Ανταπόκριση: Πάνος ΧαρίτοςΗ προ ημερών ομιλία του Αμερικανού προέδρου, με την οποία γνωστοποιούσε την ανάληψη στρατιωτικής δράσης στο Ιράκ και πιθανότατα και στη Συρία, ήταν μια δήλωση αποτυχίας της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και την Αραβική Χερσόνησο.Ήταν επίσης μια δήλωση αδυναμίας κατανόησης των δεδομένων της περιοχής και αποδοχής των περιορισμένων δυνατοτήτων για μια πραγματιστική προσέγγιση από το επιτελείο του Μπάρακ Ομπάμα και τη χάραξη στρατηγικής και εμπλοκής στα προβλήματα της περιοχής.Το πρόβλημα που ακούει στο όνομα Ισλαμικό Κράτος δεν ήρθε από το πουθενά. Σχετίζεται άμεσα με την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ και τη χαοτική κατάσταση σε όλα τα επίπεδα (πολιτική σκηνή, ασφάλεια, οικονομία) την οποία η Ουάσιγκτον άφησε πίσω της εγκαταλείποντας τη χώρα.
Τρία χρόνια μετά την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, ο Αμερικανός πρόεδρος αναγκάζεται από τις εξελίξεις να επιστρέψει στον «τόπο του εγκλήματος». Αυτή τη φορά όμως από απόσταση. Από ψηλά. Με αεροπορικές επιδρομές για την υποστήριξη των επίγειων ιρακινών ένοπλων τμημάτων που θα επιχειρήσουν να ανακτήσουν και να διασφαλίσουν τα εδάφη που πέρασαν με ταχύτητα φωτός στον έλεγχο του Ισλαμικού Κράτους.Σε μια αποστροφή του λόγου του ο Μπάρακ Ομπάμα σημείωσε πως η τακτική που θα ακολουθήσουν στο Ιράκ «θα είναι η ίδια που έχει ακολουθηθεί στη Σομαλία και την Υεμένη και εκ των πραγμάτων έχει αποδειχθεί πετυχημένη».Ο Αμερικανός πρόεδρος ή δεν ενημερώνεται για την εξέλιξη των επιχειρήσεων στις δύο προαναφερθείσες χώρες ή έχει λάθος πληροφόρηση. Αλλιώς δεν εξηγείται η παραπάνω δήλωση.
Σομαλία
Οι ΗΠΑ ήδη από το 2006 υποστηρίζουν τον στρατό της Σομαλίας στον πόλεμο κατά των Σαμπάαμπ. Πρόκειται για ακραία ισλαμική οργάνωση, η οποία μέχρι το 2009 είχε καταφέρει να ελέγξει το νότιο και κεντρικό τμήμα της χώρας.Ο συνασπισμός των αφρικανικών στρατιωτικών δυνάμεων που επιχειρούν στην περιοχή ξεκίνησε εκτεταμένη επιχείρηση το 2011 και κατάφερε μέχρι το 2013 να εκδιώξει από τις μεγάλες πόλεις τα ένοπλα τμήματα των Σαμπάαμπ, όχι όμως κι από την επαρχία.Σήμερα οι Σαμπάαμπ ελέγχουν τη νότια Σομαλία και έχουν επεκτείνει τη δράση τους με τρομοκρατικές επιθέσεις στο Τζιμπουτί, την Κένυα και την Ουγκάντα.
Η εκτίμηση της κατάστασης στον τομέα της ασφάλειας για την Ερυθραία και τη Σομαλία, που εξέδωσε στα τέλη του προηγούμενου έτους η ομάδα παρακολούθησης των Ηνωμένων Εθνών, ανέφερε πως «οι Σαμπάαμπ έχουν υποστεί σημαντικά πλήγματα στα αστικά κέντρα, ωστόσο εξακολουθούν να ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος του Νότου και της κεντρικής Σομαλίας. Δυστυχώς η στρατιωτική ισχύς των Σαμπάαμπ παραμένει αναμφισβήτητα ανέπαφη, διατηρούν την επιχειρησιακή ετοιμότητα στον μέγιστο βαθμό και έχουν διαφοροποιήσει τη στρατηγική τους εφαρμόζοντας μεθόδους ασύμμετρου πολέμου. Αποφεύγουν την ευθεία στρατιωτική αντιπαράθεση, διατηρούν τον πυρήνα, την πολεμική ισχύ και τους πόρους χρηματοδότησης».
