Τα σύνδρομα της Βαβυλωνίας και της Σοβιετικής Ένωσης

• Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη  
• Προτού εξευρεθεί ο Πρόεδρος της Επιτροπής, θα πρέπει να αποφασίσουμε τι Ευρώπη θέλουμε 
• Η σημασία του ραγισμένου γαλλογερμανικού άξονα, η συμμαχία Λεπέν - Κάμερον, το μοντέλο της «κλειστής αιθούσης» και γιατί η «περισσότερη Ευρώπη» σημαίνει υπερίσχυση της Γερμανίας
• ΕΙΝΑΙ ή όχι μια συμφέρουσα και ρεαλιστική επιλογή η θεσμοθέτηση της Ευρώπης των πολλαπλών κύκλων και ταχυτήτων Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκαινιάζουν μια νέα περίοδο για την Ε.Ε., υπό την έννοια ότι αποτελούν γεγονός συναφές με τις διαδικασίες εκλογής του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά και του Κολεγίου των Επιτροπών. Σημαντικότερο δε, είναι ότι η Ε.Ε. καλείται να δώσει λύσεις στον Ευρωπαίο πολίτη, που της γυρίζει την πλάτη και δίδει λαβές για την αύξηση ακραίων φαινομένων. Και το συναφές επί τούτων ερώτημα είναι το εξής: Τι Ευρώπη θέλουμε;
  
  Πρόεδρο ή αχυράνθρωπο
  Ήδη, την περασμένη Τρίτη στο άτυπο Συμβούλιο των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων δεν κατέστη δυνατό να αποφασιστεί ποιος θα είναι ο διάδοχος του Ζοσέ Μανουέλ Μπαρόζο. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να μην πάρουν τη θέση ούτε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που υποστηρίζεται από τη Δεξιά, ούτε ο Μάρτιν Σουλτς, που στηρίζεται από τη Σοσιαλδημοκρατική πτέρυγα. Έχει ήδη δοθεί εντολή στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπάι να εξεύρει φόρμουλα επίλυσης του αδιεξόδου, συμπεριλαμβανομένης ακόμη και μιας προσωπικότητας εκτός των υποψηφίων των πολιτικών ομάδων.
   
• Άρα, όλος αυτός ο διάλογος, που είχε γίνει προεκλογικά μεταξύ των υποψηφίων των πολιτικών ομάδων, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι έπεσε στο κενό. Από την άλλη, όμως, θα ήταν δυνατό να ισχυριστεί κάποιος ότι, εφόσον ο όποιος νέος Πρόεδρος της Επιτροπής θα εγκριθεί από τις πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εκ των πραγμάτων θα υιοθετήσει πολιτικές, οι οποίες θα είναι εμβολιασμένες από τις πολιτικές ομάδες, συν βεβαίως τις δικές του θέσεις. Αλλιώς θα έχουμε έναν αχυράνθρωπο.
  
  Ο καθένας το βιολί του
  Είναι πρόδηλο ότι η Ε.Ε. δεν έχει συγκροτημένο όραμα προς υλοποίηση, αλλά προβλήματα. Και αυτό εντοπίζεται στο γεγονός ότι τείνει να εξελιχθεί σε ένα βαβυλωνιακό καθεστώς, καθότι κάθε κράτος μέλος έχει τα δικά του προβλήματα και καθένα από τα ισχυρά κράτη μέλη επιδιώκει να επιβάλει τις δικές του πολιτικές ως ορθές και κοινές επιλογές διαχείρισης της Ε.Ε. Κλασικά επί τούτου παραδείγματα αποτυπώνονται επί των όσων συνέβησαν στο άτυπο Συμβούλιο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της περασμένης Τρίτης.
   
• Ενώ ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ ζητά αλλαγές για μια Ε.Ε. που θα έχει μεγαλύτερη ανάπτυξη, η Γερμανίδα Καγκελάριος Άγκελα Μέργκελ επιμένει στη δική της φόρμουλα, που στηρίζεται στην εξυγίανση, για να υπάρξει ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη. Η απογοητευτική προσωπικότητα του Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος πέραν της ρητορικής δεν διαθέτει συγκροτημένες προτάσεις, ράγισε τον γαλλογερμανικό άξονα και τις ισορροπίες εντός της Ε.Ε.
   
• Ταυτοχρόνως, έδωσε την ευκαιρία στο Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν να καταγάγει νίκη, να είναι το πρώτο κόμμα της Γαλλίας με 25 αυτήν τη φορά από 3 που διέθετε την προηγούμενη πενταετία ευρωβουλευτές. Και δεν είναι μόνο αυτό, η κ. Λεπέν θέλει στροφή προς την Ευρώπη των Πατρίδων στην εξής βάση: Εφόσον η Ε.Ε. δεν μπορεί να δώσει λύσεις στα προβλήματα του Ευρωπαίου πολίτη, θα πρέπει να δοθεί στις εθνικές κυβερνήσεις μεγαλύτερος ρόλος.
   
