακτά όχι μόνο τη θέση που είχε χάσει στα χρόνια της
σκληρής αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ και τη Δύση, αλλά και διευρύνει την
πολιτική και ιδεολογική επιρροή του, από το Αφγανιστάν ως τις
μεσογειακές ακτές της Συρίας και του Λιβάνου».
