Την επόμενη πρωτοβουλία του Κρεμλίνου αναμένει η
Δύση, αρκετοί όμως θεωρούν ότι η Ρωσία έχει βρεθεί στη σκακιστική θέση
zugzwang, όπου όποια κίνηση και αν κάνει θα επιδεινώσει τη θέση της.
Συντονισμένες οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. σε βάρος
της Ρωσίας. Προέλαση των ουκρανικών στρατευμάτων στα ανατολικά, στα
προπύργια των ρωσόφωνων αυτονομιστών στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ. Και
στο «φόντο», το τραγικό μυστήριο με την κατάρριψη του μαλαισιανού
Μπόινγκ… «Φαίνεται ότι ο Ρώσος πρόεδρος βρίσκεται σε zugzwang, όπως είναι ο
σκακιστικός όρος που σηματοδοτεί μια κατάσταση κατά την οποία
οποιαδήποτε κίνηση θα αποδυναμώσει τη θέση του παίκτη», αποφαίνεται το
αμερικανικό περιοδικό «Foreign Policy». «Κατά τους προηγούμενους μήνες ο
Πούτιν μπορούσε να κάνει έξυπνα ελιγμούς στο διεθνές διπλωματικό
πεδίο», εξηγεί η πολιτική αναλύτρια Μάσα Λίπμαν, «καταφέρνοντας και να
μην κάνει συμβιβασμούς στην πολιτική του στην Ουκρανία, και να αποφεύγει
την επέκταση των δυτικών κυρώσεων, παίζοντας με τις διαφορές μεταξύ των
Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης, ακόμη και μεταξύ των ίδιων των
Ευρωπαίων. Τώρα όμως τα περιθώρια ελιγμών έχουν σαφώς στενέψει».
Το ερώτημα
Το μεγάλο λοιπόν ερώτημα είναι ποια θα είναι η επόμενη κίνηση του Κρεμλίνου. Προς το παρόν, η ρωσική κυβέρνηση υποβαθμίζει τη σημασία των οικονομικών κυρώσεων που επέβαλαν επισήμως από χθες οι Βρυξέλλες, επηρεάζοντας άμεσα τον εγχώριο τραπεζικό, αμυντικό και ενεργειακό τομέα. Οι συνέπειες στην εθνική οικονομία θα είναι περιορισμένες, διαμηνύει η Μόσχα, προειδοποιώντας ότι εν ευθέτω χρόνω το κόστος για τη Δύση θα είναι αντιθέτως μεγάλο.
Μερίδα του διεθνούς Τύπου, όπως π.χ. οι «Financial Times», αναφέρουν ότι «υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ εκτιμούν πως ο πρόεδρος Πούτιν θα μπορούσε να στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία εντός του Αυγούστου, πριν από την προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, τον Σεπτέμβριο».
Στη σεναριολογία αυτή επιστρατεύονται και παραδείγματα του πρόσφατου παρελθόντος, όπως το 2008, «όταν η Μόσχα επέλεξε την αυγουστιάτικη ραστώνη και τον αντιπερισπασμό των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου για να εισβάλει στη Γεωργία, προς στήριξη των αυτονομιστών της Νότιας Οσετίας». Τώρα, γράφουν οι «FT», «είναι αρκετά πιθανό αυτό να γίνει με το προκάλυμμα μιας ειρηνευτικής αποστολής στην ανατολική Ουκρανία».
Η θεωρία αυτή έχει πολλάκις αναπαραχθεί από το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης -αν και η αλήθεια είναι πως της ξαναέδωσε μόλις προχθές «τροφή» ο ίδιος ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, προαναγγέλλοντας την κατάθεση σχετικής (πλην, a priori καταδικασμένης σε απόρριψη) πρότασης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, εν προκειμένω με σημείο αναφοράς την περίμετρο του σημείου συντριβής του μοιραίου Μπόινγκ…
Εκεί, στα περίχωρα της πόλης Σαχτάρσκι του Ντονέτσκ, κατέφτασε χθες για δεύτερη συνεχή φορά το 70μελές διεθνές κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων από τον ΟΑΣΕ, την Ολλανδία και την Αυστραλία, για μία ακόμη επιτόπια αυτοψία. Παρά πάντως τη συμφωνία Ρώσων και Ουκρανών απεσταλμένων να διατηρηθεί ανοιχτός ένας χερσαίος διάδρομος για την απρόσκοπτη πρόσβαση του κλιμακίου στο σημείο, οι μάχες μεταξύ κυβερνητικού στρατού και ρωσόφωνων αυτονομιστών μαίνονται με σφοδρότητα για τον έλεγχο της περιμέτρου.
