ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Τι καταδεικνύει περαιτέρω έρευνά μας στο Βρετανικό Κρατικό Αρχείο
Νέες μαρτυρίες για τις τουρκικές προετοιμασίες διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιβολής δύο ομόσπονδων κρατών
Η νέα αυτή παρουσίαση βρετανικών αποδεσμευμένων εγγράφων δεν ανήκει στις συνηθισμένες σειρές του Υπουργείου Εξωτερικών της Βρετανίας, αλλά σε εκθέσεις των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών (Κύπρου), που καλύπτουν την περίοδο 1950-1974 και μας περιγράφουν, μεταξύ άλλων, και δραστηριότητες των Τουρκοκυπρίων. Παραθέτουμε σήμερα τις αναφορές για τους Τουρκοκύπριους για ευρύτερη ενημέρωση.
Οι Τούρκοι εκπαιδεύονται
*Έκθεση, 2 Αυγούστου, 1962, κατέγραψε ότι: «Λέγεται ότι, Τουρκοκύπριοι στην Πέτρα του Διγενή εκπαιδεύονται με όπλα στα βουνά βορείως του χωριού, προσποιούμενοι ότι κυνηγούν. Από μάλλον έγκυρη πηγή υπάρχει η πληροφορία ότι μέλη της ΤΜΤ (Turk Mukavemet Teshkilati) διεξάγουν συστηματικά στρατιωτική εκπαίδευση κοντά στο Πλατάνι».
*ΤΜΤ-Τουρκοκύπριοι: «Παρ’ όλες τις απώλειες που υπέστη η τουρκοκυπριακή κοινότητα, μέλη της ΤΜΤ προετοιμάζονται για μάχη. Τρεις διαφορετικές αναφορές λένε ότι οι διοικητές στις τουρκοκυπριακές περιοχές Λευκωσίας, Αμμοχώστου, Λάρνακας και Περγάμου είναι «ξένοι» στρατιωτικοί, που ενεργά καθοδηγούν τους πολίτες και την αστυνομία, τις στρατιωτικές δραστηριότητες και συντονίζουν τη συγκέντρωση Τουρκοκυπρίων από τις πέριξ περιοχές, ειδικά από μικτά χωριά, και τους μαζεύουν σε αμιγώς τουρκοκυπριακές κοινότητες». (Έκθεση 17 Ιανουαρίου 1964)
*Οπλισμένοι αστακοί οι Τουρκοκύπριοι: Στην έκθεση 29 Ιανουαρίου 1964, αναφέρεται ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι εφοδιασμένοι με μεγάλη ποσότητα αυτόματων και άλλων όπλων και πυρομαχικών, τα οποία έχουν στην παλαιά πόλη της Αμμοχώστου.
*Οπλισμένοι Τούρκοι στην Πάφο: Στην έκθεση 29.1.1964 τονίζεται ότι οι Τουρκοκύπριοι στην Πάφο ήσαν πολύ καλά οπλισμένοι και προσπαθούσαν να εφοδιάσουν με όπλα και τους συμπατριώτες τους στα πέριξ χωριά.
Οι τουρκικοί στόχοι και η πολιτική της TMT
Στην έκθεση ημερομηνίας 26 Φεβρουαρίου-4 Μαρτίου 1964, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες είναι ξεκάθαρες για τους τουρκικούς στόχους. Έγραψαν σχετικά: «Πολιτική της ΤΜΤ. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Truce Force και δηλώσεις των Τουρκοκυπρίων ηγετών, συμπεραίνουμε ότι από τα Χριστούγεννα του 1963 η ΤΜΤ επικεντρώθηκε στον στόχο της να επιτύχει τον πλήρη διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων. Οι ηγέτες της ΤΜΤ φαίνονται να οργανώνουν τη συγκέντρωση της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε εξ ολοκλήρου τουρκοκυπριακά χωριά ή πόλεις, όχι μόνο για να ενισχύσουν την άμυνά τους, αλλά αναμφίβολα για να υποστηρίξουν τον στόχο του διαχωρισμού των κοινοτήτων. Σε κάποιες περιοχές της υπαίθρου οι χωρικοί φέρουν ένσταση στην πολιτική της ΤΜΤ.