• Ανάλογη είναι και η θέση του Βρετανού Πρωθυπουργού, Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος, υπό την πίεση της νίκης του αντιευρωπαϊστή Νάιτζελ Φάρατζ, που συγκέντρωσε 27,5% και αναδείχθηκε πρώτο κόμμα, τείνει να είναι στην ίδια γραμμή με την κ. Λεπέν. Δηλαδή να μην αποδέχεται στην Προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον κ. Γιούνκερ, ο οποίος είναι γνωστός για τις αντιλήψεις του για μια περισσότερη Ευρώπη, αλλά και για έναν ακόμη λόγο: Ο κ. Κάμερον θέλει όπως οι αποφάσεις λαμβάνονται περισσότερο από τα κράτη αντί από τις Βρυξέλλες.
   
• Πάντως, θέμα συζήτησης στη Βρετανία είναι κατά πόσον θα δεσμευθεί ο Πρωθυπουργός της Γηραιάς Αλβιόνας να προκηρύξει το 2017 δημοψήφισμα, για να αποφασίσουν οι πολίτες της χώρας του εάν θέλουν να μείνουν ή όχι στην Ε.Ε.
  
  Ολοκλήρωση και Γερμανία
  ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ, λοιπόν, είναι προς ποια Ε.Ε. θα κινηθεί η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Προς μια Ε.Ε. που θα αφήσει περισσότερο χώρο στα κράτη μέλη της να επιλύσουν προβλήματα, τα οποία η ίδια αδυνατεί να επιλύσει, ή προς μια Ευρώπη που θα στρέφεται προς τα κράτη μέλη; Ερώτημα: Εάν η Ε.Ε. κινηθεί προς τη δεύτερη επιλογή, μια τέτοια εξέλιξη θα σημαίνει πισωγύρισμα ή θα συνιστά μια ρεαλιστική υπό τις υφιστάμενες συνθήκες πρόταση; Από την άλλη, τι σημαίνει η αντίληψη για περισσότερη Ευρώπη;
   
• Σημαίνει περισσότερη λιτότητα; Σημαίνει τη συνέχιση των λογιστικών μετρήσεων της Τρόικας ή την ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών; Όμως, στην παρούσα φάση, η έννοια της εμβάθυνσης και της περισσότερης Ευρώπης έχει δυο όψεις. Η μια είναι η ιδεαλιστική. Ότι, δηλαδή, όταν αναφερόμαστε σε περισσότερη Ευρώπη εννοούμε περισσότερες εξουσίες στις Βρυξέλλες απ' ό,τι στα έθνη κράτη. Αυτή όμως η φόρμουλα οδηγεί τελικά σε περισσότερη Ευρώπη ή σε μια γερμανική Ευρώπη; Και γιατί σημειώνεται η παρατήρηση αυτή;
  Διότι, η αδυναμία της Γαλλίας του Ολάντ επί της οποίας πολλά επένδυσε η Αριστερά, τελικώς λόγω έλλειψης επαρκούς πολιτικής ικανότητας και δη ηγετικής, ράγισε τον γαλλογερμανικό άξονα, αφαίρεσε από το Παρίσι τον ισοζυγιστικό ρόλο που διέθετε έναντι της Γερμανίας και της έδωσε τη δυνατότητα να γίνει μόνη κυρίαρχη δύναμη.
   
• Στην παρούσα φάση, όταν γίνεται λόγος για περισσότερη Ευρώπη, δικαίως θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος το εξής: Ότι δεν πρόκειται για βήματα προς την ισόρροπη περιφερειακή ολοκλήρωση και την ενίσχυση των Βρυξελλών ως ενός κοινού χώρου λήψης ισοζυγισμένων αποφάσεων επί τη βάσει ισοτιμίας, αλλά κάτι άλλο: Ότι, δηλαδή, η Γερμανία θα χρησιμοποιήσει τη λογική της περισσότερης Ευρώπης για να εφαρμόσει στην πράξη τη γερμανική Ευρώπη αντί την ευρωπαϊκή Γερμανία, εφόσον αυτή θα έχει τον πρώτο και κυρίαρχο ρόλο επιβάλλοντας σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι στο παρελθόν τις δικές της πολιτικές επί των υπολοίπων, κυρίως των χωρών του νότου, που ακόμη δεν μπορούν να βρουν τα πόδια τους.
   
• Είναι, δε, πρόδηλο ότι οι Γερμανοί έχουν ως εξαπτέρυγα της πολιτικής τους την Ολλανδία, την Αυστρία, τη Φινλανδία και γενικότερα τον βορρά. Συνεπώς, η παραχώρηση περισσότερων εξουσιών στις Βρυξέλλες, μπορεί να σημαίνει τελικώς περισσότερες εξουσίες προς αυτόν που κάνει κουμάντο, δηλαδή τη Γερμανία. Γεγονός που είναι αντίθετο με την πολιτική της ενοποίησης και της περιφερειακής ολοκλήρωσης.
  
  Κύκλοι, ταχύτητες και τεχνοκράτες
  ΥΠΑΡΧΟΥΝ και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι μια από τις πλέον ρεαλιστικές προτάσεις είναι η θεσμοθέτηση των ήδη υπαρχόντων κύκλων και ταχυτήτων. Δηλαδή, αναλόγως των οικονομικών δυνατοτήτων κάθε χώρας μέλους, αυτή θα πρέπει να κατατάσσεται σε διάφορους κύκλους και, αναλόγως της πορείας της, να προβιβάζεται ή να υποβιβάζεται.
   