Χθες τα ξημερώματα μάλιστα, οι ουκρανικές δυνάμεις υπέστησαν έξω από το Σαχτάρσκι μια από τις μεγαλύτερες απώλειες, σε ενέδρα των αυτονομιστών κατά μονάδας αλεξιπτωτιστών. Μέχρι και χθες το απόγευμα, ο απολογισμός ήταν τουλάχιστον 10 Ουκρανοί στρατιώτες νεκροί, 11 αγνοούμενοι και 13 τραυματίες. Οι αντάρτες ανακοίνωσαν ότι κατέστρεψαν πάνω από 30 οχήματα μεταφοράς προσωπικού, αναρτώντας στο διαδίκτυο και βίντεο από τα μεθεόρτια της επίθεσής τους…
Οι μάχες συνεχίζονταν με σφοδρότητα και σε άλλες πόλεις στο Ντονέτσκ -που κηρύχθηκε από τους αυτονομιστές σε κατάσταση πολιορκίας- καθώς και στο Λουγκάνσκ, όπου μόνον χθες σκοτώθηκαν άλλοι πέντε άμαχοι και τραυματίστηκαν εννέα. Χιλιόμετρα μακριά, στο Μινσκ της Λευκορωσίας, τα μέλη της λεγόμενης «Ομάδας Επαφής» -που απαρτίζεται από τους ειδικούς απεσταλμένους Ουκρανίας, Ρωσίας και ΟΑΣΕ- κατέληξαν σε μία κατ’ αρχήν συμφωνία για την άμεση απελευθέρωση όλων των αιχμαλώτων αυτής της κρίσης. Ανανέωσαν δε για την προσεχή εβδομάδα το ραντεβού τους, αυτή τη φορά προσκαλώντας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και εκπροσώπους των ρωσόφωνων αυτονομιστών της ανατολικής Ουκρανίας.
Αναζητά μέση λύση
Για την ώρα λοιπόν, εκτιμά ο Φιοντόρ Λικιάνοφ -εκ των στενών συμβούλων του Κρεμλίνου σε θέματα εξωτερικής πολιτικής-, ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται πως μάλλον θα τηρήσει στάση αναμονής. Πιθανόν θα αναζητήσει πρόσκαιρα μία μέση λύση -πιέζοντας π.χ. για εκεχειρία- που θα του εξασφαλίσει χρόνο για να πάρει τις τελικές αποφάσεις προς ποια κατεύθυνση τελικά θα κινηθεί.
Στο μεσοδιάστημα, η Ουάσινγκτον παίρνει κι αυτή τα μέτρα της. Καθώς οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να σταθμίσουν τώρα τα διπλωματικά κέρδη και τις οικονομικές ζημίες από τις νέες κυρώσεις τους, το αμερικανικό Κογκρέσο ενέκρινε χθες -μέσα σε κλίμα σπάνιας πολιτικής συναίνεσης- τον διορισμό του νέου Αμερικανού πρέσβη στη Μόσχα. Πρόκειται για τον διπλωμάτη καριέρας Τζον Φ. Τεφτ, που έχει στο παρελθόν υπηρετήσει στα κρίσιμα πόστα της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Λιθουανίας, θεωρείται άρτιος γνώστης της ρωσικής πολιτικής και κατά ορισμένους αναλυτές είναι «μανούλα» στις λεγόμενες «χρωματιστές επαναστάσεις», που την περασμένη δεκαετία οδήγησαν σε πλείστες όσες καθεστωτικές ανατροπές στη μετασοβιετική γεωπολιτική «γειτονιά».