Ένας Τουρκοκύπριος, στέλεχος της ΤΜΤ είναι ο Κεμάλ Σιεμί, αλλιώς Τσιακάλ, πρώην υπάλληλος του ταχυδρομείου και πρόεδρος του ποδοσφαιρικού σωματείου Τσετίνγκαγια. Τώρα, αυτός εμφανίζεται ως εθνικός ηγέτης και δίνει οδηγίες στους πολιτικούς... Όμως, ο πλήρης έλεγχος, περιλαμβανομένων και των επικοινωνιακών καναλιών με την Άγκυρα, λέγεται ότι βρίσκεται στα χέρια ενός «ηγέτη» που δεν ονομάστηκε, που πρόσφατα ήλθε από την Τουρκία. Επιπλέον, μάλλον η γενική πολιτική έρχεται από την Τουρκία και μεταβιβάζεται μέσω της τουρκικής πρεσβείας στη Λευκωσία.
Το μέγεθος της εξουσίας της ΤΜΤ στον πολιτικό τομέα επιβεβαιώνεται και με το γεγονός ότι οι ηγέτες της ΤΜΤ έδωσαν αυστηρές οδηγίες στον Ραούφ Ντενκτάς, όταν έφυγε για τη σύσκεψη του Λονδίνου, να μη δεχθεί τίποτα λιγότερο από ξεχωριστές διοικήσεις, μέσα σε κεντρική ομόσπονδη οργάνωση. Το 1959 τα μέλη της ΤΜΤ ήσαν περίπου 1067. Τον Σεπτέμβριο του 1963 αυξήθηκαν στις 3.000...».
Φυλλάδιο του ΑΚΕΛ προς Τ/κ
«Στις 27 Φεβρουαρίου 1964, το ΑΚΕΛ κυκλοφόρησε φυλλάδιο στα τουρκικά, καλώντας τους Τουρκοκυπρίους να συνεργαστούν με τους Ελληνοκυπρίους ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Ξέρουμε μόνο μία άλλη τέτοια περίπτωση μέσα του Ιανουαρίου, που το ΑΚΕΛ εξέδωσε φυλλάδια προπαγάνδας στα τουρκικά». (Έκθεση 26 Φεβρουαρίου-4 Μαρτίου 1964)
Χάνουν τις ελπίδες τους για διχοτόμηση
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι μετά τις ήττες τους σε Λεμεσό, Κτήμα και Μαλλιά, οι Τουρκοκύπριοι σ’ όλη τη νήσο χάνουν τις ελπίδες τους για επιβολή διχοτόμησης ή ομόσπονδου κράτους. Φαίνονται κουρασμένοι από τις πιέσεις... ορισμένοι, περιλαμβανομένου και ηγέτη της ΤΜΤ, σκέφτονται να μεταναστεύσουν.
Ο Δρ Ιχσάν Αλή, πρώην κοινοτικός σύμβουλος στο Κτήμα και ίσως και μέλος του Τουρκοκυπριακού Λαϊκού Κόμματος της αντιπολίτευσης, δημόσια χαρακτήρισε ως ανοησία τον ισχυρισμό ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι δεν μπορούν να ζήσουν μαζί. Λέγεται ότι είπε πως «τρομοκρατική καμπάνια» έχει ξεκινήσει εναντίον Τουρκοκυπρίων από τους πιο εξτρεμιστές συμπατριώτες τους. Ο Δρ Αλή εκφράζει τις απόψεις των μετριοπαθών Τουρκοκυπρίων, όμως κινδυνεύει να δολοφονηθεί από τους εξτρεμιστές Τουρκοκυπρίους...». (Έκθεση 18-25 Μαρτίου 1964).
Τουρκικά σχέδια σε περίπτωση εισβολής
Στην έκθεση 18-25 Μαρτίου 1964, επισημαίνεται ότι υπάρχει σχέδιο των Τουρκοκυπρίων για εκκένωση όλων (των Τ/κ ) από τη Λεμεσό προς την περιοχή Κερύνειας και ότι αυτό το σχέδιο θα υλοποιηθεί μόλις η ειρηνευτική δύναμη αποκαταστήσει την ελευθερία διακίνησης... Και ότι ο διοικητής και οι περισσότεροι μαχητές της ΤΜΤ από την Πάφο έφυγαν από την πόλη και η Πάφος δεν περιλαμβάνεται πλέον στα τουρκικά σχέδια. Ενδιαφέρον έχει η σημείωση στην έκθεση που αναφέρει: «Αυτό το σχέδιο είναι στις ίδιες γραμμές του έκτακτου σχεδίου για εκκένωση των Τ/κ, για να συναντήσουν τα τουρκικά στρατεύματα σε περίπτωση εισβολής, όπως αναφέραμε στην έκθεσή μας...