Η τελευταία έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη διεθνή τρομοκρατία αναφέρει πως οι Σαμπάαμπ παραμένουν απολύτως αξιόμαχοι. «Σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, η οργάνωση Σαμπάαμπ εκτελεί ένα ευρύτερο φάσμα επιθέσεων στο Μογκαντίσου και σε όλη τη Σομαλία, συμπεριλαμβανομένων των πιο εξελιγμένων, ασύμμετρων επιθέσεων και δολοφονιών», ενώ καταλήγει σημειώνοντας πως οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ ελάχιστα έχουν επηρεάσει τη δράση τους.
Πριν από δύο εβδομάδες ο επικεφαλής της οργάνωσης σκοτώθηκε κατόπιν αμερικανικής αεροπορικής επιδρομής, ωστόσο αντικαταστάθηκε αμέσως.Αξίζει να σημειωθεί πως η τακτική της Ουάσιγκτον στη Σομαλία περιλαμβάνει αεροπορικές επιδρομές, επόπτευση και επιθέσεις με μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά αεροσκάφη, παροχή πληροφοριών στις δυνάμεις που επιχειρούν στο πεδίο. Στην περιοχή επιχειρούν επίσης ομάδες της CIA.
Υεμένη
Στην εν λόγω χώρα οι ΗΠΑ επιχειρούν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως στην Υεμένη και περιστασιακά με μικρά ευέλικτα τμήματα ειδικών δυνάμεων (Seals).Οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν το 2002 με αεροπορικές επιδρομές κατά της Αλ Κάιντα, ωστόσο η οργάνωση για τα επόμενα χρόνια εστίασε τη δράση της στη Σαουδική Αραβία. Μετά από τρία χρόνια πολέμου εξαναγκάστηκε σε επιστροφή στην Υεμένη, όπου από το 2009 έχει θέσει υπό αμφισβήτηση την κεντρική εξουσία της πρωτεύουσας Σανάα. Έχει επίσης εξαναγκάσει σε φυγή δεκάδες επιχειρήσεις αμερικανικών συμφερόντων.Η Ουάσιγκτον εφάρμοσε ένα πρόγραμμα καθημερινών αεροπορικών βομβαρδισμών από το 2011 μέχρι σήμερα, ωστόσο τα αποτελέσματα ήταν ασήμαντα.Η Αλ Κάιντα ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του νότιου, κεντρικού και ανατολικού τμήματος της χώρας, ενώ έχουν καταφέρει να επιτεθούν μέχρι και στο προεδρικό μέγαρο μόλις πριν από ένα μήνα.Η μόνη επιτυχία των αμερικανικών επιχειρήσεων είναι πως για την ώρα τούς κρατούν εκτός των αστικών κέντρων.Οι επιτυχίες της στο στρατιωτικό πεδίο έχουν αναβαθμίσει τον εμίρη της Αλ Κάιντα στην Υεμένη Nasir al Wuhayshi σε επικεφαλής του διεθνούς σκέλους της οργάνωσης.
Ιράκ
Η επιλογή του στρατιωτικού επιτελείου του Μπάρακ Ομπάμα να εφαρμόσει την επιχειρισιακή τακτική που εφαρμόζουν για σχεδόν μια δεκαετία στην Υεμένη κατά της Αλ Κάιντα και επί οχτώ χρόνια κατά των Σαμπάαμπ στη Σομαλία δεν προϋποθέτει ούτε στο ελάχιστο κάποιον βαθμό αποτελεσματικότητας έναντι της δράσης του Ισλαμικού Κράτους. Ενδεχομένως να τους εκδιώξουν από τις πόλεις που κατέχουν, αυτό όμως απλώς θα οδηγήσει τους τζιχαντιστές να διαφοροποιήσουν τη δική τους τακτική.Επίσης μια σημαντική διαφορά μεταξύ Υεμένης, Σομαλίας και των επιχειρήσεων σε Ιράκ και Συρία είναι πως, αν και αδύναμη, η κυβέρνηση της Υεμένης συνεργάζεται με τις ΗΠΑ πολεμώντας την Αλ Κάιντα.Στη Σομαλία, οι Αφρικανικές Δυνάμεις και ο Εθνικός Στρατός αποτελούν αξιόπιστο εταίρο στη μάχη κατά των Σαμπάαμπ.Στο Ιράκ, πέρα από τους Κούρδους, δεν υπάρχει άλλο αξιόπιστο ένοπλο τμήμα.Ο στρατός χρειάζεται επανασύσταση, οι σουνιτικές φυλές δεν θα εμπλακούν ουσιαστικά, εάν δεν υπάρξουν δείγματα γραφής της κυβέρνησης που ελέγχουν οι σιίτες και τέλος οι σιιτικές ένοπλες ομάδες (με εξαίρεση δύο εξ αυτών) λειτουργούν αποσταθεροποιητικά και θεωρείται αδιανόητο να επιχειρήσουν σε σουνιτκές περιοχές.Οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, όπως άλλωστε έχει αποδειχθεί και στην Υεμένη, το Πακιστάν κι όπου αλλού επιχειρήθηκαν, έχουν τεράστιες απώλειες στις τάξεις των αμάχων. Αυτό θα μπορούσε επίσης να στρέψει μέρος των σουνιτικών φυλών πιο κοντά στις ισλαμικές οργανώσεις -ίσως όχι στο Ισλαμικό Κράτος, πιθανώς όμως στην αγκαλιά της Αλ Κάιντα.