Ας μη γελιόμαστε, έγραφε τις προάλλες σε άρθρο του ο Ντμίτρι Τρένιν, διευθυντής του ινστιτούτου αναλύσεων Moscow Carnegie Center: «Δεν πρόκειται πια απλά για μια μάχη για την Ουκρανία, αλλά για την ίδια τη Ρωσία». Παρ’ όλα αυτά, καλό θα είναι να θυμόμαστε πως «ο Πούτιν είναι τζουντόκα κι όχι μετρ του σκακιού», λέει ο Λι Αρον, διευθυντής του τμήματος Ρωσικών Μελετών στο νεοσυντηρητικό American Enterprise Institute. Και ως γνωστόν, «στο τζούντο», συμπληρώνει, «όταν βλέπεις τον αντίπαλο να χάνει την ισορροπία του, χτυπάς, προσδοκώντας να τον πετάξεις με την πλάτη κάτω και να εξασφαλίσεις μια αστραπιαία νίκη»…
Συντονισμένες οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. σε βάρος
της Ρωσίας. Προέλαση των ουκρανικών στρατευμάτων στα ανατολικά, στα
προπύργια των ρωσόφωνων αυτονομιστών στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ. Και
στο «φόντο», το τραγικό μυστήριο με την κατάρριψη του μαλαισιανού
Μπόινγκ… «Φαίνεται ότι ο Ρώσος πρόεδρος βρίσκεται σε zugzwang, όπως είναι ο
σκακιστικός όρος που σηματοδοτεί μια κατάσταση κατά την οποία
οποιαδήποτε κίνηση θα αποδυναμώσει τη θέση του παίκτη», αποφαίνεται το
αμερικανικό περιοδικό «Foreign Policy». «Κατά τους προηγούμενους μήνες ο
Πούτιν μπορούσε να κάνει έξυπνα ελιγμούς στο διεθνές διπλωματικό
πεδίο», εξηγεί η πολιτική αναλύτρια Μάσα Λίπμαν, «καταφέρνοντας και να
μην κάνει συμβιβασμούς στην πολιτική του στην Ουκρανία, και να αποφεύγει
την επέκταση των δυτικών κυρώσεων, παίζοντας με τις διαφορές μεταξύ των
Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης, ακόμη και μεταξύ των ίδιων των
Ευρωπαίων. Τώρα όμως τα περιθώρια ελιγμών έχουν σαφώς στενέψει».Το ερώτημα
Το μεγάλο λοιπόν ερώτημα είναι ποια θα είναι η επόμενη κίνηση του Κρεμλίνου. Προς το παρόν, η ρωσική κυβέρνηση υποβαθμίζει τη σημασία των οικονομικών κυρώσεων που επέβαλαν επισήμως από χθες οι Βρυξέλλες, επηρεάζοντας άμεσα τον εγχώριο τραπεζικό, αμυντικό και ενεργειακό τομέα. Οι συνέπειες στην εθνική οικονομία θα είναι περιορισμένες, διαμηνύει η Μόσχα, προειδοποιώντας ότι εν ευθέτω χρόνω το κόστος για τη Δύση θα είναι αντιθέτως μεγάλο.
Μερίδα του διεθνούς Τύπου, όπως π.χ. οι «Financial Times», αναφέρουν ότι «υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ εκτιμούν πως ο πρόεδρος Πούτιν θα μπορούσε να στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία εντός του Αυγούστου, πριν από την προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, τον Σεπτέμβριο».
Στη σεναριολογία αυτή επιστρατεύονται και παραδείγματα του πρόσφατου παρελθόντος, όπως το 2008, «όταν η Μόσχα επέλεξε την αυγουστιάτικη ραστώνη και τον αντιπερισπασμό των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου για να εισβάλει στη Γεωργία, προς στήριξη των αυτονομιστών της Νότιας Οσετίας». Τώρα, γράφουν οι «FT», «είναι αρκετά πιθανό αυτό να γίνει με το προκάλυμμα μιας ειρηνευτικής αποστολής στην ανατολική Ουκρανία».
Η θεωρία αυτή έχει πολλάκις αναπαραχθεί από το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης -αν και η αλήθεια είναι πως της ξαναέδωσε μόλις προχθές «τροφή» ο ίδιος ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, προαναγγέλλοντας την κατάθεση σχετικής (πλην, a priori καταδικασμένης σε απόρριψη) πρότασης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, εν προκειμένω με σημείο αναφοράς την περίμετρο του σημείου συντριβής του μοιραίου Μπόινγκ…
Εκεί, στα περίχωρα της πόλης Σαχτάρσκι του Ντονέτσκ, κατέφτασε χθες για δεύτερη συνεχή φορά το 70μελές διεθνές κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων από τον ΟΑΣΕ, την Ολλανδία και την Αυστραλία, για μία ακόμη επιτόπια αυτοψία. Παρά πάντως τη συμφωνία Ρώσων και Ουκρανών απεσταλμένων να διατηρηθεί ανοιχτός ένας χερσαίος διάδρομος για την απρόσκοπτη πρόσβαση του κλιμακίου στο σημείο, οι μάχες μεταξύ κυβερνητικού στρατού και ρωσόφωνων αυτονομιστών μαίνονται με σφοδρότητα για τον έλεγχο της περιμέτρου.