Αυτή η κίνηση είναι στις γραμμές της πολιτικής της ΤΜΤ... Ανεπιβεβαίωτη πληροφορία λέγει ότι ο αεροδιάδρομος Αγύρτας πολύ πιθανόν να χρησιμοποιηθεί ως αεροδρόμιο σε περίπτωση εισβολής ή, εάν κάποιο είδος διχοτόμησης η ομοσπονδίας εξασφαλιστεί, ως το αεροδρόμιο για την τουρκοκυπριακή ζώνη. Αλλιώς, θα χρησιμοποιηθεί ως νέο χωριό για τους εκτοπισμένους... Το μέγεθος του αεροδιαδρόμου μπορεί να επιτρέπει σε ελαφρά δικινητήρια αεροπλάνα να προσγειωθούν ή, στην ανάγκη, και Ντακότα C 47. Από εναέρια βολιδοσκόπηση μπορεί να επεκταθεί δίχως μεγάλα προβλήματα σε περίπου 2.800 πόδια».
Η επιθετικότητα της ΤΜΤ
Στις 6 Ιουνίου 1964, οι μυστικές βρετανικές υπηρεσίες είχαν πληροφορία από τουρκοκυπριακή πηγή στη Λάρνακα, την οποία θεωρούσαν έγκυρη, ότι μετά το τελευταίο «ξεγέλασμα» της τουρκικής κυβέρνησης, η ΤΜΤ στην περιοχή της πηγής (Λάρνακα) πίστευε ότι η Τουρκία δεν είχε σκοπό να επέμβει. Η πηγή εξέφρασε την άποψη ότι, επομένως, οι Τουρκοκύπριοι πρέπει «να δημιουργήσουν φασαρία» στο νησί και να μπουν πραγματικά στην επίθεση (Έκθεση 16 Ιουνίου 1964).
Συνεχίζουν να μεταφέρουν όπλα
Στην έκθεση, 22 Ιουνίου 1964, των μυστικών βρετανικών υπηρεσιών, τονίζεται ότι οι Τούρκοι συνεχίζουν να εισάγουν μυστικά όπλα από την περιοχή Κοκκίνων/Μανσούρας, ενώ συνεχίζεται η αδυναμία των Ηνωμένων Εθνών να ανοίξουν τον δρόμο Λευκωσίας-Κερύνειας για τους Ελληνοκυπρίους.
Οι τουρκικοί βομβαρδισμοί της Τηλλυρίας
ΣΤΙΣ 7 Αυγούστου 1964, μετά από ανιχνευτικές πτήσεις, η τουρκική αεροπορία, σε μια ένδειξη υπεροχής, πέταξε απάνω από τα Κόκκινα, προσπαθώντας να αποθαρρύνει τους Ελληνοκυπρίους που είχαν συγκεντρωθεί πέριξ της Μανσούρας και των Κοκκίνων στις 6 και 7 Αυγούστου. Στις 8 και 9 Αυγούστου, τα τουρκικά μαχητικά άρχισαν τις επιθέσεις. Τα τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδισαν διασταυρώσεις δρόμων και ελληνοκυπριακές ναυτικές περιπόλους στις 8 Αυγούστου και οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν στις 9 Αυγούστου με ρουκέτες και (λέγεται) βόμβες ναπάλμ εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς πέριξ των Κοκκίνων. Ο Μακάριος δήλωσε ότι, εάν δεν σταματήσουν οι τουρκικές αεροπορικές επιθέσεις, θα επετίθετο και εκείνος εναντίον των τουρκοκυπριακών χωριών σ’ ολόκληρη τη νήσο. Μετά από έντονες διπλωματικές δραστηριότητες, επιτεύχθηκε ανακωχή το βράδυ της 9ης Αυγούστου και συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις.