Τον Δεκέμβριο του 2004 και τον Ιανουάριο του 2005, ευρισκόμενος στο Ιράκ, ακολούθησα τις επιχειρήσεις των Αμερικανών για την ανακατάληψη από τους ισλαμιστές της πόλης Φαλούτζα.
Με δυσανάλογη δύναμη πυρός, και βεβαίως με δυνάμεις στο έδαφος, οι Αμερικανοί χρειάστηκαν τέσσερις μήνες για να φτάσουν στην πλατεία της πόλης. Έφτασαν στο σημείο να κάνουν χρήση βομβών λευκού φωσφόρου για να εκδιώξουν τους τζιχαντιστές.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής του Ιράκ, οι Αμερικανοί στρατιώτες στο έδαφος έφτασαν τους 166.000. Ακόμα και με τόσους στρατιώτες, ποτέ δεν κατάφεραν να ελέγξουν την επαρχία. Αν καταφέρουν να διαλύσουν τον ιστό του Ισλαμικού Κράτους με τον τρόπο που θα επιχειρήσουν σήμερα, τότε αυτό θα μείνει στις σελίδες τις στρατιωτικής τακτικής ως μοναδικό επίτευγμα.
Η λύση στο πρόβλημα του Ιράκ δεν μπορεί να δοθεί με στρατιωτικά μέσα. Το πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτικό και χρειάζονται γρήγορες και ειλικρινείς κινήσεις από τον νέο πρωθυπουργό για τη γεφύρωση του χάσματος που άφησε πίσω του ο Αλ Μαλίκι.Όσο το Ιράκ παραμένει διαιρεμένο, θα είναι ευάλωτο απέναντι σε κάθε λογής απειλές.
Συρία
Ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να ανέφερε πως δεν θα χασομερήσει, εφόσον κριθεί αναγκαίος ο αεροπορικός βομβαρδισμός θέσεων του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, ωστόσο το πότε και πώς θα το πράξει αποτελεί πονοκέφαλο για το επιτελείο του.Οποιαδήποτε μορφή επίσημης συμφωνίας με το καθεστώς Άσαντ αποκλείεται από τον Λευκό Οίκο. Οτιδήποτε παρασκηνιακό και ανεπίσημο μπλοκάρεται από τη Μόσχα.Οι δυνάμεις του Άσαντ διαθέτουν ρωσικά αντιπυραυλικά συστήματα ικανά να πλήξουν αμερικανικά μαχητικά (αν και εκτιμάται πως δεν πρόκειται να φτάσουν στο σημείο αυτό). Επίσης, για να βομβαρδίσεις μια περιοχή, προϋπόθεση αποτελεί πως έχεις έρθει σε επαφή με κάποιους στο έδαφος για να συνδράμουν την επιχείρηση.Η επιλογή της Ουάσιγκτον -τουλάχιστον για την ώρα- φέρεται να είναι η στήριξη του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA). Το ίδιο πράττει και το Ισραήλ, υποστηρίζοντας ένοπλα τμήματα του FSA που μάχονται τις δυνάμεις του Άσαντ.Ωστόσο ο FSA έχει συμμαχήσει με την Al Nusra Front, δηλαδή την οργάνωση της Αλ Κάιντα στη Συρία.Έτσι, λοιπόν, Τελ Αβίβ και Ουάσιγκτον θα δίνουν πληροφορίες και θα στηρίζουν τον FSA, που είναι ο σύμμαχος της Αλ Κάιντα, την οποία οι ΗΠΑ πολεμούν σε Αφγανιστάν, Πακιστάν και Υεμένη και η οποία έχει συμμαχήσει στη Συρία με το Ισλαμικό Κράτος.
Τα σχόλια περιττεύουν...
Χαρίτος Πάνος