Χθες τα ξημερώματα μάλιστα, οι ουκρανικές δυνάμεις υπέστησαν έξω από το Σαχτάρσκι μια από τις μεγαλύτερες απώλειες, σε ενέδρα των αυτονομιστών κατά μονάδας αλεξιπτωτιστών. Μέχρι και χθες το απόγευμα, ο απολογισμός ήταν τουλάχιστον 10 Ουκρανοί στρατιώτες νεκροί, 11 αγνοούμενοι και 13 τραυματίες. Οι αντάρτες ανακοίνωσαν ότι κατέστρεψαν πάνω από 30 οχήματα μεταφοράς προσωπικού, αναρτώντας στο διαδίκτυο και βίντεο από τα μεθεόρτια της επίθεσής τους…
Οι μάχες συνεχίζονταν με σφοδρότητα και σε άλλες πόλεις στο Ντονέτσκ -που κηρύχθηκε από τους αυτονομιστές σε κατάσταση πολιορκίας- καθώς και στο Λουγκάνσκ, όπου μόνον χθες σκοτώθηκαν άλλοι πέντε άμαχοι και τραυματίστηκαν εννέα. Χιλιόμετρα μακριά, στο Μινσκ της Λευκορωσίας, τα μέλη της λεγόμενης «Ομάδας Επαφής» -που απαρτίζεται από τους ειδικούς απεσταλμένους Ουκρανίας, Ρωσίας και ΟΑΣΕ- κατέληξαν σε μία κατ’ αρχήν συμφωνία για την άμεση απελευθέρωση όλων των αιχμαλώτων αυτής της κρίσης. Ανανέωσαν δε για την προσεχή εβδομάδα το ραντεβού τους, αυτή τη φορά προσκαλώντας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και εκπροσώπους των ρωσόφωνων αυτονομιστών της ανατολικής Ουκρανίας.
Αναζητά μέση λύση
Για την ώρα λοιπόν, εκτιμά ο Φιοντόρ Λικιάνοφ -εκ των στενών συμβούλων του Κρεμλίνου σε θέματα εξωτερικής πολιτικής-, ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται πως μάλλον θα τηρήσει στάση αναμονής. Πιθανόν θα αναζητήσει πρόσκαιρα μία μέση λύση -πιέζοντας π.χ. για εκεχειρία- που θα του εξασφαλίσει χρόνο για να πάρει τις τελικές αποφάσεις προς ποια κατεύθυνση τελικά θα κινηθεί.
Στο μεσοδιάστημα, η Ουάσινγκτον παίρνει κι αυτή τα μέτρα της. Καθώς οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να σταθμίσουν τώρα τα διπλωματικά κέρδη και τις οικονομικές ζημίες από τις νέες κυρώσεις τους, το αμερικανικό Κογκρέσο ενέκρινε χθες -μέσα σε κλίμα σπάνιας πολιτικής συναίνεσης- τον διορισμό του νέου Αμερικανού πρέσβη στη Μόσχα. Πρόκειται για τον διπλωμάτη καριέρας Τζον Φ. Τεφτ, που έχει στο παρελθόν υπηρετήσει στα κρίσιμα πόστα της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Λιθουανίας, θεωρείται άρτιος γνώστης της ρωσικής πολιτικής και κατά ορισμένους αναλυτές είναι «μανούλα» στις λεγόμενες «χρωματιστές επαναστάσεις», που την περασμένη δεκαετία οδήγησαν σε πλείστες όσες καθεστωτικές ανατροπές στη μετασοβιετική γεωπολιτική «γειτονιά».
Ας μη γελιόμαστε, έγραφε τις προάλλες σε άρθρο του ο Ντμίτρι Τρένιν, διευθυντής του ινστιτούτου αναλύσεων Moscow Carnegie Center: «Δεν πρόκειται πια απλά για μια μάχη για την Ουκρανία, αλλά για την ίδια τη Ρωσία». Παρ’ όλα αυτά, καλό θα είναι να θυμόμαστε πως «ο Πούτιν είναι τζουντόκα κι όχι μετρ του σκακιού», λέει ο Λι Αρον, διευθυντής του τμήματος Ρωσικών Μελετών στο νεοσυντηρητικό American Enterprise Institute. Και ως γνωστόν, «στο τζούντο», συμπληρώνει, «όταν βλέπεις τον αντίπαλο να χάνει την ισορροπία του, χτυπάς, προσδοκώντας να τον πετάξεις με την πλάτη κάτω και να εξασφαλίσεις μια αστραπιαία νίκη»…