Αναλυτικότερα:
*8 Αυγούστου: Οι βρετανικές υπηρεσίες των βάσεων κατέγραψαν συνολικά 24 τουρκικές αεροπορικές πτήσεις πάνω από την Κύπρο. Το πρωί κατέγραψαν 6 F 84 και 2 RF 84 πάνω από την Κύπρο. Το βράδυ κατέγραψαν επιθέσεις αεροπλάνων F 100, F 84 και, πιθανόν, και F 86 της τουρκικής αεροπορίας, τα οποία διενέργησαν σειρά επιθέσεων διαρκείας περίπου 3 ωρών. Οι επιθέσεις έγιναν με ρουκέτες και αυτόματα όπλα πάνω από την Πόλη, ελληνοκυπριακές θέσεις νοτιοδυτικά των Κοκκίνων και του Ξερού, όπου βύθισαν την ελληνοκυπριακή ακταιωρό (Φαέθων). Ένα F 100 του 112ου σμήνους του Εσκισεχίρ καταρρίφθηκε. Ο πιλότος κατάφερε να το εγκαταλείψει, αλλά πέθανε αργότερα στο Νοσοκομείο Λευκωσίας.
*9 Αυγούστου: Η τουρκική αεροπορία συνέχισε τους βομβαρδισμούς της περιοχής Κοκκίνων με βαρύτερα όπλα, με βόμβες βάρους 750 lb και, πιθανόν, με βόμβες ναπάλμ και ρουκέτες. Ο αριθμός των εξορμήσεων, όπως αναφέρθηκε από το Μπι Μπι Σι, ήσαν 64. Το ραντάρ των βρετανικών βάσεων κατέγραψε 40 και πλέον πτήσεις πάνω από τη νοτιοδυτική Κύπρο καθ’ όλην τη διάρκεια της ημέρας.
*10 Αυγούστου: Ακόμα μια αεροπορική επίθεση πάνω από την Πόλη ενωρίς το πρωί. Έγκυρες πληροφορίες αναφέρουν ότι τα αεροπλάνα που επιτέθηκαν κατά της Κύπρου είχαν εξορμήσει από την αεροπορική βάση του Ντιαρμπακίρ και, μετά τις επιχειρήσεις, επέστρεψαν στη βάση Ιντσιρλίκ στα Άδανα.
Νέες μαρτυρίες για τις τουρκικές προετοιμασίες διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιβολής δύο ομόσπονδων κρατών
Η νέα αυτή παρουσίαση βρετανικών αποδεσμευμένων εγγράφων δεν ανήκει στις συνηθισμένες σειρές του Υπουργείου Εξωτερικών της Βρετανίας, αλλά σε εκθέσεις των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών (Κύπρου), που καλύπτουν την περίοδο 1950-1974 και μας περιγράφουν, μεταξύ άλλων, και δραστηριότητες των Τουρκοκυπρίων. Παραθέτουμε σήμερα τις αναφορές για τους Τουρκοκύπριους για ευρύτερη ενημέρωση.
Οι Τούρκοι εκπαιδεύονται
*Έκθεση, 2 Αυγούστου, 1962, κατέγραψε ότι: «Λέγεται ότι, Τουρκοκύπριοι στην Πέτρα του Διγενή εκπαιδεύονται με όπλα στα βουνά βορείως του χωριού, προσποιούμενοι ότι κυνηγούν. Από μάλλον έγκυρη πηγή υπάρχει η πληροφορία ότι μέλη της ΤΜΤ (Turk Mukavemet Teshkilati) διεξάγουν συστηματικά στρατιωτική εκπαίδευση κοντά στο Πλατάνι».
*ΤΜΤ-Τουρκοκύπριοι: «Παρ’ όλες τις απώλειες που υπέστη η τουρκοκυπριακή κοινότητα, μέλη της ΤΜΤ προετοιμάζονται για μάχη. Τρεις διαφορετικές αναφορές λένε ότι οι διοικητές στις τουρκοκυπριακές περιοχές Λευκωσίας, Αμμοχώστου, Λάρνακας και Περγάμου είναι «ξένοι» στρατιωτικοί, που ενεργά καθοδηγούν τους πολίτες και την αστυνομία, τις στρατιωτικές δραστηριότητες και συντονίζουν τη συγκέντρωση Τουρκοκυπρίων από τις πέριξ περιοχές, ειδικά από μικτά χωριά, και τους μαζεύουν σε αμιγώς τουρκοκυπριακές κοινότητες». (Έκθεση 17 Ιανουαρίου 1964)
*Οπλισμένοι αστακοί οι Τουρκοκύπριοι: Στην έκθεση 29 Ιανουαρίου 1964, αναφέρεται ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι εφοδιασμένοι με μεγάλη ποσότητα αυτόματων και άλλων όπλων και πυρομαχικών, τα οποία έχουν στην παλαιά πόλη της Αμμοχώστου.