• Ήδη η Ευρώπη των πολλαπλών κύκλων και ταχυτήτων υπάρχει, μεταξύ των χωρών εντός και εκτός ευρώ, του πλούσιου βορρά και του φτωχού νότου, των χωρών που τελούν σε μνημόνιο και εκείνων που είναι εκτός μνημονίου, των ισχυρών κρατών και των αδυνάτων και ούτω καθεξής.
   
• Πολλοί, μάλιστα, διερωτώνται εάν αυτή είναι μια ρεαλιστική πρόταση που θα ξεμπλέξει την υφιστάμενη κατάσταση. Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος: Μήπως μια τέτοια εξέλιξη θα είναι τελικά το τέλος των προσπαθειών της περιφερειακής ολοκλήρωσης, η οποία, ούτως ή άλλως, είναι ναρκοθετημένη από τις θεσμικές ελλείψεις και την αδυναμία των ηγετών της Ε.Ε. και των θεσμών και ειδικότερα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να δώσει λύσεις; Και προφανώς υπάρχει εξήγηση, την οποία έχουμε γράψει ουκ ολίγες φορές από αυτές τις στήλες:
  Σε αρκετές περιπτώσεις οι ακριβοπληρωμένοι τεχνοκράτες της Επιτροπής αφενός δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα στις περιφέρειες και, αφετέρου, πάσχουν από το σύνδρομο της κλειστής αιθούσης. Θεωρούν, δηλαδή, ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται μέσα στις κλειστές αίθουσες των Βρυξελλών, χωρίς επί τόπου επαφή με την πραγματικότητα που επικρατεί στα κράτη μέλη και στις περιφέρειες, είναι οι ορθές. Όταν, όμως, εφαρμοστούν στην πράξη, δεν φέρνουν αποτελέσματα, διότι είναι εκτός τόπου και χρόνου.
   
• Όσο, δε, για τους τεχνοκράτες της Επιτροπής, όπως και αυτούς της Τρόικας, γιατί να αγχώνονται εάν οι επιλογές τους δεν αποδίδουν, εφόσον απολαμβάνουν την ισοβιότητα της εργασίας τους και καλύπτουν πίσω από νομοτεχνικούς κανονισμούς τις όποιες ευθύνες τους.
  Και είναι μάλιστα τόσο ευθυνόφοβοι και τόσο δαιδαλώδεις οι διαδικασίες, που θυμίζουν γραφειοκρατικές μηχανές ανάλογες με εκείνες της Σοβιετικής Ένωσης. Πώς οι ηγέτες της Ε.Ε. αναφέρονται σε ανάπτυξη πρωτοβουλιών όταν στην ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η έννοια της πρωτοβουλίας και της ανάληψης ευθύνης είναι περιορισμένη και παγιδευμένη στη λογική μιας δημοσιονομικής καριέρας, την οποία η Ε.Ε. θέλει να καταπολεμήσει στα κράτη μέλη για να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και την πρωτοβουλία, αλλά την καλλιεργεί εντός των δικών της θεσμών.
  
  Λαθροβίωση και ακταία ρεύματα
  Προτού λοιπόν εξευρεθεί ποιος θα είναι ο νέος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι Επίτροποί του, η ίδιοι οι αρχηγοί των Κρατών και Κυβερνήσεων, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα πρέπει να αποφασίσουν τι Ευρώπη θέλουν και πώς θα την οικοδομήσουν την πενταετία που έρχεται.
   
• Διότι, στην παρούσα φάση, η Ε.Ε. λαθροβιοί και όσο δεν βρίσκει συγκεκριμένη ταυτότητα με οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό θεσμικό μοντέλο δράσης με σκοπό τη λύση των υφιστάμενων προβλημάτων, θα αυξάνεται ο ευρωσκεπτικισμός και τα ακραία ρεύματα, ενώ ταυτοχρόνως θα απειλείται η συνοχή της Ε.Ε. Η οποία ζει ήδη καθεστώς Βαβυλωνίας και κινδυνεύει να καταληφθεί, πράγμα που απευχόμαστε, από το σύνδρομο της Σοβιετικής Ένωσης με ό,τι αυτό σημαίνει.
   
• Ένα σύνδρομο, το οποίο είναι συναφές με την προβληματική λειτουργία των Βρυξελλών, όπως έχει ήδη αναλυθεί και οδηγεί στην αύξηση αντί στη μείωση του δημοκρατικού ελλείμματος. Και για να μειωθεί το δημοκρατικό έλλειμμα οι Βρυξέλλες πρέπει να είναι κοντά στον πολίτη και όχι να συνεχίσουν να τηρούν την υφιστάμενη υπεροπτική και αφ' υψηλού σχέση που φέρνει την αμφισβήτηση και δυναμιτίζει το όραμα της ενωμένης Ευρώπης και της περιφερειακής ολοκλήρωσης.