Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να
μετεξελιχθεί σε ένα αριστερό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, αξιόπιστο στη
διαχείριση της εξουσίας; Απαντώ εξαρχής καταφατικά, αλλά προσθέτω και
τρεις «αστερίσκους». Πρώτον, αν το θέλει, δεύτερον, αν το μπορεί και
τρίτον, αν η συγκυρία το επιτρέπει.Κατ' αρχάς η θέληση υπάρχει. Ηταν ορατή στην ΚΕ η αγωνία του Αλ. Τσίπρα να κατοχυρώσει ορισμένα κρίσιμα ανοίγματα στη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ. Και σε επίπεδο ευρύτερων συμμαχιών («μόνοι μας δεν μπορούμε» μοιάζει να έλεγε και είχε δίκιο). Και σε επίπεδο προγραμματικό («δεν γίνονται όλα, από τη μια στιγμή στην άλλη», επίσης σωστά). Στην κουλτούρα του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει μια ισχυρή δόση «αριστερού μεσσιανισμού». Αναφέρομαι σε μια κοσμοαντίληψη, βγαλμένη από τα σπλάχνα του προηγούμενου αιώνα, που πιστεύει βαθιά ότι αρκεί η Αριστερά να αναλάβει την εξουσία για να «αλλάξει ο κόσμος». Δεκάδες διαψεύσεις από το «υπέροχο 1917» και μετά δεν κατάφεραν να εξαλείψουν αυτήν την επικίνδυνη ουτοπία. Διαχωριστικές γραμμές με την άγονη κουλτούρα του «αριστερού μεσσιανισμού» επιχείρησε να οριοθετήσει ο Τσίπρας το προηγούμενο διήμερο, αν φύγουμε από το επίπεδο της παραπολιτικής. Και σε μεγάλο βαθμό τις οριοθέτησε. Αρα «θέλουν». «Μπορούν» όμως;
Εδώ η απάντηση είναι πιο δύσκολη. Γιατί οι αναθεωρήσεις που χρειάζονται είναι πιο επώδυνες. Διαχείριση της εξουσίας σημαίνει σχέδιο για την κοινωνία. Η παλιά αντίληψη της Αριστεράς ότι η κοινωνία συντίθεται από τους «από κάτω» και τους «από πάνω», τον «λαό», που έχει πάντοτε «κοινά συμφέροντα» και «δίκαια αιτήματα», και την «άρχουσα τάξη», που τον χειραγωγεί, είναι πτωχευμένη οριστικά.
Χρειάζονται νέες συνθέσεις και νέες διαχωριστικές γραμμές. Κυρίως η συμφιλίωση του ΣΥΡΙΖΑ με την ιδέα ότι και στη «δική του» Ελλάδα ο κορμός για την ανάπτυξη θα είναι η ιδιωτική οικονομία, ότι χρειαζόμαστε επενδύσεις. Οτι οι επενδύσεις και η επιχειρηματικότητα στηρίζονται στο κέρδος. Οτι το επιχειρηματικό (το «καπιταλιστικό», για να μην ξεχνιόμαστε) κέρδος είναι η sine qua non προϋπόθεση για τις επενδύσεις. Δεν μπορώ να σκεφτώ κανέναν «δογματικό» λόγο για τον οποίο μια σύγχρονη Αριστερά θα δυσκολευόταν στη «συγκατοίκηση» με αυτές τις ιδέες, οι οποίες άλλωστε αποτελούν πλέον κοινό τόπο στις δυτικές κοινωνίες. Αρα, αν «θέλουν», «μπορούν»...
Ο τρίτος αστερίσκος αφορά την περίφημη «συγκυρία», μια λέξη κυριολεκτικά «στοιχειωμένη» στο μυαλό των παλιών αριστερών ιδεολόγων. Χρειάζονται χιλιάδες σελίδες για να περιγράψουμε πόσες «συγκυρίες» τα κόμματα της Αριστεράς «διάβασαν» με λάθος τρόπο και τις έχασαν, εκεί που πίστευαν ότι τις είχαν φέρει στα μέτρα τους. Μια σκέψη μόνο εν κατακλείδι. Οποιος πιστεύει ότι η τρέχουσα συγκυρία επιτρέπει το «μεγάλο άλμα» και την «έφοδο στον ουρανό» θα καταστρέψει την προοπτική για σημαντικά βήματα μπροστά. Με άλλα λόγια, στο δίλημμα «Επανάσταση ή Ρεφορμισμός;», «Λένιν ή Μπερνστάιν;», που δίχασε το εργατικό κίνημα στην αυγή του 20ού αιώνα, ψηφίζουμε Μπερνστάιν. Και με τα δυο μας χέρια..