*Οπλισμένοι Τούρκοι στην Πάφο: Στην έκθεση 29.1.1964 τονίζεται ότι οι Τουρκοκύπριοι στην Πάφο ήσαν πολύ καλά οπλισμένοι και προσπαθούσαν να εφοδιάσουν με όπλα και τους συμπατριώτες τους στα πέριξ χωριά.
Οι τουρκικοί στόχοι και η πολιτική της TMT
Στην έκθεση ημερομηνίας 26 Φεβρουαρίου-4 Μαρτίου 1964, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες είναι ξεκάθαρες για τους τουρκικούς στόχους. Έγραψαν σχετικά: «Πολιτική της ΤΜΤ. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Truce Force και δηλώσεις των Τουρκοκυπρίων ηγετών, συμπεραίνουμε ότι από τα Χριστούγεννα του 1963 η ΤΜΤ επικεντρώθηκε στον στόχο της να επιτύχει τον πλήρη διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων. Οι ηγέτες της ΤΜΤ φαίνονται να οργανώνουν τη συγκέντρωση της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε εξ ολοκλήρου τουρκοκυπριακά χωριά ή πόλεις, όχι μόνο για να ενισχύσουν την άμυνά τους, αλλά αναμφίβολα για να υποστηρίξουν τον στόχο του διαχωρισμού των κοινοτήτων. Σε κάποιες περιοχές της υπαίθρου οι χωρικοί φέρουν ένσταση στην πολιτική της ΤΜΤ.
Ένας Τουρκοκύπριος, στέλεχος της ΤΜΤ είναι ο Κεμάλ Σιεμί, αλλιώς Τσιακάλ, πρώην υπάλληλος του ταχυδρομείου και πρόεδρος του ποδοσφαιρικού σωματείου Τσετίνγκαγια. Τώρα, αυτός εμφανίζεται ως εθνικός ηγέτης και δίνει οδηγίες στους πολιτικούς... Όμως, ο πλήρης έλεγχος, περιλαμβανομένων και των επικοινωνιακών καναλιών με την Άγκυρα, λέγεται ότι βρίσκεται στα χέρια ενός «ηγέτη» που δεν ονομάστηκε, που πρόσφατα ήλθε από την Τουρκία. Επιπλέον, μάλλον η γενική πολιτική έρχεται από την Τουρκία και μεταβιβάζεται μέσω της τουρκικής πρεσβείας στη Λευκωσία.
Το μέγεθος της εξουσίας της ΤΜΤ στον πολιτικό τομέα επιβεβαιώνεται και με το γεγονός ότι οι ηγέτες της ΤΜΤ έδωσαν αυστηρές οδηγίες στον Ραούφ Ντενκτάς, όταν έφυγε για τη σύσκεψη του Λονδίνου, να μη δεχθεί τίποτα λιγότερο από ξεχωριστές διοικήσεις, μέσα σε κεντρική ομόσπονδη οργάνωση. Το 1959 τα μέλη της ΤΜΤ ήσαν περίπου 1067. Τον Σεπτέμβριο του 1963 αυξήθηκαν στις 3.000...».
Φυλλάδιο του ΑΚΕΛ προς Τ/κ
«Στις 27 Φεβρουαρίου 1964, το ΑΚΕΛ κυκλοφόρησε φυλλάδιο στα τουρκικά, καλώντας τους Τουρκοκυπρίους να συνεργαστούν με τους Ελληνοκυπρίους ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Ξέρουμε μόνο μία άλλη τέτοια περίπτωση μέσα του Ιανουαρίου, που το ΑΚΕΛ εξέδωσε φυλλάδια προπαγάνδας στα τουρκικά». (Έκθεση 26 Φεβρουαρίου-4 Μαρτίου 1964)
Χάνουν τις ελπίδες τους για διχοτόμηση
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι μετά τις ήττες τους σε Λεμεσό, Κτήμα και Μαλλιά, οι Τουρκοκύπριοι σ’ όλη τη νήσο χάνουν τις ελπίδες τους για επιβολή διχοτόμησης ή ομόσπονδου κράτους. Φαίνονται κουρασμένοι από τις πιέσεις... ορισμένοι, περιλαμβανομένου και ηγέτη της ΤΜΤ, σκέφτονται να μεταναστεύσουν.
