Ο μακαρίτης Ευάγγελος
Αβέρωφ, που διαδέχθηκε τον Γεώργιο Ράλλη στην ηγεσία της ΝΔ την πιο
πέτρινη περίοδο για το κόμμα, όταν έχασε την εξουσία από το ΠαΣοΚ του
Ανδρέα Παπανδρέου, είχε επιχειρήσει οργανωτική και ιδεολογική
ανασυγκρότηση. Τον ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό, που είχε ηττηθεί κατά
κράτος, τον αντικατέστησε η ιδεολογία της λαϊκής Δεξιάς, στο πλαίσιο της
οποίας έδρασαν οι Ρέιντζερ και οι Κένταυροι. Στόχος του Αβέρωφ ήταν η
πόλωση. Και, σύμφωνα με τη στρατηγική του, δόθηκε έμφαση στο «έθνος» και
στην «πατρίδα». Η περισσότερη Ευρώπη, ως διεκδίκηση, έμεινε πίσω. Ούτε
το ΠαΣοΚ, άλλωστε, διακινούσε ευρωπαϊκά συνθήματα, «η Ελλάδα ανήκει
στους Ελληνες» έλεγε.Η ιδεολογική κληρονομιά εκείνης της
περιόδου άνοιξε τη βεντάλια της συντηρητικής παράταξης και επέτρεψε
στους παραδοσιακούς δεξιούς της μετεμφυλιακής περιόδου να συγκατοικήσουν
στο ίδιο κόμμα με συντηρητικούς ευρωπαϊστές και συνειδητούς εκπροσώπους
της αστικής τάξης. Και στην πορεία να υπερισχύσουν.Το ΠαΣοΚ, από τη δική του σκοπιά, είχε ιδρυθεί με έμφαση στον «λαό» και στην «πατρίδα». Ο Ανδρέας Παπανδρέου, παρʼ όλα αυτά, παρά και την αντιευρωπαϊκή ρητορική του, συνειδητά και ενεργά προώθησε την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας. Η παρουσία της ευρωπαϊκής συνιστώσας του κόμματος ήταν αναπόφευκτη, κι ας κυριάρχησε αργά, μετά την εκλογή του Κώστα Σημίτη ως πρωθυπουργού. Ο εθνοκεντρισμός ηττήθηκε, αλλά το πατριωτικό ΠαΣοΚ υπήρχε πάντα ως ισχυρή τάση μέσα στο κόμμα, με πιο ισχυρό εκπρόσωπο τον Ακη Τσοχατζόπουλο. Και εδώ, ευρωπαϊστές και «πατριωτικό ΠαΣοΚ» συγκατοίκησαν, όχι πάντα ανέφελα - σε περιόδους κρίσεων, π.χ., όπως η υπόθεση Οτζαλάν, δοκιμάστηκαν ουσιαστικά οι αντοχές του κόμματος, συνεκτικό συστατικό του οποίου ήταν η εξουσία. Οι διαρροές προς τη Χρυσή Αυγή είναι προφανές ότι έγιναν από οπαδούς είτε της λαϊκής Δεξιάς είτε του πατριωτικού ΠαΣοΚ - οι άλλοι, έτσι κι αλλιώς, είναι «ευρωλιγούρηδες».
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που οι βασικοί πασοκογενείς του ΣΥΡΙΖΑ (Κοτσακάς, Τσουκαλάς, Κουρουμπλής, Χρυσόγονος και ο «ανδρός πεσούσης» Μιχελογιαννάκης) φέρνουν στο νέο κόμμα τους ολόκληρο το πακέτο. Και διεκδικούν από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σαφή οριοθέτηση με βάση τον πατριωτισμό: η έμφαση στο «ταυτοτικό στοιχείο», στην ταυτότητα που θα έλεγε και ο μακαριστός Χριστόδουλος, είναι ενδεικτική. Από τον αντιπαγκοσμιοποιητικό λόγο στην εθνική εσωστρέφεια μεσολαβούν μόνο μερικά μικρά πηδηματάκια.
Ενα από τα θέματα που ο ΣΥΡΙΖΑ παραμέλησε ήταν τα θέματα ιδεολογίας. Η επίκληση του αριστερού ριζοσπαστισμού, η αναφορά στα κινήματα και οι πολιτικοί τακτικισμοί, ωστόσο, δεν είναι στοιχεία αρκετά για να αποφευχθούν οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Ο πολυσυλλεκτικός ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει όλο και περισσότερο με πολυσυλλεκτικό ΠαΣοΚ.