Ο Δρ Ιχσάν Αλή, πρώην κοινοτικός σύμβουλος στο Κτήμα και ίσως και μέλος του Τουρκοκυπριακού Λαϊκού Κόμματος της αντιπολίτευσης, δημόσια χαρακτήρισε ως ανοησία τον ισχυρισμό ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι δεν μπορούν να ζήσουν μαζί. Λέγεται ότι είπε πως «τρομοκρατική καμπάνια» έχει ξεκινήσει εναντίον Τουρκοκυπρίων από τους πιο εξτρεμιστές συμπατριώτες τους. Ο Δρ Αλή εκφράζει τις απόψεις των μετριοπαθών Τουρκοκυπρίων, όμως κινδυνεύει να δολοφονηθεί από τους εξτρεμιστές Τουρκοκυπρίους...». (Έκθεση 18-25 Μαρτίου 1964).
Τουρκικά σχέδια σε περίπτωση εισβολής
Στην έκθεση 18-25 Μαρτίου 1964, επισημαίνεται ότι υπάρχει σχέδιο των Τουρκοκυπρίων για εκκένωση όλων (των Τ/κ ) από τη Λεμεσό προς την περιοχή Κερύνειας και ότι αυτό το σχέδιο θα υλοποιηθεί μόλις η ειρηνευτική δύναμη αποκαταστήσει την ελευθερία διακίνησης... Και ότι ο διοικητής και οι περισσότεροι μαχητές της ΤΜΤ από την Πάφο έφυγαν από την πόλη και η Πάφος δεν περιλαμβάνεται πλέον στα τουρκικά σχέδια. Ενδιαφέρον έχει η σημείωση στην έκθεση που αναφέρει: «Αυτό το σχέδιο είναι στις ίδιες γραμμές του έκτακτου σχεδίου για εκκένωση των Τ/κ, για να συναντήσουν τα τουρκικά στρατεύματα σε περίπτωση εισβολής, όπως αναφέραμε στην έκθεσή μας...
Αυτή η κίνηση είναι στις γραμμές της πολιτικής της ΤΜΤ... Ανεπιβεβαίωτη πληροφορία λέγει ότι ο αεροδιάδρομος Αγύρτας πολύ πιθανόν να χρησιμοποιηθεί ως αεροδρόμιο σε περίπτωση εισβολής ή, εάν κάποιο είδος διχοτόμησης η ομοσπονδίας εξασφαλιστεί, ως το αεροδρόμιο για την τουρκοκυπριακή ζώνη. Αλλιώς, θα χρησιμοποιηθεί ως νέο χωριό για τους εκτοπισμένους... Το μέγεθος του αεροδιαδρόμου μπορεί να επιτρέπει σε ελαφρά δικινητήρια αεροπλάνα να προσγειωθούν ή, στην ανάγκη, και Ντακότα C 47. Από εναέρια βολιδοσκόπηση μπορεί να επεκταθεί δίχως μεγάλα προβλήματα σε περίπου 2.800 πόδια».
Η επιθετικότητα της ΤΜΤ
Στις 6 Ιουνίου 1964, οι μυστικές βρετανικές υπηρεσίες είχαν πληροφορία από τουρκοκυπριακή πηγή στη Λάρνακα, την οποία θεωρούσαν έγκυρη, ότι μετά το τελευταίο «ξεγέλασμα» της τουρκικής κυβέρνησης, η ΤΜΤ στην περιοχή της πηγής (Λάρνακα) πίστευε ότι η Τουρκία δεν είχε σκοπό να επέμβει. Η πηγή εξέφρασε την άποψη ότι, επομένως, οι Τουρκοκύπριοι πρέπει «να δημιουργήσουν φασαρία» στο νησί και να μπουν πραγματικά στην επίθεση (Έκθεση 16 Ιουνίου 1964).
Συνεχίζουν να μεταφέρουν όπλα
Στην έκθεση, 22 Ιουνίου 1964, των μυστικών βρετανικών υπηρεσιών, τονίζεται ότι οι Τούρκοι συνεχίζουν να εισάγουν μυστικά όπλα από την περιοχή Κοκκίνων/Μανσούρας, ενώ συνεχίζεται η αδυναμία των Ηνωμένων Εθνών να ανοίξουν τον δρόμο Λευκωσίας-Κερύνειας για τους Ελληνοκυπρίους.
Οι τουρκικοί βομβαρδισμοί της Τηλλυρίας
ΣΤΙΣ 7 Αυγούστου 1964, μετά από ανιχνευτικές πτήσεις, η τουρκική αεροπορία, σε μια ένδειξη υπεροχής, πέταξε απάνω από τα Κόκκινα, προσπαθώντας να αποθαρρύνει τους Ελληνοκυπρίους που είχαν συγκεντρωθεί πέριξ της Μανσούρας και των Κοκκίνων στις 6 και 7 Αυγούστου. Στις 8 και 9 Αυγούστου, τα τουρκικά μαχητικά άρχισαν τις επιθέσεις. Τα τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδισαν διασταυρώσεις δρόμων και ελληνοκυπριακές ναυτικές περιπόλους στις 8 Αυγούστου και οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν στις 9 Αυγούστου με ρουκέτες και (λέγεται) βόμβες ναπάλμ εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς πέριξ των Κοκκίνων. Ο Μακάριος δήλωσε ότι, εάν δεν σταματήσουν οι τουρκικές αεροπορικές επιθέσεις, θα επετίθετο και εκείνος εναντίον των τουρκοκυπριακών χωριών σ’ ολόκληρη τη νήσο. Μετά από έντονες διπλωματικές δραστηριότητες, επιτεύχθηκε ανακωχή το βράδυ της 9ης Αυγούστου και συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις.
Αναλυτικότερα:
*8 Αυγούστου: Οι βρετανικές υπηρεσίες των βάσεων κατέγραψαν συνολικά 24 τουρκικές αεροπορικές πτήσεις πάνω από την Κύπρο. Το πρωί κατέγραψαν 6 F 84 και 2 RF 84 πάνω από την Κύπρο. Το βράδυ κατέγραψαν επιθέσεις αεροπλάνων F 100, F 84 και, πιθανόν, και F 86 της τουρκικής αεροπορίας, τα οποία διενέργησαν σειρά επιθέσεων διαρκείας περίπου 3 ωρών. Οι επιθέσεις έγιναν με ρουκέτες και αυτόματα όπλα πάνω από την Πόλη, ελληνοκυπριακές θέσεις νοτιοδυτικά των Κοκκίνων και του Ξερού, όπου βύθισαν την ελληνοκυπριακή ακταιωρό (Φαέθων). Ένα F 100 του 112ου σμήνους του Εσκισεχίρ καταρρίφθηκε. Ο πιλότος κατάφερε να το εγκαταλείψει, αλλά πέθανε αργότερα στο Νοσοκομείο Λευκωσίας.
*9 Αυγούστου: Η τουρκική αεροπορία συνέχισε τους βομβαρδισμούς της περιοχής Κοκκίνων με βαρύτερα όπλα, με βόμβες βάρους 750 lb και, πιθανόν, με βόμβες ναπάλμ και ρουκέτες. Ο αριθμός των εξορμήσεων, όπως αναφέρθηκε από το Μπι Μπι Σι, ήσαν 64. Το ραντάρ των βρετανικών βάσεων κατέγραψε 40 και πλέον πτήσεις πάνω από τη νοτιοδυτική Κύπρο καθ’ όλην τη διάρκεια της ημέρας.
*10 Αυγούστου: Ακόμα μια αεροπορική επίθεση πάνω από την Πόλη ενωρίς το πρωί. Έγκυρες πληροφορίες αναφέρουν ότι τα αεροπλάνα που επιτέθηκαν κατά της Κύπρου είχαν εξορμήσει από την αεροπορική βάση του Ντιαρμπακίρ και, μετά τις επιχειρήσεις, επέστρεψαν στη βάση Ιντσιρλίκ στα Άδανα.
